Hoe kan je als onderzoeker of als iemand die schrijft of spreekt over (mensen met) autisme termen gebruiken die recht doen? Hoewel niet iedereen wakker ligt van ‘correcte’) terminologie, stelt een Amerikaans onderzoeksteam in hun artikel ‘Avoiding Ableïst language’ stelt een Amerikaans onderzoeksteam dat bewustzijn van hoe onze taal over autisme is geëvolueerd een goed begin is. Taalgebruik weerspiegelt volgens hen de houding tegenover autisme en kan belangrijke gevolgen hebben voor mensen met autisme en hun beeldvorming. Ze geven een aantal suggestie van termen die minder validistisch (getuigend van minderwaardige houding tegenover de ander) en minder neerbuigend of medisch bevooroordeeld zijn. Toch leggen ze ook nuances: veel van het taalgebruik hangt af van tijd, plaats en manier van gebruiken, stellen ze tot slot.
Nummer 67 in de reeks 1000 vragen aan jezelf met vragen als: Heb je al ooit in een kasteel geslapen en hoe vond je dat? Neemt vermoeidheid bij iemand met autisme toe met de leeftijd? heb je jezelf ooit gegoogled en heeft wat je vond je gerustgesteld of eerder onrust veroorzaakt? Heb je wel eens een speech gehouden? Wanneer weet je dat je tevreden bent van iets dat je hebt gedaan? Wat zou je meteen doen mocht je ontwaken als het andere geslacht? Kan een mens teveel tattoos hebben? In welke mate gebruik je Twitter als nieuwsbron? Wie ben je als niemand kijkt? Zou je ooit een selfie online posten?
Wat voor mens bent u eigenlijk? Het komt wel eens voor dat lezers die vraag mailen. Niettegenstaande mijn hele blog gewijd is aan die vraag, kan ik daar niet op antwoorden. Voor mij lijkt het vanzelfsprekend dat je zelf niet kan zeggen wie je bent, hoogstens wie je was (voor zover je herinnering je niet voor schut zet) en mogelijks wie je graag zou zijn (voor zover je verbeelding niet met je voeten speelt). Toch probeerde ik, met hulp van het Nederlandse marktonderzoeksbureau Motivaction een tipje van de sluier op te lichten. Zij wisten mij te zeggen tot welke groep in de samenleving ik behoorde. En dat was een heel andere groep dan ik voorheen dacht.
Het magazine Vrij Nederland vroeg haar lezers onlangs te beschrijven wat zij verstonden onder ‘normaal’. Een selectie daarvan verscheen in het meest recente nummer. In dit stukje probeer ik hierop verder te borduren, en te verwoorden wat ik ervaar als normaal, en waarom ik zelf normaal doen en zijn slechts kan benaderen.
Vlak na de aankondiging van een voordracht die ik geef voor een regio van de Vlaamse Vereniging Autisme, rond ‘autistisch denken’, stuurde Joris, geabonneerd op Tistje, mij een mail. Joris schreef dat hij zelf autisme heeft, en de aankondiging heeft gelezen. Vooral de laatste zin, of mensen met autisme anders denken dan mensen zonder autisme, integreert hem. ‘Ik kom wel eens tegen dat je als autist een andere blik op de samenleving zou hebben, kritischer zou zijn, en daardoor buiten de hokjes zou denken. Of dat ik door mijn autisme ‘anders’ zou zijn. Maar wat wordt daar dan mee bedoeld? Als ik andere autisten ontmoet, merk ik daar ook niet echt iets ‘anders’ aan. Denken en zijn mensen met autisme echt zo anders? Hoe zie jij dat?’ In deze blog probeer ik daar een zo genuanceerd mogelijk antwoord op te geven vanuit eigen ervaring en verwijzing naar onderzoekers.
Gerrit Glas (Nederlands psychiater en filosoof) in ‘Denken is meer dan brein’ van Willem Schoonen in Trouw, 11 februari 2017 over de verhouding van mens met autisme en autisme.
Alex Wilkinson in Luke Beardon (ed) Love, Partnership or Singleton on the Autism Spectrum (Jessica Kingsley Publishers, 2017) over hoe een mens in uitvoering, in dit geval een man van middelbare leeftijd, met autisme, vertrekkende van Newton’s derde (bewegings)wet kan streven naar een liefdesrelatie of naar een gezinnetje.
Citaat van Jan Bransen in ‘Laat je niets wijsmaken’ (Uitgeverij Klement, 2014) over waarom het gemakkelijker is tegenwoordig een autist te zijn.
