Onlangs kreeg ik via mail een vraag welke jeugdboeken er zoal zijn rond autisme, om autisme uit te leggen of om erover te praten met kinderen (met of zonder autisme). Uiteraard volstaat een bezoekje aan de openbare bibliotheek, of het uitstekende document van Participate ‘Hulpmiddelen om autisme uit te leggen aan broer of zus’.

Niettemin heb ik zelf een poging gedaan, gebruik makend van mijn ervaring als medewerker in een openbare bibliotheek en de Vlaamse centrale catalogus. Anders in bepaalde andere lijsten is er hier rekening gehouden met de beschikbaarheid van boeken in de bibliotheek om (vaak gratis) uit te lenen. De boeken die het hoogst in deze lijst staan, zijn in de meeste bibliotheken aanwezig. Het gaat hier alleen over boeken, maar zowel informatief als verhalend,. Het leeftijdsadvies komt uit de centrale catalogus zelf.

1. EEN LEGE BRUG / DIRK BRACKE (2008, Davidsfonds/Infodok)

   Een 15-jarige jongen wordt verliefd op een autistisch meisje en leert hoe moeilijk het is om met haar in contact te komen. Een liefdesverhaal met autisme. Zie ook Boek.be, Goodreads voor leeservaringen, Leesdossier van de uitgeverij, een Prezi-presentatie rond het boek, en een bespreking door lezeres Melissa, Vanaf 14 jaar.

2. Niets is alles wat hij zei / Nic Balthazar (2015, Altiora)

   Een thriller die met humor probeert te praten over dingen als autisme en pesten. De zeventienjarige Ben heeft autisme, wordt zwaar gepest op school en vindt daarvoor soelaas op de chatbox van het internet. Thema’s zijn  autisme en pesten. Zie ook het leesdossier naar aanleiding van de verfilming, Vermeld als leestip door de Vlaamse Vereniging Autisme. Vanaf 14 jaar.

3. JACHT OP DE KATTENBEUL / Patrick Lagrou (2015, Clavis)

   Niels is anders. Hij houdt van computers, drones en katten. Zijn nieuwe klasgenote Yana is de eerste die hem begrijpt. Samen gaan ze op zoek naar een kattenbeul. Over autisme, anders-zijn, schoolleven, vriendschap en detectives. Vermeld als leestip op het Leesplein. Zie ook Boek.be. Vanaf 9 tot 12 jaar, voorkeur 10-11 jaar.

4. GEWOON ANDERS / LUC DESCAMPS (2016, Abimo)

   Over een buurmeisje dat tracht door te dringen door de eigen veilige wereld van haar buurjongen met autisme. Zie ook Goodreads en Boek.be. Vanaf 14 jaar.

5. Herinneringen van een denkbeeldig vriendje / Matthew Dicks en Ineke van Bronswijk (2012, Mistral & Moon)

   Budo (ik-figuur) is het fantasievriendje van de 8-jarige autistische Max. Als Max op een dag niet uit school is gekomen, doet Budo zijn uiterste best om hem te redden. Over vriendschap, fantasievriendjes en autisme. Zie ook leeservaringen op Librarything en Goodreads. Vanaf 14 jaar.

6. Ben X / Nic Balthazar (2007, Averbode)

   Over autisme en pesten (zie Niets is alles wat hij zei). Zie ook Boek.be. Lees meer over Ben X, de verfilming, bij Autisme Centraal. Vanaf 12-13 jaar.

7. Ik wil een vriend met rode schoenen aan / Kristien Dieltiens en Kris Nauwelaerts (2007, Clavis)

   Kaatje verheugt zich op haar verjaardagsfeestje. Ze vraagt zich echter af of haar broer Martijn, die de wereld anders ziet dan zij, wel met alle drukte om kan gaan. Over wat autisme hebben betekent voor het ‘gewone’ leven en wat het inhoudt om hier binnen het gezin mee om te gaan. Vermeld als leestip door de Vlaamse Vereniging Autisme. Vermeld door Autisme Centraal. Een interview met de schrijfster kan u op Boek.be bekijken.  Informatief, jongen dan 6 jaar

8. Stijn is anders / Marleen Vanvuchelen en Ingrid Godon (2002, Lannoo)

   Informatief prentenboek zonder autisme in de tekst (wel op achterflap) over zus die boos is op  broer met autisme omdat hij alles anders doet. Zie Librarything. Vermeld als leestip door de Vlaamse Vereniging Autisme. Een interview naar aanleiding van de nominatie voor de Boekenpauw in 2015 kan u op Boek.be bekijken. Vanaf 7 jaar (voorlezen vanaf ca. 5 jaar)

