Het is een specialisme op zich geworden om, vanop afstand, in tijd of in ruimte, een persoon of zelfs een groep personen te classificeren als autistisch. Het zijn vaak figuren die tot de verbeelding spreken, maar het gebeurt op kleinere schaal, bijvoorbeeld bij familieruzies, echtscheidingskwesties of erfenisperikelen. Ook mensen die niet geremd worden door kennis en te weinig tijd, kunnen er eindeloos over blijven doorgaan op publieke en besloten fora.

Als het over bekende personen gaat, komt dat nieuws vaak uitgebreid in de media of in een boek of documentaire op de televisie. Waarna een al dan niet verhitte discussie ontstaat. De betrokkene wordt daarna bijgezet in de intussen ellenlange lijst van ‘Bekende Autisten’. Er is trouwens een opmerkelijk hoge co-morbiditeit bij deze ‘bekende autisten’, ze duiken op in allerlei soortgelijke lijstjes. Het biedt aan sommige mensen troost, ingeval van figuren als Michelangelo of Marie Curie, en aan anderen leedvermaak.  

Af en toe wordt iemand met een hoge maatschappelijke positie met een classificatie bedacht om hem of haar in diskrediet te brengen, of om te ‘ontmenselijken’, vanuit politieke, economische of andere belangen.

Zo werd van de Russische president Vladimir Poetin vijftien jaar geleden al beweerd dat hij autistisch, meer specifiek Asperger-autistisch, zou zijn. Poetin komt bijvoorbeeld ook voor in de lijst van bekende personen die kort even kort van gestalte als van stof zijn, en in de lange lijst van ‘mensen die eigenlijk geavanceerde robots zijn’. Daar bevindt hij zich in gezelschap van heel wat wereldleiders en figuren uit de zakenwereld. Een samenzwering is voor mensen die deze lijsten lezen of samenstellen nooit ver weg.

Naar aanleiding van recente gebeurtenissen, blijkt die uitspraak van het Amerikaanse ministerie van Defensie, weer actueel te zijn. In mijn mailbox kreeg ik de afgelopen dagen ook enkele vragen of dat volgens mij nu klopt of Poetin ‘een autist’ is. Aangezien ik de Russische president niet ken, niet in de positie ben om van iemand te zeggen of die autistisch is of niet, en ook geen banden heb met het Pentagon, is het logisch dat ik daarop niet meteen kan antwoorden. Over de persoon van Poetin heb ik, of over die van andere politici of mensen die ik niet ken van dichtbij, geen mening.

Telkens wanneer ik lees dat een beroemd, bekend persoon autistisch zou zijn, heb ik daar wel zeer dubbele gevoelens bij. Ik vind het op zo’n moment jammer dat de krant of het tijdschrift dat ik lees daar ruimte aan wil besteden. Het maakt me ook een beetje boos, omdat de term ‘autist’ of ‘autisme’ gebruikt wordt zonder rekening te houden met de gedachten, gevoelens en levenssituatie van mensen met autisme en hun omgeving. Aan de andere kant lees ik ook graag wat er volgens het artikel toe heeft geleid die persoon autistisch te noemen. Of wat de mensen aanvoeren aan motieven om te bewijzen dat de betrokkene net niet autistisch kan zijn. Dat vertelt me iets over hoe anderen over autisme denken.

In de meeste verhalen worden verklaringen al vroeg gezocht. Soms zelfs voor de conceptie, en anders in de baarmoeder, waar de betrokkene getroffen wordt door een of andere ziekte, beroerte of prenatale aanval. Bepaalde abnormaliteiten in het later functioneren worden vaak ook verklaard met de geboorte zelf, de ontvangst in het gezin, de opvoeding, de ervaringen tijdens de schoolloopbaan (of het ontbreken ervan) en de latere persoonlijkheidsontwikkeling. Het kan een autoritaire stijl en obsessie voor extreme controle verklaren, of bepaalde dwang of routines. Als de classificatie autisme wordt tegengesproken is dat meestal met de verklaring dat de persoon in kwestie complexe sociale en strategische relaties aankan, en een gezinsleven met kinderen heeft (gehad).

Of president Poetin, of eender welke figuur die vaak in de media komt, autisme heeft of niet, is het minste van mijn zorgen. Volgens mij is hij niet meer of minder dan een Russische politicus die president is. Ik zou het wel interessant vinden te weten waarom de media met dit soort informatie blijven aankomen. Of wat de meerwaarde is voor hun lezers als ze die lezen. Wat mij betreft is Poetin vooral een Russische man die een functie heeft, een bepaalde persoonlijkheid die daarbij aansluit, en bepaalde ideeën die bepaald worden door ontzettend veel verschillende factoren die hij liever niet aan de grote klok hangt.