Wat begon na een vraag van een lezeres over kinder – en jeugdboeken die beschikbaar waren in de Vlaamse openbare bibliotheken, heeft uiteindelijk geleid tot een aantal lijstjes. Het was bijzonder leuk om deze op te stellen, maar het bracht ook verrassingen met zich mee.

Niet enkel hoe bepaalde auteurs zich anders zien dan de bibliothecarissen hun boeken categoriseren. Ook hoe bepaalde auteurs reageren dat ‘hun’ boek nog niet op mijn lijstje staat. Er zijn ook nog de mensen die mailden dat ze een informatief boek voor volwassenen misten op de lijst van de kinder – en jeugdboeken. Ik zie kinderen met autisme van 5 tot 8 jaar nog geen Hulpgids Aspergersyndroom lezen (al zijn er misschien wel uitzonderingen, wie weet).

Het valt vooral op hoe weinig bekend sommige auteurs met openbare bibliotheken zijn.  Weten zij hoe openbare bibliotheken werken? Zijn zij er al eens binnen geweest? Of hoe de boekenmarkt überhaupt werkt? Dat ook auteurs wel eens recensie-exemplaren moeten opsturen of bezorgen als je een nieuwe naam bent (promotie heet dat, denk ik). Bovendien zijn deze lijstjes niet mijn voorkeur maar zijn ze gebaseerd op het aantal boeken van de auteur en van de titel die fysiek in de bibliotheken aanwezig zijn.

Na de lijst met kinder – en jeugdboeken rond autisme, verhalende boeken rond autisme en informatieve boeken rond autisme geschreven door ervaringsdeskundigen, is er nu dus de laatste lijst: de 30 informatieve boeken geschreven door deskundigen.

Wie een bibliotheek binnenstapt zal merken dat vooral boeken van Peter Vermeulen (1227 in totaal), Steven Degrieck (418 boeken) of Uta Frith (233 boeken) aanwezig zijn. Onderaan ligt de grens op 20 boeken, wat

Om deze lijst geen bibliografie van deze anders uitstekende auteurs te maken, heb ik gekozen om per auteur het meest beschikbare boek te kiezen. Om te gedateerde boeken te weren (want die zijn er helaas in hopen in sommige bibliotheken) heb ik ook gekozen om auteurs die vooral van voor 2010 dateren, eruit te laten. Al zijn sommige auteurs, zoals Theo Peeters en Uta Frith, daar een uitzondering op doordat vroeger werk licht aangepast wordt heruitgegeven. Bij deze een warme oproep aan deze en andere auteurs om eens in de pen te kruipen en nieuw werk uit te geven (of tot op de bibliotheekrekken te laten komen).

1. Mijn kind heeft autisme: gids voor ouders, leerkrachten en hulpverleners / Peter Vermeulen & Steven Degrieck (Lannoo, 2015).

   
   Een gids over autisme die vertrekt van de meest gestelde vragen van ouders, met praktische en verstaanbare antwoorden en genuanceerde richtlijnen (eerder dan kant-en-klare tips). Over wat autisme, hoe vaak het voorkomt, communicatie, vrijetijd, moeilijk verstaanbaar gedrag, en vaktermen. Ook voor leerkrachten, hulpverleners en alle geïnteresseerden.
   Zie verder onder andere Vijf vragen aan … Peter Vermeulen op deze blog, de website van Peter Vermeulen (Contextblindheid). een voorbeeld op Google Books of op Lannoo (de uitgever van het boek), de adviezen van Peter Vermeulen bij Psychologie Magazine, het interview van Peter Vermeulen (pdf) in Balans Magazine. Als leestip vermeld op de website van de Vlaamse Vereniging Autisme. Zie ook Goodreads en Librarything.
   Andere boeken van Peter Vermeulen die zijn Brein bedriegt: autisme en normale tot hoge begaafdheid (2013), Autisme en normale begaafdheid in het onderwijs (2012, samen met Annemie Mertens en Kobe Vanroy), Ik ben speciaal 2: werkboek psycho-educatie voor mensen met autisme (2012), Relaties@autisme.kom: een programma voor relationele en seksuele vorming voor jongeren en volwassenen met autisme (2011), …!?: over autisme en communicatie (2011), Dit is de titel: over autistisch denken (2010), Autisme als contextblindheid (2009) en Een gesloten boek: autisme en emoties (2006),

