Stel even dat je uitverkoren zou zijn voor een ‘make a wish’-actie. Voor wie dat niet kent, het gaat om een wat sentimentele televisie-format die dromen van bepaalde mensen waarmaakt. Mensen die meestal iets heel ergs hebben meegemaakt, of telegeniek genoeg zijn om anderen tot actie (lees: geld overschrijven) aan te zetten.

Mijn wens zou dan zijn: al die mensen die tot ‘sluitende’ conclusies komen samen insluiten tot ze tot een compromis komen dat zichzelf niet tegenspreekt, concreet is en eer doet aan de heterogeniteit en diversiteit. De mensen die autisme vanuit het sociaal constructivisme bezien zou ik dan wel eerst een verdovend middeltje geven. En er zouden geen ratten of muizen aan te pas mogen komen.

De focus van veel onderzoek lijkt vooralsnog te zijn één oorzaak aan te wijzen die de schuld is voor het ontstaan van zoiets vreselijks als autisme. Dat lijkt me toch meer iets ‘middeleeuws’ (want vanuit strikte hiërarchie en sterk moreel georiënteerd denken). De moderne tijden associeer ik toch meer met onderzoek naar wat het leven van mensen (ongeacht hun rang of stand) verbetert. De woorden lijken mee met de tijd. Het denken hinkt achterop, De daden bevinden zich ergens in de achtergrond, in de mist of onder een laag (goede of foute) bedoelingen.

Voorlopig domineert toch vooral een (pathologische) drang om een bepaald fenomeen te herleiden tot één oorzaak (om die vervolgens weg te nemen of weg te denken), en dat te dramatiseren, en daar zwaarwichtige morele termen aan te koppelen.

Dat zou wel eens dé verklaring kunnen zijn voor al die artikelen in kranten en tijdschriften over oorzakelijke verbanden. In het verlengde daarvan ook voor de toegenomen inname van benzodiazepines en pilletjes voor hart en maag. En in het verlengde daarvan de ontwikkeling van mensen met een zodanige hersenbeschadiging dat ze deze drang tot hun levensmotief maken. Ze zijn niet te benijden, en verdienen gepaste aanmoediging om zich te focussen in onderzoek om het leven van mensen met autisme en hun omgeving aangenamer te maken.

Dat was, kort samengevat, de hypothese van het proefschrift dat ik vannacht in mijn droom schreef. De blootstellingsangst is in mijn dromen trouwens niet minder dan in deze werkelijkheid. Ik kruip ’s nachts dus niet, zoals de hoofdfiguur in de film ‘Avatar’, in een ‘betere ik’. Maar dromen … die zijn voor de ene bedrog, voor de andere een voorspelling, voor nog een ander een verwrongen weerspiegeling en verwerking van waar we in het ‘échte leven’ nog (lang) niet mee klaar zijn. Geen spek voor de bek van psychologen, als u ’t mij vraagt.