‘Wat zijn nou precies de sterke punten van autisme als het aankomt op werken?’, vraagt Dina, zelf een autistische vrouw. ‘Ik lees veel over de beperkingen, en over piekvaardigheden, maar weinig over talenten die de meeste autistische mensen hebben. Terwijl het wel handig is om die te kennen om je op te kunnen focussen om te vermelden bij sollicitaties’.

De valkuil stereotypes te bevestigen of de individuele kracht uit het oog te verliezen

Als het over sterke punten van mensen met autisme gaat, op werk – of andere levensgebieden, vind ik het moeilijk daarover iets te zeggen. Zeker als ik dat genuanceerd wil doen, zonder stereotypes te bevestigen.

Telkens de sterktes van autisten worden geschetst in boeken of in artikelen, ervaar ik een tekort aan menselijkheid en voeling met het dagelijks leven van autistische mensen. Voor ik het besef, zou ik uit het oog kunnen verliezen dat iedere autistische mens ook nog tal van andere invloeden en eigenschappen heeft, en een eigen elixer van talenten en sterkten is. Het begint al bij de vraag naar sterktes van autisme op het werk. Ik zie liever de vraag naar de sterktes, mogelijkheden, talenten … van autistische mensen of mensen met autisme, of, liever zelfs, van (kandidaat)werknemers. Ook al besef ik dat zoiets als gezeur in de rand kan worden gezien.

De meeste aandacht naar individuele moeilijkheden op de werkvloer

Waar ik je zeker in volg, is dat er in onderzoek en beeldvorming meer aandacht gaat naar individuele moeilijkheden van autistische personen als het gaat om werk (of daarbuiten).

Dan heb ik het onder andere over problemen met sociaal-emotionele communicatie, psychische gezondheid, verhoogde kwetsbaarheid, moeilijkheden in de communicatie met collega’s en supervisors, uitdagingen met planning en organisatie, verhoogde niveau’s van werkgerelateerde stress en angst … noem maar op.

Tenzij je zoals sommige mensen met autisme je beperkingen toeschrijft aan de mismatch van je eigenschappen en die van de omgeving waarin je werkt en leeft.

Genoemde sterke punten zijn vaak piek – of savantvaardigheden die zeldzaam zijn

Veel van de sterke punten die mensen gewoonlijk opnoemen van autistische werknemers zijn, zoals je vermeld, volgens mij ook gewoon savant-vaardigheden of piekvaardigheden.

Autistische werknemers die het vermogen hebben om snelle mentale wiskundige berekeningen uit te voeren, heel snel fouten uit procedures of producten kunnen halen of gedetailleerde scènes uit hun geheugen tekenen, zijn volgens mij toch dun gezaaid.

De meeste autistische werknemers doen dat niet volgens mij. Zij weten, kennen en kunnen ook heel wat, maar dat ligt dichter bij wat de meeste niet-autistische of neurotypische mensen kunnen dan wat in de media of in onderzoek vermeld is.

Sterke punten vaak gekoppeld aan zeer specifieke werkplekken

Het is ook opvallend dat vaak vernoemde sterke punten gekoppeld worden aan zeer specifieke werkplekken. De meeste berichtgeving rapporteert over hoe autistische eigenschappen nuttig kunnen zijn voor mensen in de technologie-industrie.

Het gaat dan meestal over bedrijven, zoals Microsoft en Google, of een organisatie als Auticon die enkel autistische IT-consultants aannemen om werk te verrichten waarvan zij denken dat neurotypische medewerkers dit te weinig uitdagend vinden. Prima dat dit gebeurt, maar deze werknemers mogen vooral geroemd worden als goede IT-ers, eerder als autistische werkkrachten.

De meeste autistische werknemers zijn volgens mij niet zo bezig met technologie, maar zijn te vinden in alle mogelijke sectoren, bedrijven, organisaties en overheden. Er is al een inhaalbeweging bezig met verhalen van mensen met autisme die actief zijn als vertaler/tolk, als designer, als sociaal werker, als huisarts, als logistiek assistent … maar het mogen er nog veel meer zijn.

Niet zoveel geweten over wat de sterke punten zijn van autistische mensen

Al bij al is er volgens mij niet zoveel geweten over wat de sterke punten zijn van autistische mensen, zeker niet in verband met werk. Als er artikelen over bestaan, gaat het vooral over gevalstudies, succesverhalen en persoonlijke ervaringen die zeker niet voor alle autistische personen opgaan.