9. MIJN BROER HEEFT AUTISME … AUTISME / Benny Braem en Madeleine van der Raad (2011, Abimo)

   Maren (10) beschrijft in haar dagboek haar belevenissen, vaak rond haar tweelingbroer Raf. Raf is autistisch en dat leidt soms tot lastige confrontaties. Maren komt voor haar broer op, maar heeft soms moeite met zijn gedrag. Over autisme, anders-zijn, broers en zussen en tweelingen. Zie Goodreads. Vermeld als leestip door Vlaamse Vereniging Autisme. Vermeld door Autisme Centraal. Vanaf 9 jaar

10. DE AUTISME SURVIVALGIDS / Luc Descamps, Josine van Schijndel en Autisme Centraal (2014, Abimo)

    Overleeftips in vijftien situaties die voor niet-autistische mensen doodgewoon zijn (gedragscode op het schoolplein, omgaan met nee en verlies, feestjes overleven). Voor kinderen (met autisme) van acht tot twaalf jaar. Zie ook Librarything en Goodreads. Vermeld op het Leesplein en als leestip door de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen van de Katholieke Universiteit Leuven. Vermeld door Autisme Centraal.Informatief, vanaf 8 jaar.

11. Zeno alleen? / Inne van den Bossche (2009, Abimo)

    Zeno heeft autisme. Daarom is het voor hem belangrijk dat de dag precies verloopt zoals hij verwacht. Maar soms gaan de dingen opeens anders. Prentenboek over autisme, schoolleven en anders-zijn.  Vermeld door het Leesplein en als leestip door de Vlaamse Vereniging Autisme. Vermeld door Autisme Centraal. Vanaf 6 tot 9 jaar.

12. Mijn broertje heeft autisme / Jennifer Moore-Mallinos en Marta Fabrega (2009, Baeckens Books)

    Prentenboek voor kinderen die in hun omgeving een kind met autisme hebben, samen te lezen. Vermeld door de Vlaamse Vereniging Autisme. Informatief, vanaf 6 jaar

13. Eén-nul voor de autisten / Karlijn Stoffels (2003, Querido)

    In de ik-vorm vertelt een vijftienjarig meisje over haar ervaringen in een therapeutisch centrum, zonder dat het donker of triestig wordt. Zie ook Librarything , Boek.be en Goodreads. Vermeld door de Vlaamse Vereniging Autisme. Vanaf 12-13 jaar

14. Autisme / Sarah Lennard-Brown (2008, Corano)

    Vertaald boek uit 2003 met achtergrondinformatie over wat autisme kan betekenen in het dagelijks leven. Zie ook Librarything en Goodreads. Vermeld op het Leesplein. Informatief, vanaf 14 jaar.

15. Jikke Pikke komt er wel / Renée Veenstra en Paul Verrept (2003, EPO)

    Over Jikke is een jongen van 8, die anders is, en gepest wordt, omdat hij wel slim is, maar toch ook anders. Praten bijvoorbeeld: Jikke praat met de bomen of hardop in zichzelf.  Jikke is een jongen met autisme. Zie ook Librarything en Boek.be. Vermeld door Autisme Centraal. Vanaf 7 jaar.

16. Gewoon buitengewoon / Ellen Verspeeten en Michael Roher (2010, EPO)

    Om samen over autisme te praten. Over autisme, vriendschap en schoolleven. Vermeld door Autisme Centraal. U kan een fragment lezen op Boek.be. Vanaf 7 jaar.

17. De wereld van Luuk: over autisme / Martine F. Delfos (2010, Nino)

    We leren de wereld van Luuk kennen, de moeder van Luuk, zijn bijzonder-zijn, zijn angsten, moeilijk samen spelen met Sylvie en zijn autisme. Zie ook Librarything. Vermeld op het Leesplein en als leestip door de Vlaamse Vereniging Autisme. Informatief, vanaf 8 jaar.

18. Simon en zijn asperger superkrachten / Melanie Walsh en Loes Randazzo (2016, Memphis Belle)

    Een prentenboek om bij te praten over anders-zijn, in de ik-figuur van Simon die over zijn ‘superkrachten’ (Asperger) praat. Zie ook Goodreads. Vanaf 4 tot en met 6 jaar.

19. Autisme / Sue Barraclough (2014, NDB Biblion)

    Hoe is het om autisme te hebben? Over wat de oorzaken zijn, over de positieve kanten en hoe je iemand met autisme kunt helpen. Zie ook Librarything en Goodreads  Vermeld op het Leesplein. Informatief, vanaf 8 tot en met 11 jaar.