2. Autisme en tijdsbesef : tijd verhelderen met het 10-stappenplan / Steven Degrieck (EPO, 2016)

   
   Deze herziene versie van ‘En dan … En dan ? Tijd verhelderen voor mensen met autisme’ is een concreet praktijkboek dat wil helpen om tot goed geïndividualiseerde verduidelijking en voorspelbaarheid te komen.
   Zie voor een bespreking ook Sociaal.net en bij de VNVA (Vereniging Nederlandse Vrouwelijke Artsen).
   Andere boeken van Steven Degrieck zijn Autisme en verstandelijke beperking in de leefgroep: wat kan ik doen? 33 vragen en antwoorden (2016), Denk en doe: praktische ideeën voor de eerste stappen in het leerproces … (2011) en Werk maken van vrije tijd: autisme en vrije tijd (2008, een leestip van de Vlaamse Vereniging Autisme)

3. Autisme: verklaringen van het raadsel / Uta Frith (EPO, 2015)

   
   Een boeiende zoektocht naar de psychologische achtergronden van autisme, zowel door technische studies verstaanbaar samen te vatten als nieuwe inzichten aan te reiken.
   Voor een bespreking zie onder andere Tijdschrift voor Psychiatrie, de Onderwijsdatabank, en Psycholoog.net, Zie ook Librarything en Goodreads.
   Een ander boek van Uta Frith is Autisme: een korte inleiding (2009)

4. Hulpgids Asperger-syndroom: de complete gids / Tony Attwood (Nieuwezijds, 2013)

   
   Een (uiteraard niet compleet) naslagwerk over wat er over het Aspergersyndroom is geweten, met inlevingsvermogen geschreven, en gedetailleerde en met ervaringen van bekende en onbekende mensen met autisme uitgewerkt, van diagnose over onderwijs en werk tot ondersteuning en verder.
   Voor een bespreking zie onder andere Tistje en Sociaal.net. Zie ook Goodreads en Librarything.
   Andere boeken van Tony Attwood zijn onder andere Behandelwijzer en Werkboek leuk vinden – lief vinden: cognitieve gedragstherapie voor kinderen (2014), Meisjes en vrouwen met Asperger (2009) en Het Syndroom van Asperger : een gids voor ouders en hulpverleners (2003)

5. Autisme: van begrijpen tot begeleiden /Theo Peeters (Houtekiet, 2013)

   
   De tiende geactualiseerde versie van het standaardwerk uit 1994, dat zich richt tot professionelen en ouders die willen omgaan met mensen met autisme, en kiezen de educatieve benadering (TEACCH) en de psychogene benadering loslaten.
   Voor een bespreking zie onder andere Kind & Adolescent,  Voor meer informatie over de auteur zie de Engelse Wikipedia. Voor een interview met de auteur zie onder andere “Autisme, een verhaal dat nooit ophoudt” op Tistje. Zie ook Librarything en Goodreads.
   Het meest recente andere boek van Theo Peeters is Autisme: medisch en educatief (2006)

6. Pubergids autisme: een praktische inleiding / Caroline van der Velde (Nieuwezijds, 2015)

   
   De Pubergids is bedoeld om te helpen bij het helpen bij het vinden van antwoorden bij veranderingen van lichaam en geest van een puberende jongere met autisme, om orde te (leren) scheppen, leren leren, intimiteit, vrienden maken en houden en zelfstandig worden.
   Lees hier de eerste zestien pagina’s van het boek. Zie ook Librarything.
   Een ander boek van Caroline van der Velde is Oudergids autisme: een praktische handleiding sociale vaardigheden (2013, als leestip vermeld bij de Vlaamse Vereniging Autisme)

7. Autismespectrumstoornis : alles op een rijtje / Herbert Roeyers (Acco; 2014)

   
   Beknopt maar verstaanbaar geschreven overzichtswerk over achtergrond, diagnostiek, ondersteuning/behandeling en comorbiditeit van de autismespectrumstoornis.
   Andere boeken van Herbert Roeyers zijn Autisme: alles op een rijtje  (2009) en Geprikkeld om te weten: studeren met autisme (samen met Valérie van Hees, 2014)

8. Autisme in de praktijk: 1001 ideeën, tips en strategieën voor ouders en leerkrachten /  Ellen Notbohm & Veronica Zysk (Pica, 2013)

   
   Naslagwerk over (kinderen met) autisme met suggesties voor dagelijks voorkomende problemen die ouders en leerkrachten tegenkomen, met per hoofdstuk een thema.
   Een ander boek van Ellen Notbohm is 10 dingen die je zou moeten weten over kinderen met autisme (2013)