Uit het beperkte aantal artikelen, studies en getuigenissen zou ik de genoemde sterktes en voordelen, specifiek voor werksituaties, kunnen opdelen in volgende groepen:

• Een bijzondere denkwijze (cognitieve stijl, verfrissende creativiteit, verbeterd lokaal verwerkingsvermogen),
• Beter taak – en doelgericht werken (intensere focus,
• Persoonlijke kwaliteiten beïnvloed door autisme (zoals eerlijkheid, voeling met dieren en mensen met buitengewone eigenschappen, sociale rechtvaardigheid, integriteit),
• Aandacht voor (bepaalde) details en origineel oplossingsgericht denken,
• en het vermogen om een uniek autisme-specifiek perspectief te bieden.

Buiten deze categorieën valt ook op dat veel mensen met autisme graag werk zouden doen dat anderen niet leuk, te monotoon, te weinig sociaal of niet uitdagend genoeg vinden.

Hebben autisten wel inzicht in hun sterktes?

In alles wat ik rond sterke punten van autistische mensen heb gevonden, valt op dat veel van wat autistische werknemers zelf aangeven als sterktes, door anderen net als hun beperkingen wordt beschreven, en andersom.

In sommige artikelen en bijdragen geven autistische werknemers bijvoorbeeld aan dat ze heel goed zijn communicatie, emoties, organisatorische vaardigheden, empathie en sociale relaties.

Dat lijkt in de kaart te spelen van critici die beweren dat autistische werknemers onvoldoende inzicht hebben om over hun eigen sterktes iets zinnigs te zeggen, en ofwel navertellen wat anderen zeggen of wat ze weten over hun diagnostische rapportering omdraaien uit weerstand tegen hun labeling.

Relatief vaak vernoemd: de theorie van het dubbele-empathieprobleem van Damian Milton

Als tegenargument voor heel wat problemen op de werkvloer, verwijzen autistische mensen die aan bod komen in studies en artikelen, relatief vaak naar de theorie van het dubbele empathieprobleem van de Britse autistische hoogleraar Damian Milton.

Deze theorie stelt dat autistische mensen weliswaar moeite hebben met zich inleven in de beleving van niet-autistische mensen, maar dat dit wederzijds is, en er even goed iets schort aan de mogelijkheden van niet-autistische mensen om zich in te leven in autistische mensen. Deze theorie stoelt, behalve op kleinere studies, vooral op de aanname dat communicatie tussen mensen met autisme vlotter verloopt, terwijl dat, ook door autistische mensen, in vraag wordt gesteld.

Nog veel onduidelijkheid over welke sterktes echt geassocieerd zijn met autisme

Welke sterktes dus echt geassocieerd kunnen worden aan autisme, is volgens mij verre van duidelijk. Sommige van de genoemde sterktes zijn misschien meer verbonden met wat iemand goed kan of graag doet, met iets waar h/zij meer ervaring in heeft en waarin h/zij gesteund wordt door zijn/haar omgeving.

Sommige genoemde sterktes zijn volgens degene met autisme misschien een sterkte, maar niet volgens anderen die met hem of haar samenwerken. Dat geldt ook andersom: sterktes toegeschreven aan iemand met autisme door zijn of haar omgeving, worden door de autistische persoon niet altijd als sterkte gezien.

Kijken naar je eigen sterktes, en pas op tweede vlak of die gelinkt zijn aan jouw autisme

Tot slot zijn ook veel van de sterktes die genoemd worden, volgens mij gelinkt aan stereotypes, clichés, vaak vernoemde mythes van wat ‘een autist’ zou moeten kunnen. Ik herken me er in elk geval maar matig tot weinig in, en wordt er soms wat triest van. Alsof ik geen enkele sterkte zou hebben als autist, omdat dit nergens vernoemd wordt.

Het beste is volgens mij dus niet zozeer te kijken naar wat doorgaat voor sterktes gelinkt aan autisme, maar aan wat je zelf hebt ervaren goed te kunnen en graag te doen. Dat kan je te weten komen op allerlei manieren, maar vooral door het uit te proberen en erover na te denken, en met anderen die je kennen erover te praten. Zo kom je te weten wat jij goed kan en wat je kan vermelden als je een baan zoekt. Misschien heeft je autisme daar wel iets mee te maken, maar misschien ook helemaal niet, en is het je volledig eigen talent.