20. Dromen van dolfijnen / Ginny Rorby (2016, Leopold)

    Het autistische broertje van Lily zwemt vaak met dolfijn Nori. Het contact met de dolfijn lijkt hem te helpen. Maar Lily twijfelt of Nori wel gelukkig is in gevangenschap. Zie ook Goodreads. Vanaf 10-11 jaar.

21. Mijn broer is een orkaan / Kolet Janssen (1994, Davidsfonds)

    De 11-jarige Hannah beschrijft haar leven met haar moeder, vader en autistische broer Andreas. Zij wil opname voorkomen en ontvoert hem. Zie ook Librarything. Vermeld als leestip door de Vlaamse Vereniging Autisme. Vanaf 10 jaar.

22. Alle katten hebben autisme / Kathy Hoopmann (2009, Pica)

    Met enige fantasie herkennen we in het gedrag van katten opvallend gedrag dat doet denken aan Aspergergedrag. Mooi fotoboek met beperkte maar voldoende tekst. Zie ook Librarything. Vermeld als leestip door de Vlaamse Vereniging Autisme. Informatief,  vanaf 8 jaar.

23. Ik ben hier / Peter Reynolds (2011, De Vries – Brouwers)

    Filosofisch getint vierkant prentenboek waarin de tegenstelling ik (hier) en de anderen (daar) centraal staat. Zie ook Librarything en Goodreads. Vanaf 5 jaar.

24. Olifanten in mijn kop / Robin Raven (2011, Pimento)

    Over vriendschap, manipulerende medeleerlingen en een leerkracht met wie het klikt. Zie Goodreads. Een fragment kan u lezen op Boek.be. Vanaf 10 jaar.

25. Stippen: een verhaal over autisme / Henriette Hemminck (2015, Callenbach)

    Laura heeft door haar autisme moeite om contact te leggen met anderen. Als steeds meer mensen zeggen dat ze goed kan zingen, durft ze mee te doen aan een talentenjacht. Vermeld als leestip op het Leesplein. Vanaf 10-11 jaar.

26. Heibel in m’n hoofd / Guurtje Leguijt en Dick van de Pol (2008, Callenbach)

    Over een op het eerst zicht gewone jongen, deel van een tweeling, die het gevoel heeft dat hij de hele dag moet vechten tegen boosheid en angst. Maarten gaat naar de Riagg en hoopt dat ze hem daar kunnen vertellen waarom hij anders is en of het weer over kan gaan. Want als het niet over gaat, wat moet hij dan? Zie ook Librarything. Vanaf 10-11 jaar.

27. Weet jij wat autisme is?: leer alles over kinderen met autisme / Ellen Sabin en Kerren Barbas (2011, Pica)

    Over wat autisme is, waarom kinderen die dat hebben anders lijken en hoe kun je ze helpen? Doe-boekje met vragen, oefeningen en gekleurde tekeningen.  Autisme wordt uitgelegd door het beantwoorden van vragen, het schrijven van een verhaal en het uitvoeren van bepaalde oefeningen. Zie ook Librarything en Goodreads. Vermeld als leestip door de Vlaamse Vereniging Autisme. Informatief, vanaf 8 jaar.

28. Wat jij ziet en wat ik voel / Kathy Hoopmann (2015, Pica)

    Fotoboek met korte toelichting waarin, aan de hand van kleurenfoto’s van dieren, het gedrag van kinderen met autisme wordt uitgelegd, van overgevoelige zintuigen tot moeite hebben met sociale regels, gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal. Ook drukte en het ontbreken van een vaste structuur komen voor. Zie ook Librarything en Goodreads. Vanaf 9 jaar.

29. Krokodillen in het gras: over verhuizen, verdwalen en anders-zijn / Ingrid Bilardie de Boer (2011, Nino)

    Silke (ca. 12) is samen met haar autistische broertje Ander (6) verdwaald in de nieuwbouwwijk waar ze net zijn komen wonen. Dan raakt ze ook Ander nog kwijt. Over wat het betekent een broer met autisme te hebben en welke invloed dit heeft op het gezinsleven. Vanaf 10-11 jaar.

30. Teddy heeft autisme en Pien rode krullen / Ingrid Mous en Jan Houdijk (2014, 248media)

    Teddy en Pien leggen uit wat autisme is en hoe het voor jou is en voelt. Voor elk kind kan dat namelijk anders zijn. Met informatie over o.a. het omgaan met veranderingen en verschillen tussen jongens en meisjes. Met invulopdrachten en tekeningen in zwart-wit. Informatief, vanaf 8 tot en met  12 jaar.