1. Wat zijn enkele carrièrepaden die voor autistische volwassenen succesvol kunnen zijn? Volgens mij is succes in werk afhankelijk van individuele mogelijkheden en beperkingen, welke interesses iemand heeft en de mate van ondersteuning die beschikbaar is in het privéleven en binnen de organisatiestructuur en – cultuur. In artikels rond succesvol werk worden een vijftal mogelijkheden vaak vernoemd: 1) werkomgevingen die duidelijkheid beiden in communicatie en taken en werkgevers die begrip hebben voor autisme en de diversiteit en talenten van autistische mensen, 2) beroepen die gebruik maken van de specifieke vaardigheden en interesses van individuen met autisme (zoals taal, creativiteit, kunst, vormgeving, IT, data-analyse, makerskills, …), 3) ondersteund werk waarbij autistische mensen zowel op als naast de werkvloer jobcoaches en andere hulpmiddelen ter beschikking hebben die helpen bij het aanleren en behouden van vaardigheden nodig voor het werk, 4) beroepen die aansluiten bij talenten van autistische mensen maar tegelijk begrip en ondersteuning bieden in sociale vaardigheden en communicatie, 5) aangepast werk afgestemd op de individuele sterkten van de autistische werknemer.  Er is geen werk of bedrijfstak of organisatie die specifiek voor autistische mensen succes garandeert.
2. Wat kan een niet-autistische partner doen om bij de emotionele uitdagingen waarmee volwassenen met autisme worden geconfronteerd te helpen? Het eerste wat je als niet-autistische partner kan doen is je sterkten gebruiken, en een open empathische houding aannemen, niet al te veel oordelend communiceren vanuit je eigen perspectief van normaliteit en je licht opsteken bij andere niet-autistische partners in eenzelfde soort relatie. Verder is leren over autistisch denken en autistische communicatie en bewust worden over welke emotionele uitdagingen het gaat en als dat mogelijk is, voor – en meedenken met de autistische partner om bepaalde stressvolle of angstwekkende situaties te voorzien. Het beste gebeurt dat samen en in open dialoog, met het besef dat een relatie gemaakt wordt door twee en met het besef dat je van elkaar kan leren op elk moment.
3. Welke talenten hebben de meeste autistische personen? Niet alle autistische mensen hebben opvallende talenten, maar volgens onderzoek van de Britse onderzoekster Francesca Happé zou minstens de helft van autistische mensen minstens 1 talent en 1 persoonlijke kracht hebben. Onderzoek toont dat een behoorlijk groot percentage autistische volwassenen het vermogen hebben om gedetailleerde informatie voor langere tijd te onthouden. Daarnaast blinkt een behoorlijk aantal autistische volwassenen uit in visueel-ruimtelijke vaardigheden, zoals tekenen, bepaalde vormen van kunst of het werken met complexe patronen. Ook muzikale en rekenkundige vaardigheden zouden vaker meer ontwikkeld zijn. Toch zijn er ook autistische mensen die minder economisch inzetbare talenten hebben als zelfzorg, huishoudelijke talenten, zorgen voor anderen, ervaringen delen of medemenselijkheid uiten.
4. Kunnen autistische personen zelfstandig leven? Zelfdstandig leven is volgens mij een veelzijdig begrip. Ik zou het opdelen in wonen, financiële onafhankelijkheid, een zinvolle baan of opleiding hebben, dagelijkse levensvaardigheden zelf kunnen, het vermogen relaties aan te gaan en engagement binnen de (plaatselijke) gemeenschap, voor je eigen gezondheid kunnen zorgen, zelfstandig keuzes kunnen maken en over je eigen leven beschikken. Er zijn volgens mij veel autistische mensen die één of meerdere van deze aspecten zelfstandig kunnen uitvoeren, maar het wordt moeilijk om iemand met autisme te vinden die volledig zelfstandig kan leven. Zelf heb ik ook moeite met zelfstandig leven, maar met ondersteuning op een aantal vlakken lukt dat behoorlijk. Moeilijkheden op vlak van zelfstandig leven kan je natuurlijk ook vinden bij niet-autistische mensen, zelfs bij mensen die op het eerste gezicht geen beperkingen lijken te hebben of waar geen medische beperkingen zijn vastgesteld (vaak omdat ze zo weinig in aanraking komen met artsen).
5. Hoe ervaar jij als autistische persoon de overgang van de winter naar de lente? Net zoals alle andere mensen, is de ervaring van autistische mensen van de overgang naar de lente zeer divers. Vanuit eigen beleving, ervaar ik vooral veranderingen in routines, nieuwe zintuiglijke gevoeligheden, moeite om kledij en beddengoed aanpassen aan te passen aan soms grillige weersveranderingen, soms last met allergieën, meer sociale activiteit, en de schoonheid van de veranderingen in de natuur opmerken. Als ik moeite ervaar van de overgang van de winter naar de lente is dat omdat ik vaak te laat ben met de verandering van kledij, beddengoed en gewoonten die met de winter vasthangen. Ik laat me dus al eens verrassen door die overgang, ook al omdat die niet van de ene dag op de andere gebeurt.
6. Hoe kan ik mijn autistische vrouw als niet-autistische partner helpen om haar seksualiteit te ontwikkelen, verkennen en uit te drukken zodat ze er intense vreugde in ervaart? Zelfverkenning, educatie en communicatie zijn daarin volgens mij het belangrijkste. Als het gaat om seksualiteit die jullie samen beleven, begint alles bij een veilige en comfortabele omgeving, begrip voor zintuiglijke gevoeligheden, respect voor haar tempo en lichaamsbeleving, en seksualiteit zien als een van de vele uitingen van liefde naar zichzelf en tussen elkaar.  Je vriendin steunen in haar eigen ontwikkelingstocht met duidelijkheid in grenzen en wederzijdse erkenning en liefde is volgens mij een goed begin. Ik zou je aanraden om niet te blijven haken in verwachtingen van anderen, beelden die je ziet over seksualiteit of technische details. Als jullie in de knoop zitten kan je natuurlijk ook beroep doen op een professional die klankbord is, om jullie relatie vanuit autisme of een andere invalshoek te begeleiden. Tot slot: ook als autistische persoon kan je intense lichamelijke vreugde beleven in seksualiteit, dat weet ik uit eigen ervaring.

De vorige edities van 6 vragen op 6 vaak gestelde vragen vind je hier : nr 1, nr 2, en nr 3.