Wie deze blog leest, zal wellicht gemerkt hebben dat ze geschreven is vanuit het perspectief van een witte/blanke autistische hogergeschoolde, bovengemiddeld begaafde belezen mannelijke 50-plusser, met een Europese culturele, enigszins bevoorrechte, achtergrond. Aangezien het een ervaringsblog is, zijn er heel wat perspectieven die op deze blog minder aan bod komen. Dat betekent niet dat ik me al de aangeboren of meegegeven perspectieven evenveel identificeer, maar ik ben er me bewust van dat deze mij beïnvloeden.

Het spreekt voor zich dat ik wel graag mijn begrip vergroot van de ervaringen van mensen met perspectieven die niet de mijne zijn. Dat is onder ander het geval met ervaringen van zwarte autistische mensen. Ik lees hun verhalen, ik luister naar hun stemmen, ik volg zwarte autistische leiders en organisaties. Daarnaast leer ik de voorbije jaren volop over intersectionaliteit, of het idee dat verschillende vormen van discriminatie en onderdrukking met elkaar verweven zijn, hoe ras, autisme en andere factoren elkaar beïnvloeden.

Een (Engelstalig) boek dat onlangs las, dat zich richt op een vaak over het hoofd geziene onderwerp van de ervaringen van zware autistische individuen is ‘Autistic and Black’ van Kala Allen Omeiza. Dit boek is niet enkel een verzameling van persoonlijke verhalen maar ook een oproep tot actie. Het boek belicht het kruispunt van ras, identiteit en neurodiversiteit, en biedt volgens mij een waardevolle bijdrage aan de gesprekken over inclusie, rechtvaardigheid, ras en autisme.

De auteur stelt zich voor als “meest van al een Zondagschool-leerkracht, vrouw, moeder, zus, dochter en vriend. Door mijn werk en religieuze dienstverlening, doe ik mijn deel aan pleiten voor de belangen van mensen met psychische problemen of een handicap. Ik probeer de stem van degenen in gemarginaliseerde gemeenschappen te versterken door mijn onderzoek, schrijven en diverse projecten.”

In de inleiding zet de auteur meteen de toon door het concept van Ujima (binnen de Kwanzaa, een culturele viering) een Swahili-term voor ‘Collectief Werk en Verantwoordelijkheid’ te introduceren. Dit begrip vormt de basis voor het boek. De auteur benadruk dat het verbeteren van de positie en het welzijn van zwarte autistische mensen een gezamenlijke inspanning moet zijn, iets wat volgens haar zou ontbreken in bredere maatschappelijke discussies.

Ze deelt ook haar eigen verhaal als zwarte vrouw die laat gediagnosticeerd werd. Ze schrijft hoe ze worstelde met het vinden van haar plek in een wereld die haar om tal van redenen niet begrijpt. Daarmee sluit ze aan op verhalen van andere maatschappelijke groepen die haar zijn voorgegaan, en legt ze ook de nadruk om collectief verantwoordelijkheid op te nemen.

In ‘Groei‘, het eerste deel van het boek, staat de persoonlijke ontwikkeling van zware autistische individuen centraal. De verhalen variëren van het overwinnen van trauma’s tot het zoeken naar zelfacceptatie. .Zo volgen we Olivia Brown uit Birmingham, Engeland, die na een traumatische ervaring leert om geduldig te zijn en de kracht van timing ontdekt, en lezen we het verhaal van Ndumi, een jong niet-sprekend autistisch kind uit Zuid-Afrika, dat de cruciale rol van communicatie in de persoonlijke ontwikkeling van autistische mensen onderstreept. Groei wordt in dit deel gezien als een combinatie van oplossingsgericht omgaan met een combinatie van innerlijke worstelingen en de externe uitdagingen die de wereld ons oplegt.

In ‘Vooruitgang’, een tweede deel, staat centraal hoe zwarte autistische mensen de complexe lagen van identiteit, autisme en samenleving verkennen. In een hoofdstuk rond liefde, autisme en het religieus feest Ramadan, wordt het delicaat evenwicht tussen religie, liefde en autisme onderzocht, waaruit blijkt dat de voortdurende strijd om persoonlijke overtuigingen te verenigen met een vaak te complexe wereld niet eenvoudig beslecht kan worden. Ook een hoofdstuk over de zin van het zwarte leven, wijst op een vaak ervaren dubbele marginalisatie van zwarte autistische mensen en de context van de Black Lives Matter-beweging. Het verhaal situeert zich binnen de noodzaak van erkenning en de bredere strijd van sociale rechtvaardigheid.

Een derde en laatste deel, Empowerment, legt de nadruk op veerkracht en kracht van zwarte autistische personen. Verhalen zoals “Nicknames for Stigma” en “Connected and Unmasked” laten zien hoe zij hun eigen kracht ontdekken en inzetten, niet alleen voor persoonlijke groei, maar ook voor het welzijn van hun gemeenschap. Dit deel van het boek benadrukt dat empowerment niet alleen gaat over individuele prestaties, maar ook over het creëren van structuren en gemeenschappen die deze kracht ondersteunen.

In het slotwoord reflecteert de auteur op de thema’s van haar boek en roept ze de lezers op om niet alleen begrip te ontwikkelen voor de uitdagingen waarmee zwarte autistische mensen worden geconfronteerd, maar ook om actief bij te dragen aan een inclusievere samenleving. Ze benadrukt dat de strijd voor rechtvaardigheid een collectieve inspanning vereist, iets wat in lijn ligt met het concept van Ujima dat ze eerder introduceerde.

Het spreekt voor zich dat ik dit boek gelezen heb vanuit mijn perspectief, en daardoor bepaalde denkfouten over de inhoud die met mijn perspectief gepaard gaan overgenomen kan hebben in mijn bespreking van het boek. Daarnaast heb ik ook een aantal kritische kanttekeningen gezet bij het lezen. Net zoals alle andere boeken over autisme loert vaak het gevaar van generalisatie ook in dit boek om de hoek, om te beginnen bij de ondertitel ‘onze ervaringen over groei, vooruitgang en versterking’. Waarbij ik de vraag stel wie met ‘onze’ nu precies bedoelt wordt.

Het boek had bovendien meer aandacht kunnen besteden aan een diepere analyse van de structurele en historische oorzaken van de uitdagingen waar zwarte autistische mensen mee te maken hebben. Daarnaast ligt de nadruk sterk op individuele empowerment, terwijl meer aandacht voor collectieve actie en systeemverandering het boek wellicht nog sterker had gemaakt. Tot slot kan ik, net als andere critici van het boek, mijn vragen stellen over de keuze van de stemmen die aan bod komen in het boek.

“Autistic and Black” is alles bij elkaar genomen een interessant, leesbaar boek dat bijdraagt aan het gesprek over inclusie, ras, autisme en rechtvaardigheid. Het boek biedt interessante inzichten in de ervaringen van zwarte autistische mensen en daagt volgens mij lezers uit om na te denken over hun eigen rol in het bevorderen van een rechtvaardigere samenleving. Ondanks dat er ruimte is voor verdere verdieping, en dat je bedenkingen kan hebben bij de keuzes van de inhoud, blijft dit boek interessant als pleidooi voor de erkenning en ondersteuning van zwarte autistische individuen. Het herinnert ons eraan dat de strijd voor inclusie niet alleen gaat over beleidsverandering, maar ook over empathie, begrip en gedeelde verantwoordelijkheid.

Autistic and Black van Kala Allen Omeiza is uitgegeven bij Jessica Kingsley Publishers in 2024