Tijdens de zomer komen er in mijn mailbox heel wat lange teksten binnen. Komt het omdat mensen meer tijd hebben om te schrijven, of omdat routines die anders reflectie afremmen door de komkommertijd weggevallen zijn, ik weet het niet.

In elk geval stuurt Pieter mij een lange mail waarin hij, onder andere het volgende schrijft: “Ik raak naar mijn gevoel steeds meer verstrikt in de delicate dans van aanpassing en verwachtingen in mijn relatie met mijn vriend. Ik weet vaak niet goed waar ik me moet aanpassen en waar ik kan verwachten dat hij zich aanpast. Ik krijg vaak het beknellende gevoel dat ik zoveel neem en zo weinig geef. Mijn geweldige vriend, mijn rots in de branding, past zich daarentegen voortdurend aan mij aan, bovendien nog eens zonder dat ik het merk. Wanneer hij eens geen energie heeft, na een lange dag werk voor mij, merk ik het niet eens op dat hij in de watten gelegd moet worden en voel ik me onrechtvaardig behandeld als hij me om gunsten vraagt. Hoe kan ik als autistische man anticiperen op wat mijn partner, die zich op een ander spectrum bevindt, nodig heeft?’

Natuurlijk kan ik je vraag alleen beantwoorden vanuit mijn eigen situatie, als autistische man in een vaste relatie met mijn autistische vrouw, beiden cisgender. Dit kan je misschien inspireren maar ik vind het belangrijk om erbij te vermelden dat dit slechts één van de vele mogelijke antwoorden is, en vanuit mijn perspectief, die mogelijk zijn op jouw vraag.

In onze relatie merk ik dat het vaak een uitdaging is als autistische persoon om te anticiperen op wat mijn autistische partner nodig heeft. Ik kan me voorstellen dat dit als autistische persoon met een neurotypische partner niet eenvoudiger is. Tegelijk vind ik het belangrijkste in je vraag dat het om een liefdes – en partnerrelatie gaat tussen twee mensen die elkaar blijvend willen leren kennen. Hoewel liefde zich op oneindig veel verschillende manieren toont, en zich ontwikkelt in de kleurrijkste relaties, is er niet voor niets een woord voor, waarin het gelijkenissen heeft met autisme.

Als autistische man ervaar ik dat het ondanks moeite om signalen te interpreteren en behoeften zonder concrete aanwijzing aan te voelen, toch mogelijk blijft om een gezonde en ondersteunende relatie te hebben. Ik ben er mij van bewust dat er weinig mensen zijn die deze mening delen. Als je een liefdesrelatie probeert aan te gaan op de manier waarop niet-autistische mensen die zich verbeelden, is de kans inderdaad groot dat het op een sisser afloopt. Als je echter rekening houdt met de ander, en een liefdesrelatie niet als een driehoeksverhouding maar als een ‘1+1=oneindig’ ziet, wordt het een liefdevollere relatie dan je zou verwachten.

Er zijn volgens mij wel enkele klemtonen die in een neurodiverse relatie belangrijk zijn.

Een eerste cruciale klemtoon is open, eerlijke en voortdurend concrete en expliciete communicatie. Dat is volgens mij vooral nodig om misverstanden, veronderstellingen en projectie die om de hoek loert te vermijden. Wat onbesproken of onaangeraakt blijft, gaat volgens mij al gauw een eigen leven leiden, nog meer als er autisme in de relatie aanwezig is. Het is belangrijk dat die van beide kanten komt, en dat die rekening houdt dat jullie beiden evenveel van elkaar kunnen leren en evenveel fouten kunnen maken in communiceren.

Die communicatie hoeft zeker niet alleen met woorden. Het kan dat je om op de juiste golflengte te komen van je partner een professioneel klankbord, een therapeut of coach, nodig hebt, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn.

Een tweede tip die ik je kan geven vanuit mijn ervaringen is je niet schuldig te voelen of het gedacht te hebben dat je faalt omdat je niet zou aangevoeld hebben wat de ander nodig heeft. Ik heb ervaren dat wat ik denk dat de ander nodig heeft niet altijd het geval is. Ook als autistische persoon kan je tot op zekere hoogte sociale cues leren herkennen, inlevingsvermogen en begrip tonen en samen werken naar oplossingen.

Volgens mij is het wel belangrijk dat je om verduidelijking vraagt of een gesprek begint als er iets niet lekker loopt, en bereid bent om te evolueren vanuit fouten en vanuit interesse in je man’s manier van denken en doen. Ik wil tot slot ook het belang van zelfzorg en duidelijkheid tegenover elkaar onderlijnen. Zelfzorg is belangrijk omdat autisme soms energie-intensief kan zijn, en af en toe tijd nemen om op te laden essentieel zijn in een goede relatie. Ook duidelijkheid van welke aanpassingen en strategieën helpen om jullie leven evenwichtiger te organiseren, zodat iedereen zijn deel kan doen, is belangrijk.

Om beter te anticiperen op wat je partner nodig heeft, zou ik dus meer open en concrete communicatie gebruiken, letten op sociale cues (door observatie), een veilige ruimte voor openheid mogelijk maken, fouten toegeven en er beiden van proberen te leren, visuele hulpmiddelen gebruiken, duidelijke routines plannen (samen met je partner), ruimte geven aan elkaars interesse en blijven groeien in een relatie, net zoals in elke andere relatie. Ik hoop alvast dat jullie dat evenwicht steeds opnieuw blijven vinden en liefdevolle interesse blijven tonen in elkaar.