Telkens ik spreek of schrijf over mijn autisme, en het belang dat ik hecht aan voorbereiding, krijg ik de reactie ‘ja maar, je kan toch niet alles van vooraf weten’. Dat klopt gedeeltelijk. Ik ben verstandig genoeg om te weten dat de werkelijkheid er vaak heel anders uitziet dan ik vooraf in gedachten had. Het gebeurt mij, ook na al die jaren plannen, dat het anders loopt. Als dat gebeurt, kan dat van ongemakkelijk tot dramatisch uitdraaien. Ik kan het na jaren soms zien aankomen dat het in het honderd zal lopen. Toch zorgt die voorbereiding, en die planning, ervoor dat ik überhaupt vertrek, zonder al te veel angst voor het onbekende. Als een soort springplank om mij te oriënteren.

Een mooie term daarvoor, die de laatste tijd steeds vaker wordt gebruikt, is voortschrijdend inzicht. Het is trouwens een heel leuke tijd voor verzamelaars van woorden, zoals ik. Termen als lockdown, confinement, smoelvod, kuchscherm, zelfisolatie … en nog veel andere, komen en gaan. Andere termen zoals voortschrijdend inzicht krijgen nieuw leven ingeblazen. Nog andere verdwijnen misschien wel voorgoed.

Sommige mensen lijken geen hoogvliegers als het voortschrijdend inzicht aangaat. Ze lijken het maar langzaam of soms zelfs helemaal niet te leren. Zo wordt ‘ik kon dat van tevoren niet weten’ volgens mij vaak als een excuus gebruikt voor nonchalante voorbereiding of impulsieve daden. Dat excuus maakt dan al snel plaats voor een blame game. Het is de schuld van de politici, de experten, de jongeren, de Antwerpenaren, de reizigers, de Marokkanen, de Joden, de buren … kortom van iedereen behalve van zichzelf.

Voor sommige mensen is het niet duidelijk wat ze met hun voortschrijdend inzicht aan moeten, wat ze er concreet mee kunnen doen. De meeste mensen hebben volgens mij op het ene levensgebied al meer van dat voortschrijdend inzicht dan op andere levensgebieden. Of ze worden erin geremd door bepaalde beperkingen. Ik reken mezelf tot de laatste groep. Mijn inzichten schrijden zeer bedachtzaam en statig. Soms wou ik dat ik sneller leerde.

Ik vond het lange tijd ook niet duidelijk wat voortschrijdend inzicht nu precies voor mij betekende. Tot ik er tijdens mijn hogere studies een stukje over moest schrijven. Ik schreef toen, zonder na te denken over de gevolgen voor mijn eigen leven, dat alleen de voortdurende verandering ons telkens weer tot kiezen en reflecteren noopt en we daarvan moeten genieten. Al de rest, besloot ik mijn werkstuk, is voortschrijdend inzicht. Zoveel jaar later snap ik al beter wat ik toen schreef, en zou ik het als ‘beter laat dan ooit’ vertalen. Ik ben zelf (minder dan ik zou wensen, helaas) geëvolueerd van halsstarrig bij mijn standpunt blijven naar erkennen dat ik een illusie armer en een ervaring rijker ben. Dat wordt niet altijd in dank afgenomen, van standpunt of ideeën veranderen wordt niet altijd begrepen.

Soms gebeurt het dat iets pas achteraf duidelijk wordt, maar toch eerder zelden. Er is immers veel meer dat mensen van tevoren kunnen weten dan ze zelf denken. Wat zal gebeuren is niet te voorspellen, maar met een beetje voorbereiding en planning, kunnen de stomste fouten vermeden worden. De kunst van het plannen bestaat er dan wel in die op tijd los te kunnen laten, om, als alles goed voorbereid is, met voldoende ademruimte, oog te hebben voor wat niet te plannen valt, het ontastbare, zoals contact, verbondenheid, geraakt worden enzovoort. Zoals ik naar het strand ga met de getijden in mijn achterhoofd, zodat ik me kan focussen op het observeren van schoonheid en genieten van de zon, zee en zorgeloosheid. Eerder dan alles overhoop te gooien. Ook dat is voor mij een voortschrijdend inzicht geweest. Altijd ruimte voor groei dus.