Een tijd geleden heb ik deelgenomen aan een studie van de onderzoeksgroep Explora (Experimenteel Psychologisch Onderzoek Autisme). Met behulp van EEG werd mijn hersenactiviteit gemeten tijdens het uitvoeren van een aantal onderzoekstaken.

Tijdens die taken kreeg ik net als andere deelnemers drie verschillende namen te horen: die van mezelf, die van een persoon die zeer dichtbij staat, en een naam van een onbekende. Er werd niet gevraagd om erop te reageren, wel op een bepaald geluid om aandachtig te blijven (hoewel dat voor mij niet echt een probleem vormde).

Dat de eigen naam werd vernoemd, was niet toevallig. In de meeste studies naar sociale communicatie en sociale omgang van mensen met autisme ligt de relatie met de anderen centraal. Toch zijn er volgens de onderzoekers ook aanwijzingen dat mensen met autisme ook verschillen hoe ze tegenover zichzelf staan. Zo zou autisme een invloed hebben op het beschrijven van eigen herinneringen en emoties, en al van jongs af aan een invloed hebben op de (verminderde) reactie bij het horen van je eigen naam.

Die eigen naam en de reactie erop is volgens de onderzoekers heel relevant als het gaat om het ‘zelf’. We worden in elk geval verwacht te reageren op onze eigen naam. Het kan zijn dat iemand ons iets wil tonen, een gesprek met ons wil starten, een opdracht geven of ons voor iets waarschuwen.  Vanzelfsprekend kreeg ik deze uitleg over mijn eigen naam voorafgaand aan het onderzoek niet te horen, maar pas in de verklarende brief met de onderzoeksresultaten.

Na een redelijk technische uitleg over de methodiek, de verwachtingen en het verloop van het onderzoek, mooi grafisch vorm gegeven, werden de bevindingen ook als volgt samengevat:

We hebben voor het eerst aangetoond dat de hersenen van volwassenen met ASS verminderd reageren op het horen van hun eigen naam. Het lijkt hier specifiek om een verminderde aandacht voor de eigen naam te gaan, want er is geen verschil in de vergrote vroege aandacht voor bekende namen. Dit zou kunnen weerspiegelen dat het spontaan richten van aandacht op een ander die duidelijk een sociale intentie heeft, verminderd is bij personen met ASS.

Hoewel ik me niet geplaatst voel om iets meer te zeggen over deze resultaten, vind ik het verrassend dat andere mensen wel meer aandacht hebben voor hun eigen naam. Het is per slot van rekening geen nieuwe informatie, en aangezien er meer dan genoeg te verwerken is, kan dat wel even wachten. Bovendien gaat het geroepen worden (in de letterlijke zin) vaak gepaard met heel wat onduidelijkheid en (sociale) spanningen. Andere mensen, die minder op zichzelf staan, zullen vermoedelijk wel reageren op hun eigen naam omdat ze die associëren met meer sociale zuurstof, waar zij minder lang zonder kunnen overleven. De onderzoeksresultaten lijken me dus best wel aannemelijk.

Informatie rond het onderzoek komt uit de brief van Annabel Nijhoff (onder begeleiding van Prof. Dr. Roeljan Wiersema en Prof. Dr Marcel Brass) van de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen van de Universiteit Gent – onderzoeksgroep Explora (Experimenteel Psychologisch Onderzoek Rond Autisme).  Meer informatie kan u vinden op de website, Twitter – en Facebook-pagina van Explora.