‘Wat kan ik het beste doen op een zondagochtend?’ … autisme en tijdsbesteding

Deze ochtend, voor dag en dauw, kreeg ik van David, een autistische lezer van mijn blog, een lange mail waarin hij me schrijft dat hij op zondagmorgen worstelt met verveling. Hij bladert door tijdschriften en verzorgt zijn collectie wandelende takken, maar dit kan hem niet bezig houden tot het middagmaal. Hij heeft een hekel aan lichaamsbeweging, werk buiten zijn werkuren, huishoudelijke taken, sociaal contact, creativiteit en iets doen voor anderen. Hij heeft echter wel een app in gedachten die TimeFiller heet en hem vraagt naar zijn interesses en vervolgens mogelijkheden biedt om de tijd te doden. Omdat David geen ster is in programmeren en zelfs een beetje digifoob is, vraagt hij om tips.

Als dat je zorgen enigszins verlicht, David, je bent niet alleen in je worsteling. Veel mensen vervelen zich op zondagochtend, en hoewel jij specifieke interesses hebt, is er heel wat dat je wel kan doen. We kunnen daarbij bijvoorbeeld leren van zowel mensen die vervelen, meestal op maandagmiddag en dinsdagochtend, als van wie op zondagochtend geen last lijkt te hebben van verveling en moeiteloos komt tot een invulling die hen tevreden maakt.

Als we kijken naar mensen die zich niet vervelen op zondagochtend, komt dat vooral omdat ze uitslapen, jonge kinderen hebben of aan het werk zijn in een sector waarin weekendwerk een noodzaak is. Als jij eerder een vroege vogel bent, maar geen kinderen of weekendwerk hebt, zijn er nog tal van andere activiteiten die je kunt doen. Wat dacht je bijvoorbeeld van het lezen van een boek, het kijken van een film of serie op televisie, of het luisteren naar muziek of een podcast? Als je niet van lichaamsbeweging houdt, kun je ook nog proberen lichte gymnastiek te doen, met een Wii sport, tv-ochtendgym of soortgelijke activiteiten.

Als je geïnteresseerd bent in technologie, zijn er ook veel apps en games die je kunt proberen. Naast de app die je al in gedachten hebt, zijn er ook andere apps die je kunnen helpen je tijd te doden en je interesses te ontdekken. Misschien kun je bijvoorbeeld een virtueel museum bezoeken of een game spelen die je uitdaagt om je vaardigheden te verbeteren. Anderzijds is het aangetoond dat minder schermarbeid op zondagochtend de meeste mensen gelukkig maakt, ook al kan het best dat jij door schermarbeid net wel geluk ervaart.

Als het gaat om verveling verdrijven op een zondagochtend, moet ik je zeggen dat ik verveling minder erg vind dan vroeger. Ik zie verveling als een aanleiding om nieuwe ervaringen te zoeken, om me bewuster te worden van wat er op het moment gebeurt, om mijn (woon)omgeving te veranderen, om mijn routines op te frissen en om mijn week te overlopen. Soms durf ik ook al eens een emmer en dweil grijpen en een stukje van mijn leefomgeving te dweilen, of, tegen de middag, mijn stofzuiger te nemen en wat in het rond te zuigen.

Overigens kan ‘niets doen’ ook een, vaak ondergewaardeerde, oplossing zijn, in de zin van gewoonweg stilzitten, rusten, dagdromen, tijd doorbrengen in de natuur zonder specifiek doel of plan, waarbij je je probeert te concentreren op iets of iemand. Ik heb me in de voorbije jaren toegelegd op het ‘niets doen’ in de zin van gewoon zitten en ontspannen, dagdromen, wandelen zonder doel, sterrenkijken, in een park zitten en kijken naar mensen die voorbijlopen, een kort dutje nemen, even over de douche gaan, langzaam eten, een langere tijd kijken naar een kunstwerk, kijken naar een langzame film of naar langzame muziek. Verveling is volgens mij vooral moeite hebben met concentratie om iets af te werken en een eindresultaat te zien van iets. Als je ‘niets doet’ hoeft dat einderesultaat er niet te zijn of, beter gezegd, is het niet zijn van een eindresultaat net het doel. Misschien ligt dat ‘niets doen’ nog het dichts bij wat jouw verwachtingen van een tip om met je verveling op zondagochtenden om te gaan.

Vanzelfsprekend kan ik niet invullen wat jij zou kunnen doen, want wat voor mij werkt, werkt mogelijks niet voor jou of voor een ander. Een tip die ik je misschien wel zou kunnen geven is af en toe te experimenteren met verschillende activiteiten en te ontdekken wat jij het leukst of aangenaamst vindt vanuit jouw beleving.

Maar het belangrijkste is dat je iets vindt wat je echt leuk vindt. Als je niet van lichaamsbeweging houdt, probeer dan niet te gaan wandelen of joggen alleen maar omdat het gezond voor je is. Als je niet van sociaal contact houdt, hoef je jezelf niet te dwingen om naar een feestje te gaan. Zoek in plaats daarvan naar activiteiten die jouw interesse wekken en jouw persoonlijkheid weerspiegelen. En als je een dag hebt waarop je je verveelt, wees dan niet te hard voor jezelf. Soms hebben we allemaal een dagje doelloze rust nodig.