In de bescheiden atmosfeer van zaal twee in bioscoop Sfinx in Gent, speelde zich op een middag in februari 2008 een krachtig en ontroerend schouwspel af op het grote scherm. De zaal, gevuld met een bijna driekwart vol publiek, zat klaar om te kijken naar de documentaire “Elle s’appelle Sabine”. De film, een passieproject van de Franse actrice Sandrine Bonnaire, biedt een intieme blik in het tumultueuze leven van haar zus, Sabine.

De indrukken die ik neerschreef over de documentaire vormden het eerste stuk van een nieuwe blog die ik pas was begonnen, met de werknaam Tistje. Ik was net gestopt met op wikipedia artikels te schrijven. Op een middag zag ik de uitnodiging van de Vlaamse Vereniging Autisme om in het winterse Gent deze onbekende documentaire rond autisme bij te wonen. Het leek me na al die jaren een geschikt moment om daarop terug te blikken en na te gaan hoe het sindsdien is verlopen met deze documentaire.

Met ‘Elle s’appelle Sabine’ brengt actrice en filmmaker Sandrine Bonnaire een blik op de wereld en een gevoelig, ontroerend en intens persoonlijk documentaireportret. Deze verfijnde documentaire belicht de wereld van autisme door de ogen van Bonnaire’s jongere zus, Sabine Bonnaire, die met deze aandoening leeft. Het werk is niet alleen een cinematografische prestatie maar ook een kritische interventie in de bredere dialogen en begrip van autisme.

Bonnaire leidt kijkers door vijfentwintig jaar van Sabine’s leven, wevend een verhaal van strubbelingen, liefde en de uitdagingen waarmee mensen met autisme worden geconfronteerd. De documentaire is ontroerend in zijn eenvoud en authenticiteit, waarbij Sabine’s ervaringen worden verteld met een zachte, respectvolle en onbevooroordeelde lens.

Sabine’s reis, zoals vastgelegd door de lens van haar zuster’s camera, is geen alledaags verhaal. Het gaat verder dan de veelgetoonde clichés en drama’s die men gewend is te zien in de meeste films over autisme. Vergeleken met mainstream successen zoals Ben X of Rainman, schept deze documentaire een categorie op zich, waar het de rauwe en ongefilterde werkelijkheid onthult, weg van de romantiserende vertolkingen van autisme die we gewend zijn.

De documentaire is verrijkt met familievideo’s die het verhaal van Sabine voor en na haar psychiatrische opname uitbeelden. Van een levendig, sprankelend meisje tot een vrouw gevangen in een emotionele en psychische gevangenis, Sabine’s transformatie is hartverscheurend. Een reeks ongeschikte diagnoses, gecombineerd met de impact van zware medicatie en een reeks tragische levensgebeurtenissen, lijken allemaal bij te dragen aan haar aftakeling.

Hoewel de documentaire de harde werkelijkheid en de desastreuze gevolgen van de psychiatrie en medicamenteuze behandeling niet schuwt, slaagt het er ook in om momenten van tederheid en liefde te tonen. Bonnaire’s liefde en frustratie voor haar zus zijn bijna tastbaar, waardoor de film niet alleen een verkenning van autisme wordt, maar ook een getuigenis van zusterlijke liefde en verbinding.

In de donkere realiteit die deze documentaire schildert, zijn er scènes die in het bijzonder aangrijpend zijn. Momenten zoals Sabine die naar herinneringen van een betere tijd kijkt, haar reis naar Amerika, worden krachtige symbolen van wat had kunnen zijn. Deze scènes laten het publiek achter met een knagende vraag: wat zou er van Sabine zijn geworden als de omstandigheden anders waren geweest?

De documentaire is ook een stille kritiek op het psychiatrisch systeem, met name de onwetendheid rondom autisme, zowel binnen als buiten de psychiatrische voorzieningen. De rauwe en eerlijke enscenering van de documentaire, soms aan de rand van het betogende, schetst een beeld van machteloosheid en frustratie tegenover een systeem dat onvoldoende toegerust lijkt voor de complexiteit van autisme.

“Elle s’appelle Sabine” is daarmee niet zomaar een documentaire. Het is een indringend portret van strijd, liefde, verlies en de zoektocht naar begrip en acceptatie in een wereld die niet is ingericht voor diegenen die buiten de conventionele kaders vallen. Sandrine Bonnaire deelt niet alleen het verhaal van haar zus, maar biedt ook een krachtig commentaar op een systeem en een samenleving die nog veel te leren hebben over het navigeren door de complexe wateren van autisme en psychische gezondheid.

De documentaire heeft wereldwijde erkenning gekregen, geprezen voor zijn menselijkheid, gevoeligheid en openheid. Het won meerdere awards, waaronder de FIPRESCI-prijs op het Cannes Film Festival, en werd positief onthaald op verschillende andere internationale filmfestivals. De reacties van critici en het publiek waren overwegend positief, met veel lof voor Bonnaire’s regie en de openhartige, eerlijke presentatie van Sabine’s leven.

“Elle s’appelle Sabine” heeft bijgedragen aan het stimuleren van gesprekken en het vergroten van het bewustzijn rond autisme. Het bracht het dagelijks leven en de uitdagingen van mensen met autisme dichter bij het publiek, waardoor stereotypes werden ontmanteld en empathie en begrip werden bevorderd. De film benadrukte de tekortkomingen van het ondersteuningssysteem en de noodzaak van meer inclusieve en begripvolle samenlevingen.

Jaren na de release blijft de film een invloedrijk werk, voortdurend bijdragend aan discussies en bewustzijn over autisme. Het blijft relevant en wordt nog steeds bekeken en besproken, een getuigenis van de kracht en impact van het verhaal en de manier waarop het wordt verteld.

“Elle s’appelle Sabine” is niet alleen een documentaire ; het is een echo van empathie, bewustzijn en liefde, die blijft resoneren in de harten en geesten van kijkers, en bijdraagt aan de grotere discussies en percepties rond autisme. Het is een blijvende schat in de cinematografie die een persoonlijk verhaal gebruikt als een krachtig instrument voor sociale verandering en bewustzijn.