9. Syndroom van Asperger / Peter Vermeulen & Thomas Fondelli (Lannoo; 2009)

   
   Een gids die opvoedingsondersteuning biedt aan ouders van kinderen met de aspergerversie van autisme, met een pleidooi voor het opzetten van de autistische bril, praktijkvoorbeelden, populair wetenschappelijke onderzoeksthema’s, en aparte vormgeving.
   Een interessant interview met Thomas Fondelli over autisme uitleggen aan de omgeving kan u lezen via deze link op Balans Digitaal. Zie ook Goodreads,
   Een ander boek van Thomas Fondelli is Autisme en eetproblemen (2016)

10. Het autistische brein: voorbij het spectrum denken / Temple Grandin en Richard Panek (Nieuwezijds, 2014)

    
    Overzichtsboek van een ervaringsdeskundige wetenschapper over 65 jaar ervaring met (leven met) autisme, over wat autisme is, diagnostiek met aandacht voor hersenscans, de uniciteit en sterktes van mensen met autisme.
    Een bespreking van dit boek kan u onder andere vinden op Leven met autisme, Sociaal.net, Tistje, New Scientist, Medisch Contact, De Volkskrant, Ginette Wieken, de NRC en Psychoanalyticus Stijn Vanheule, Zie ook Goodreads,
    Andere boeken van Temple Grandin zijn Denken als dieren (2005) en Meisjes en vrouwen met Asperger (2009).

11. Autisme vooruit: 101 tips / Kathleen Peeters (Lannoo Campus, 2015)

    
    Een boekje met 101 zeer korte adviezen of tips hoe om te gaan met iemand met autisme, praktisch en bruikbaar maar zonder achtergrondinformatie of theorie.
    U kan de eerste zeventien pagina’s van dit boek lezen via deze link lezen op de website van de uitgeverij. Een bespreking kan u onder andere lezen op Ouders.nl. Zie ook Goodreads,
    Een ander boek van Kathleen Peeters is Vriendschap, een gps op Mars: een begeleidingsprogramma voor kinderen en jongeren met autisme (2009)

12. Leren met autisme : autistisch denken in de onderwijspraktijk / Kobe Vanroy & Zoë Elsen (EPO, 2015)

    
    Leren en studeren is niet altijd een pretje. Dit boek wilt verder kijken dan gedrag. Aan de hand van de AutismeCentraalMethodiek worden heel wat uitspraken met een andere, inspirerende blik bekeken. Wat is de mogelijke oorzaak van moeilijkheden en vooral, hoe kunnen we ze autismevriendelijk en efficiënt aanpakken? Elk probleem wordt verhelderd vanuit autistisch denken en krijgt een concrete aanpakstrategie op dubbelspoor waarin er plaats is voor zowel omgevingsaanpassingen als vaardigheden leren.
    Voor een bespreking van dit boek kan u onder andere terecht bij Letop en Stichting Autipassend Onderwijs Utrecht,
    Andere boeken van of met Kobe Vanroy zijn Aap, zee, koe: kinderen met autisme leren schrijven (samen met Anke van Acker, 2014) en Autisme en normale begaafdheid in het onderwijs (samen met Annemie Mertens & Peter Vermeulen, 2012)

13. Explosief gedrag bij autisme: wat kun je eraan doen?/ Linda Woodcock  & Andrea Page (Pica, 2011)

    
    ‘Explosief gedrag’ is een vertaling van een Engelstalig boek over omgaan met ‘meltdowns’ voor ouders, begeleiders en anderen die beroepsmatig met kinderen met ASS hebben te maken.
    Zie ook Goodreads,

14. Waarneming en zintuiglijke ervaringen bij mensen met autisme en Aspergersyndroom / Olga Bogdashina (Garant, 2004)

    
    Dit boek wilde zintuiglijke wereld van te reconstrueren om zo tot een beter begrip te komen van de manier waarop mensen met autisme de wereld ervaren, met persoonlijke rapportage van personen met autisme als de belangrijkste informatiebron. Met een Checklist Zintuiglijk Profiel.
    Voor een bespreking zie onder andere Psysense, Cortical Chauvenism en Leven met Autisme,
    Zie ook Goodreads,
    Andere boeken van Olga Bogdashina zijn Communicatiekwesties bij autisme en syndroom van asperger: spreken we dezelfde taal (2006), Autisme en de grenzen van de bekende wereld: wat we van autisme kunnen leren over de wereld om ons heen (2013) en Theory of mind en de triade van perspectieven bij autisme en syndroom van Asperger: een blik vanaf de brug (2008)

