In een mail van enige dagen geleden schrijft lezer Bart me dat hij regelmatig te horen krijgt dat hij ‘typisch autistisch’ is, of dat hij, telkens wanneer hij iets verkeerds lijkt te doen, ‘typisch autistisch’ doet. ‘Het is niet echt duidelijk wat ze daar dan mee bedoelen. En als ik vraag om uitleg wat er dan wel ‘autistisch’ is aan wat ik (niet) zeg of (niet) doe, vind ik dat dit helemaal niet met mijn autisme heeft te maken, maar met mijn persoonlijkheid, karakter, of iets anders.” Hij heeft er zelf al twijfels over of zoiets bestaat maar zou graag weten hoe ik er over denk als autistische man en leeftijdsgenoot.

Om te beginnen denk ik niet, net zoals Britse autistische ambtenaar en ggz-advocate Jeanette Purkis hierboven, niet dat er iets als typisch autistisch gedrag bestaat. Tenzij de mensen in je omgeving een perfecte neus of liever klinisch oog hebben voor autisme, denk ik dat wat ze opmerken in de eerste plaats overeenstemt met het beeld dat zij hebben van autistische mensen. Misschien vinden ze autistische mensen rigide, en vinden ze dat jij op dat moment rigide overkomt volgens hen, en irriteert hen dat. Of ze vinden dat autisme onlosmakelijk samengaat met bepaalde dwang, en zien ze dat bij jou op dat moment. Net zoals de term ‘autistisch’ in de media wel eens misbruikt wordt om een bepaalde karaktertrek of bepaald gedrag van bepaalde mensen te beschrijven.

Er zijn weliswaar bepaalde kenmerken die, in meer of mindere mate, voorkomen bij alle autistische mensen, maar ik denk dat autistische mensen elk op zich heel verschillend autistisch zijn.  Er zijn zowel autistische mensen die liever geen contact maken tot mensen die iedereen te pas en te onpas aanspreken. Net zoals er iedere autistische persoon een eigen zintuiglijk profiel heeft, met gevoeligheden en sensaties die aantrekken. Zo vind ik het vreselijk om te douchen, zeker als het warm is, terwijl mijn liefste, ook autistisch, heel graag onder een hete douche gaat. Daarnaast hebben we ook veel verschillende andere eigenschappen die op elk moment anders bepalen wie we zijn voor de buitenwereld.

Als ik daarover spreek tijdens voordrachten of getuigenissen, want die vraag komt redelijk vaak voor, dan gaan sommige toehoorders denken dat er verschillende vormen van autisme zijn. Dat is volgens mij niet het geval. Natuurlijk beïnvloedt ons gender voor een groot stuk wie we zijn, maar ik betwijfel of er iets bestaat als typisch vrouwelijk autisme, of verschillende soorten autisme. Iedere autistische persoon vormt op elk moment een unieke mens in groei, van jong tot oud, beïnvloed door verschillende ervaringen en door alles heen beïnvloed door autistisch denken als de rum in de punch. Als wij bij ons thuis ‘typisch autistisch’ gebruiken, is het alvast alleen nog met een relativerende knipoog naar beperkingen of talenten die geassocieerd worden met autisme.