Een van de vragen die ik in het minst beantwoord in mijn mails is de vraag of autisme een welvaartsziekte is. De mensen die de vraag stellen, denken meestal het antwoord al te weten, en dat antwoord is meestal niet het mijne. Als mijn antwoord al ergens toe leidt, is het vaak tot een eindeloze heen-en-weer waar ik meestal een punthoofd van krijg.

Volgens mij is er geen eenduidig bewijs dat autisme als een “welvaartsziekte” kan worden beschouwd. Voor zover autisme überhaupt al als een ziekte beschouwd zou kunnen worden. Welvaartsziekten zijn immers aandoeningen die vaker voorkomen in welvarende samenlevingen, Welvarende samenlevingen zijn gemeenschappen of landen die zich kenmerken door een hoge mate van economische ontwikkeling, een hoge levensstandaard, en een goede toegang tot gezondheidszorg, onderwijs, en andere basisvoorzieningen. Je zou dus al kunnen betwijfelen of wij in een welvarende samenleving leven. Ik ga er even, voor het gemak, van uit dat dit wel het geval is.

Welvaartsziekten worden vaak geassocieerd met levensstijlfactoren zoals een ongezond dieet (vet, zout, suiker), alcohol of drugs, gebrek aan beweging en moeilijk kunnen ontspannen door te weinig afstand nemen van werk en maatschappelijke carrière. Typische voorbeelden van welvaartsziekten zijn diabetes, hart – en vaatziekten, longziekten en zwaarlijvigheid. De meeste medicatie wordt voor deze ziekten voorgeschreven.

Het klopt dat de diagnose van autisme is toegenomen in welvarende landen, maar dit is eerder een inhaalmanoeuvre, en heeft te maken met een beter begrip, bewustzijn en betere diagnostische methoden dan met een daadwerkelijke toename van het aantal autistische mensen. Er zijn nog tal van bevolkingsgroepen die een grote achterstand hebben en waar onderdiagnose groter is dan eventuele overdiagnose.

Hoewel autisme steeds vaker wordt gediagnosticeerd in welvarende samenlevingen, zijn er sterke aanwijzingen dat het vooral een genetische en neurologische ontwikkelingsstoornis, en niet direct een gevolg van welvaart. De term “welvaartsziekte” lijkt dan ook niet passend voor autisme. Je zou met wat goede wil zelfs kunnen beweren dat een welvarende samenleving de naam waardig zo goed met autisme om zou kunnen dat dit soort vragen er niet meer zouden bestaan.