15. Kinderen met autisme veilig online / Nicola Lonie (Lannoo Campus, 2015)

    
    Praktische gids voor ouders en leerkrachten van kinderen en jongeren met autisme om het computergebruik veilig te houden, met ‘waargebeurde verhalen’, tekeningen en lijstje van websites. Uitgegeven samen met de Nederlandse Vereniging Autisme.
    Een bespreking van dit boek kan u onder andere lezen bij Getest op kinderen. Zie ook Goodreads,

16. Moet ik nu huilen? : rouw bij kinderen en jongeren met een stoornis binnen het autismespectrum / Martine Delfos (SWP, 2014)

    
    Handvatten om kinderen en jongeren met autisme te begeleiden bij een (nakend) sterven met aandacht voor de emotionele leeftijd, bepaalde (ongepaste) reacties en waar het om gaat bij rouwverwerkng en autisme (angst, emotioneel onvermogen, nood aan duidelijke aangepaste taal, nood aan eerlijkheid, openheid en voorspelbaarheid, doseren en temporiseren).
    Andere boeken van Martine Delfos zijn Autisme vanuit een ontwikkelingsperspectief (2016, een leestip van de Vlaamse Vereniging Autisme), Een vreemde wereld: over autismespectrumstoornssen : voor ouders, partners, hulpverleners, wetenschappers en … (2011) en Autisme op school (2013)

17. Het vollehoofdenboek : een werkboek voor kinderen en volwassenen / Linde Kraijenhoff (Acco: 2014)

    
    Werkboek voor voor mensen bij wie het hoofd heel vaak vol zit en voor de personen die hen begeleiden. Hoe kun je merken dat je hoofd vol raakt? Waarvan geraken hoofden vol? Hoe werkt ons hoofd? Wat kun je zelf doen om je hoofd rustiger te maken?

18. Mindfulness bij volwassenen met autisme : een wegwijzer voor hulpverleners en mensen met ASS / Annelies Spek (Hogrefe, 2014)

    
    In dit boek bespreekt klinisch psycholoog Annelies Spek een nieuwe therapievorm die mensen met autisme kan helpen om minder snel overbelast te raken, gedachten los te laten en beter lichamelijke grenzen aan te voelen.
    Zie onder andere Goodreads,
    Een ander boek van Annelies Spek is Autismespectrumstoornissen bij volwassenen: een praktische gids voor volwassenen met ASS, naastbetrokkenen en … (2014)

19. Gewoon uniek : een andere kijk op autisme / Barry Prizant (Hogrefe, 2016)

    
    Inspirerend boek rond het hebben van echte aandacht en aanvoelen op gerichtheid op het delen van regie met personen met autisme, welke (ontwikkelings)leeftijd dan ook, met als kern aansprekende gevalsbeschrijvingen die tonen hoe belangrijk het is om naar de persoon te kijken en mèt deze te communiceren en dat ouders daarbij vertrouwen op eigen intuïties.
    Zie onder andere Goodreads,

20. Aspergirls / Rudy Simone (Hogrefe, 2014)

    
    Boek over vrouwen met Asperger, waarin aspecten (zoals verbeeldingskracht, overprikkeling, logisch en letterlijk denken, vriendschappen en sociale omgang, woedeaanvallen) en situaties in het leven (zoals school, puberteit, universiteit, werk en carrière, huwelijk) aan bod komen.
    Andere boeken van Rudy Simone zijn Werken met Asperger: tips & tools voor mensen met Asperger, collega’s en werkgevers (2012) en 22 dingen waarvan een vrouw met Asperger wil dat haar partner het weet (2012).

21. Verder studeren met autisme: praktische handvatten voor studenten, docenten en begeleiders in het hoger onderwijs  / Isabelle Vloeberghs & Ruth De Pau (UPA, 2014)

    
    ‘Verder studeren met autisme’ beschrijft het leren en leven van personen met autisme die verder studeren, van studiekeuze tot werk zoeken, met studiegerelateerde aspecten (zoals plannen, examens afleggen, in groep werken), maar ook in functie van mentaal evenwicht en gelukkig zijn (zoals sociaal leven en gezond blijven).

22. Als de wereld er anders uit ziet … omgaan met autisme / Marc  Willems (Acco, 2012)

    
    Handleiding voor ouders en draaiboek voor begeleiders van ouderleergroepen over het omgaan met kinderen met autisme.

