Autisme is altijd een onderwerp van intens onderzoek en discussie geweest. Onlangs kreeg ik via een uitgeverij een proefexemplaar te lezen van ‘Periphery’, het nieuwste boek van Moses V. Chao, een Amerikaanse professor Celbiologie en Neurowetenschap in New York, over het perifere zenuwstelsel (dat bestaat uit zenuwen voor gevoel en beweging overal in het lichaam), met daarin een fascinerende vraag: Wat als het antwoord op het autismemysterie niet alleen in de hersenen ligt, maar ook in ons lichaam?

Chao’s boek “Periphery” is geschreven tegen de achtergrond van een wereld die steeds meer inzicht probeert te krijgen in de complexiteit van autisme en andere neuro(biologische) aandoeningen. In een tijd waarin de wetenschap zich voornamelijk richtte op de hersenen, wil Chao bestaande opvattingen uitdagen door te suggereren dat het lichaam als geheel een cruciale rol speelt in het begrijpen van autisme.

In “Periphery” verkent Chao het idee dat het perifere zenuwstelsel, dat buiten de hersenen en het ruggenmerg ligt, een sleutelrol speelt in onze gezondheid en in het voorspellen en beschermen tegen ziekten. Het boek begint met een historisch overzicht van hoe het perifere zenuwstelsel zich heeft ontwikkeld en hoe het functioneert in relatie tot het centrale zenuwstelsel. Chao bespreekt vervolgens verschillende aandoeningen, waaronder Parkinson, Charcot-Marie-Tooth-ziekte, Riley-Day-syndroom en autisme, en hoe verstoringen in het perifere systeem verband kunnen houden met deze aandoeningen. Hij benadrukt ook het belang van het darmstelsel in relatie tot autisme en hoe veranderingen in de darmmicroben en hun interactie met het enterische zenuwstelsel invloed kunnen hebben op neurologische en gedragsmatige aspecten van autisme.

Chao’s benadering van autisme is geworteld in de historische context van het autismeonderzoek. Hij haalt de vroege observaties van Leo Kanner aan en verwijst ook naar het werk van Hans Asperger. Een figuur die Chao ook aanhaalt in zijn discussie over autisme is Temple Grandin, de bekende autisme-advocaat en diergedragwetenschapper. Grandin, die zelf autistisch is, stelt af en toe dat zintuiglijke deprivatie een rol speelt in de uiting van autistisch gedrag. Ze heeft uitgebreid gesproken over haar eigen ervaringen met aanraking, tast,, temperatuur en pijn, en hoe deze zintuiglijke ervaringen haar gedrag, communicatie en perceptie beïnvloeden. Chao gebruikt Grandin’s observaties als een springplank om de mogelijke rol van het perifere zenuwstelsel in autistische zintuiglijke perceptie en respons te verkennen.

Chao’s boek is een reflectie van zijn overtuiging dat doorbraken in de wetenschap niet voortkomen uit een lineaire benadering, maar vaak een vonk van verbeelding uit andere velden vereisen. Hij benadrukt dat het belangrijk is om buiten de gebaande paden te denken en open te staan voor nieuwe en onconventionele ideeën. Dit is de motivatie achter de kernzin in zijn boek: “Het is een herinnering dat in de wetenschap, net als in het leven, soms de antwoorden te vinden zijn waar we het minst verwachten.”

Chao’s interesse in een holistische benadering van autisme is geworteld in zijn observaties en onderzoek naar het perifere zenuwstelsel en de zintuigen. Hij merkte op dat veel symptomen van autisme, zoals problemen met sociale interactie en communicatie, evenals repetitieve gedragingen, kunnen worden verklaard door verstoringen in zintuiglijke informatie en verwerking.

Chao’s boek kijkt ook naar de functie van het darmstelsel in relatie tot autisme. Hij merkt op dat de darmen niet alleen verantwoordelijk zijn voor de vertering van voedsel, maar mogelijk ook een rol spelen als een communicatiekanaal tussen het lichaam en de hersenen. De darm bevat een complex netwerk van zenuwen, bekend als het enterische zenuwstelsel (dat behoort tot het autonoom zenuwstelstelsel). Bovendien wordt het darmstelsel bevolkt door een divers ecosysteem van microben die een cruciale rol spelen in onze gezondheid. Chao suggereert dat veranderingen in deze darmmicroben en hun interactie met het enterische zenuwstelsel invloed kunnen hebben op bepaalde gedragsmatige aspecten van autisme.

Hoewel Chao’s benadering vernieuwend en interessant is, zijn er enkele kritieken die hij vaak krijgt op zijn werk:

• Reductionisme: Door zich te concentreren op het PNS en het darmstelsel, kan men het risico lopen autisme te reduceren tot louter biologische of fysiologische mechanismen, terwijl autisme zowel biologische, psychologische als sociale componenten omvat.
• Oorzakelijkheid versus Correlatie: Dat bepaalde mensen met autisme gastro-intestinale problemen hebben, betekent niet noodzakelijk dat het PNS of het darmstelstel een rol speelt bij de oorzaak is van autisme. Er kan sprake zijn van correlatie zonder causatie.
• Controversiële Theorieën: De ideeën rond het verband van het darmstelsel en autisme en andere aandoeningen is bijzonder controversieel en wordt door veel wetenschappers met scepsis bekeken.

In plaats van autisme alleen als een ‘hersenaandoening’ te zien, pleit Chao in zijn boek voor een holistische benadering. Door te kijken naar het hele lichaam – van onze darmen tot onze zintuigen – kunnen we volgens hem een completer beeld krijgen van autisme. Echter, zoals bij alle wetenschappelijke theorieën, vind ik het het essentieel om kritisch te blijven en open te staan voor verschillende perspectieven.

Periphery: How Your Nervous System Predicts and Protects against Disease is geschreven door prof. Moses V. Chao en uitgegeven bij Harvard University Press (oktober, 2023) (ISBN 9780674972308)