Paul El Kharrat is in Frankrijk een fenomeen. Als autistische jongeman veroverde hij het publiek in het populaire Franse televisieprogramma Les 12 coups de midi, waar hij maar liefst 153 afleveringen lang de quizwereld domineerde. Zijn uitzonderlijke geheugen, zijn encyclopedische kennis en zijn onaangepaste charme maakten van hem een geliefd gezicht op het scherm. Later volgden boeken, radio-interviews, mediaoptredens én – misschien nog het meest opvallend – een soort publieke status als ambassadeur van het autismebeeld.

Ik ben in geen geval ziek. Ik heb een autistisch syndroom dat mijn dagelijkse kracht is, maar ook mijn zwakte. Ik lijd niet aan een ongeneeslijke ziekte, of het nu een psychische of een fysieke ziekte is.

Paul El Kharrat

Maar onder die bewondering schuilt een knagend ongemak. Niet bij Paul zelf, wiens openhartigheid en intellectuele scherpte respect afdwingen. Wel in het verhaal dat de samenleving rondom hem weeft. Een verhaal waarin uitzonderlijkheid het zicht belemmert op de bredere realiteit van autistisch leven. Een verhaal waarin representatie samenvalt met bruikbaarheid.

Van diagnose tot ‘Wikipaul’

Paul kreeg zijn diagnose op zestienjarige leeftijd, na een jeugd vol onbegrip, sociale uitsluiting en pestgedrag. Hij groeide op in een gezin dat regelmatig verhuisde, worstelde met sensorische overbelasting en leerde via judo zichzelf fysiek te verdedigen. Pas op televisie vond hij een manier om zichzelf te herschrijven: als bewonderde, slimme kandidaat, als ‘Wikipaul’.

Het autisme waar ik aan lijd, is een onuitsprekelijke lijdensweg.

Paul El Kharrat

In zijn autobiografie Bienvenue dans mon monde (2022) en het recente Atypiques! (2025), dat hij samen met zijn moeder schreef, toont Paul zich kwetsbaar en eerlijk. Hij schrijft over zijn voorkeur voor boeken boven mensen, over de uitputting van sociale codes, en over het contrast tussen publieke bewondering en persoonlijke moeite. Toch groeit hij uit tot symbool. Niet ondanks zijn autisme, maar dankzij de manier waarop dat autisme past in een vertrouwd en veilig mediakader.

De bruikbare autist

Paul belichaamt een type dat de media graag ziet komen: de zogenaamd ‘bruikbare autist’. Vlot in het vel, verbaal sterk, briljant maar ontwapenend in zijn anders-zijn. Zijn aanwezigheid stelt gerust: kijk, autisme kan ook fascinerend zijn. Inspirerend zelfs. Zo wordt hij geprezen om zijn echtheid, zolang die binnen de grenzen blijft van wat de samenleving acceptabel vindt.

De maatschappij doet geen enkele moeite om mensen met autisme te proberen begrijpen.

Paul El Kharrat

Wat zelden besproken wordt, is hoe vermoeiend die echtheid is. Paul zelf beschrijft hoe de lichten op de televisieset hem overprikkelen, hoe sociale interacties energie vreten, hoe het publieke applaus tegelijk bevestigend en vervreemdend voelt. Die kwetsbaarheid raakt ondergesneeuwd door het heldenverhaal dat de media hem toekennen. Alsof het succes zijn worsteling overbodig maakt.

Heldendom als maskerade

Het dominante verhaal rond Paul is er één van prestatie: van beperking naar triomf. Maar wat als hij níét had gewonnen? Als hij het niet had volgehouden onder studiobelichting? Als zijn ‘authenticiteit’ niet charmant, maar confronterend was geweest?

Het publieke debat over autisme lijkt pas ontvankelijk voor verhalen als ze passen in een format van groei, prestatie en bewondering. Voor falen, frustratie of verzet is er minder ruimte. En net dat maakt de zichtbaarheid van figuren zoals Paul een paradox: hoe zichtbaarder hij wordt, hoe meer de diversiteit van autisme onzichtbaar blijft.

Zichtbaarheid is geen representatie

Natuurlijk inspireert Paul jongeren. Natuurlijk is zijn aanwezigheid betekenisvol. Maar zichtbaarheid is niet hetzelfde als positieve beeldvorming. Wie wordt er niet getoond in dit verhaal? Niet-sprekende autisten. Mensen met bijkomende psychische of verstandelijke beperkingen. Autistische vrouwen, mensen van kleur, personen met beperkte digitale of sociale toegang.

Zelfs populaire reeksen als Atypical of Astrid et Raphaëlle, die neurodiversiteit in beeld zouden brengen, blijven vaak steken in hetzelfde sjabloon: de briljante buitenstaander die net excentriek genoeg is om vertedering op te roepen, maar niet storend genoeg om weerstand te bieden. Paul past in dat rijtje. Anderen veel minder.

De paradox van authenticiteit

Paul spreekt ongefilterd, schijnbaar zonder sociaal masker. Dat wordt gevierd – zeker als het grappig of aandoenlijk is. Zodra het ongemakkelijk wordt, wordt het afgedaan als ‘lastig gedrag’. Zo ontstaat een nieuwe subtiele norm: authenticiteit is welkom, maar alleen binnen de grenzen van neurodivers comfort.

Voor veel autistische mensen is authenticiteit echter geen stijlkeuze, maar een overlevingsstrategie. En toch wordt ze enkel erkend als ze bruikbaar is: voor het scherm, het applaus, de inspiratie. De samenleving viert de ‘unieke stem’ van Paul, maar tolereert zelden het dissonante koor dat daarachter schuilt.

Wat we écht nodig hebben

Dit is geen aanklacht tegen Paul. Hij verdient respect, ruimte en waardering. Wat ter discussie staat, is het publieke verhaal dat op zijn rug wordt geschreven. Een verhaal dat te vaak de uitzondering verwart met de regel.

We hebben méér stemmen nodig. Verhalen van autisten die niet op televisie komen. Die falen, struikelen, weigeren. Die kiezen voor stilte boven zichtbaarheid. Die liever niet als boegbeeld worden gebruikt. Want zolang succes het enige toegestane kader blijft waarin autistische mensen zichtbaar mogen zijn, blijft het systeem onaangeroerd – en blijven de meeste autisten onzichtbaar.

Tot slot

Zichtbaarheid is geen rechtvaardigheid. Positieve beeldvorming is pas echt als ze ook het ongemakkelijke, het weerbarstige, het niet-vermarkbare toelaat. Paul El Kharrat is een stem, maar autisme kent vele stemmen. We moeten niet harder applaudisseren. We moeten beter luisteren. Niet naar het beeld, maar naar wat er buiten beeld blijft.