Een van de belangrijkste principes in onze samenleving is de morele gelijkheid van de burgers, en de neutraliteit van overheden tegenover vormen van diversiteit zoals religie, taal en seksuele oriëntatie. Dit is voorlopig nog niet gesuggereerd voor neurodiversiteit.

In een recent artikel pleit Bouke de Vries, filosoof aan de Universiteit Gent, voor neuro-neutraliteit. Hij beschrijft verschillende manieren waarop de hedendaagse overheden tot nu toe de belangen van neurodivergente groepen, zoals mensen met autisme, schaden ten opzichte van andere diversiteiten. De filosoof onderzoekt ook welke redenen worden vernoemd om dergelijke ongelijke behandeling te rechtvaardigen, en pleit vervolgens voor een aanzienlijk neuro-neutralere overheid.

Als autistische ervaringsdeskundige ben ik bekend met de uitdagingen en vooroordelen waarmee neurodivergente mensen te maken hebben. Hoewel het pleidooi van Bouke de Vries voor neuro-neutraliteit goed bedoeld is, roept het bij mij de nodige scepsis op.

Ongelijkheden voor Neurodivergente Mensen

De Vries wijst op diverse problemen waar neurodivergente mensen mee te maken hebben, zoals op de werkplek, in openbare ruimtes en in de communicatie. Hij vernoemt problemen zoals overmatig lawaai, storende verlichting en geurhinder in kantoren. Ook openbare ruimtes zoals scholen, musea en bibliotheken zijn volgens hem vaak niet geschikt voor neurodivergente mensen. Daarnaast ontbreekt het vaak aan duidelijke informatie op plaatsen zoals treinstations en langs wegen. In communicatie van de overheid loopt het vaak mis met bepaalde lettertypes, figuurlijke taal en de subsidiëring van bepaalde controversiële therapieën zoals ABA.

Voorstellen voor Neuro-Neutraliteit

De Vries doet in zijn artikel verschillende voorstellen om overheden neuro-neutraler te maken, zoals:

• Aanpassen van werkplekken en openbare ruimtes.
• Verbeterde bewegwijzering en informatievoorziening.
• Stoppen met subsidies voor schadelijke therapieën.
• Gebruik van neurodivergent-vriendelijke layouts en lettertypes.
• Aanmoedigen van letterlijke taal bij communicatie.

Daarnaast zouden overheden private organisaties kunnen stimuleren om neuro-neutraler te worden, bijvoorbeeld via sociale mediacampagnes en fiscale voordelen.

Bezwaren en Uitdagingen

Hoewel deze voorstellen goed klinken, zijn er veel praktische bezwaren. Het aanpassen van publieke ruimtes en werkplekken is vaak financieel en logistiek een grote uitdaging. Veel gebouwen zijn niet zomaar aan te passen zonder aanzienlijke kosten en verstoringen. Het implementeren van neuro-neutraliteit kan duur zijn, met aanpassingen zoals betere verlichting en geluidssystemen die veel geld kosten. Veel voorgestelde aanpassingen van De Vries zijn bovendien veralgemenend en lang niet voor alle autistische of neurodivergente personen passend of zelfs geschikt. De hypersensitiviteit is vaak slechts een gevolg van autistisch denken in de omgeving, en alleen zintuiglijke aanpassingen maken een omgeving niet neuro-neutraal.

Daarnaast kunnen sommige maatregelen ongewenste gevolgen hebben. Het verminderen van felgekleurde oversteekplaatsen kan bijvoorbeeld de zichtbaarheid en veiligheid van voetgangers verminderen. Dit soort aanpassingen kan ook publieke weerstand oproepen, wat leidt tot verdeeldheid binnen de samenleving.

Ethische Overwegingen

De Vries pleit voor het afschaffen van subsidies voor ABA-therapieën, omdat deze autistische mensen proberen te laten conformeren aan neurotypische normen. Hoewel ik zelf geen voorstander ben van ABA, kunnen sommige autistische individuen baat hebben bij (deskundig begeleidde) ABA-therapie. Het volledig afwijzen van dergelijke therapieën kan hun keuzevrijheid beperken en hun toegang tot hulp verminderen. Als ervaringsdeskundige weet ik dat wat voor de ene persoon werkt, niet per se voor de ander werkt.

Tot slot

Hoewel het idee van een neuro-neutrale staat aantrekkelijk klinkt, moeten beleidsmakers de praktische haalbaarheid, financiële implicaties, ethische overwegingen en mogelijke publieke tegenstand zorgvuldig afwegen. Het is belangrijk om een balans te vinden tussen het bevorderen van gelijkheid en het behouden van praktische uitvoerbaarheid en maatschappelijke cohesie. Laten we streven naar een meer rechtvaardige samenleving voor iedereen, inclusief neurodivergente individuen, maar laten we ook realistisch blijven over wat mogelijk is.