23. Geprikkeld om te weten : studeren met autisme / Valérie van Hees & Herbert Roeyers (Academia Press, 2014)

    
    In de gelijknamige documentaire (als dvd bij het boek) vertellen zes (oud-)studenten met autisme over hun ervaringen in de overstap naar, en in het hoger onderwijs. Deze ervaringen worden in het boek gekoppeld aan wetenschappelijke inzichten, met als kern dat een student met autisme totaal anders omgaat met informatie en deze op een geheel eigen wijze verwerk Met aandacht voor en voorbeelden uit de academische en sociale context van studeren.
    Dit boek gaat samen met een mooi uitgebouwde informatieve website (‘studerenmetautisme.be’).
    Een bespreking van dit boek kan u onder andere vinden op Tistje.

24. Overprikkeling voorkomen : vaardigheden en technieken voor (jong)volwassenen met autisme (ASS) en/of ADHD / Barbara de Leeuw (SWP, 2015)

    
    Praktische gids om overprikkeling te voorkomen met theoretische inleiding over zintuiglijke waarneming, met diverse hulpmiddelen, en bruikbaar om inzicht te krijgen in de eigen prikkelhuishouding.
    Een bespreking van dit boek kan u  lezen bij Tistje, Voor meer informatie kan u ook terecht op de website van de auteur (Praktisch Autisme) en de de website van het boek & methodiek (Overprikkeling voorkomen).

25. Doe-kijk-luister-zeg : communicatieve interventies voor kinderen met autisme / Kathleen Ann Quill (Acco, 2012)

    
    Met veel aandacht voor autisme als complex, divers, flexibel maar zeer individueel bepaald gegeven wil Doe-kijk-luister-zeg richtlijnen aanbrengen voor omgaan met het sociale en communicatieve ontwikkelingsprofiel van mensen met autisme.
    Een bespreking van dit boek kan u lezen bij de boekentips van de Faculteit van Psychologie en Pedagogische Wetenschappen van de Katholieke Universiteit Leuven,  De eerste 33 pagina’s van dit boek kan u lezen via de boekhandel Ebookweb.

26. Schoolgids autisme / Ginette Wieken (Nieuwezijds, 2013)

    
    Hoe kies je een middelbare school en hoe ga je om met medeleerlingen? Adviezen en tips voor jongeren met autisme over het voortgezet onderwijs. Vanaf 12 tot 18 jaar.
    De eerste 22 pagina’s van het boek kan u lezen via deze link naar de website van Boom Psychologie.

27. Autisme in bolletjes: tips voor hulpverlening aan begaafde volwassenen / Peggy Royackers (Acco, 2013)

    
    Met invoelende toon geeft dit boek een pleidooi voor een betere hulpverlening aan mensen met autisme. Zowel door de bevordering van positief contact en duidelijke communicatie, een beter begrip van autibreinen als door inzicht te bieden aan mensen met autisme in hun communicatie met neurobreinen (niet-autistische mensen).
    Een recensie van dit boek kan u onder andere lezen bij Tistje,

28. Ella kan achtersteboven: sociale verhalen voor kleuters met autisme / Goedele Billen (Acco, 2015)

    
    Een concreet boek rond een methode om te communiceren met jonge kinderen vanaf de leeftijd van 2-3 jaar om ze beter te informeren over komende gebeurtenissen, gebaseerd op het maken van een eigen primitief tekenverhaal dat mondeling wordt toegelicht.
    Dit boek is vermeld bij Autisme Centraal, in de Vlaamse krant Het Laatste Nieuws,

29. Meer rust en minder stress bij autisme: een praktisch stappenplan  / Marja Boxhoorn (Hogrefe, 2015)

    
    In dit boek leer je in zeven stappen waar stress vandaan komt, hoe je stress-signalen kunt herkennen en wat je zélf kunt doen om beter met stress om te gaan. Daarnaast worden je volop ideeën en mogelijkheden geboden om meer rust te creëren in je dagelijkse leven, inclusief praktische oefeningen.
    De eerste stap kan je gratis ontvangen mits registratie op de site van de auteur. Een bespreking kan u onder andere lezen in het  Tijdschrift voor Neuropsychologie (online), in het magazine ‘Leven met autisme’ (pdf) (Mei 2015, p. 8)

30. Als je partner Aspergersyndroom heeft: een praktische gids met relatieadvies/ Maxine C. Aston (Nieuwezijds, 2014)

    
    Een bondig en praktisch boek bedoeld voor volwassenen die een relatie hebben of gehuwd zijn met een persoon met autisme, met vooral aandacht voor de drempels in communicatie, met alle mogelijke situaties die een partner mee kan maken na en verduidelijking en informatie over een goede aanpak van de partner.
    De eerste veertien pagina’s van dit boek kan je hier lezen.
    Een ander boek dat Maxine C. Aston heeft geschreven is Werken aan je Asperger-relatie: praktische tips en adviezen (2011)