In 2025 bracht mijn schrijven over autisme me naar plaatsen waar ik niet verwachtte te komen. In het zeventiende jaar als blogger maak ik de balans op van een turbulent 2025. De gastblog van een ‘autistische’ AI-presentatrice en analyses van de online autismegemeenschap legden pijnlijke blinde vlekken bloot, zoals de dominantie van bepaalde influencers en het gebrek aan aandacht voor autistische mensen met meer diversere ondersteuningsnoden. In 2025 pleitte ik voor autisme noch louter als een medisch defect, noch enkel als een sociale identiteit, maar als een complexe verstrengeling van beperkingen en mogelijkheden. Ik verzette me ook tegen de simplificatie van social media en omarmt nuance en traagheid. Mijn blog blijft een ruimte voor moeilijke vragen zonder makkelijke antwoorden.

Ik weet nog wanneer het begon. Oktober 2025. Ik publiceerde een gastartikel van een AI-gegenereerde presentatrice. De reacties stroomden binnen—zeventig in totaal. Sommigen noemden het gevaarlijk. Anderen bekritiseerden het uiterlijk: te blond, te blank, te perfect. Weer anderen zagen juist potentie.

Maar wat er gebeurde was iets dat ik niet had voorzien. Die ene controversiële post bracht iets vruchtbaar. Het bracht een heel netwerk aan het licht: vrouwelijke autisme-creators op Instagram. Accounts die velen (nog) niet kenden. Een gemeenschap die altijd al bestond, maar nu plots zichtbaar werd. Het bracht ook  blinde vlekken aan het licht. Van de mensen die reageerden vooral, maar ook van mezelf.

Een voorbeeld van wat een blog als deze teweeg kan brengen, net zoals wat gebeurde met het visieartikel over autisme en hoogsensitiviteit van enige tijd later, waarover ik schreef op mijn Engelstalige zusterblog, The European Autist. Dat kreeg zowel op social media als internationaal veel positieve reacties. Helaas bleven de Nederlandstalige reacties vaak ad hominem, en naast de kwestie.

Zeventien Jaar, Nog Steeds Aan Het Leren

Sinds 2008 schrijf ik op Tistje.com. Ik begon vanuit een persoonlijke behoefte—om woorden te vinden voor iets dat ik mijn hele leven had gevoeld maar niet kon benoemen. Vandaag schrijf ik voor duizenden lezers per maand. Studenten citeren mijn blog in hun mastertheses. Professionals gebruiken mijn artikelen in hun werk. Mensen schrijven me: “Je woorden hebben me geholpen.”

Maar 2025 was iets bijzonder. Dit jaar was wat rustiger, ik schreef slechts 117 berichten, heel wat minder dan andere jaren. Veel kortere berichten ook, maar wel met meer reacties (waarvoor veel dank). Ook veel dank voor de 5000+ abonnees die mijn blogs lezen, ontvangen, openen en delen.

in 2025 schreef ik boekrecensies, rond wetenschappelijk onderzoek, beeldvorming in de media, praktische artikels,; kritische analyses en filosofische reflectie. Ook de persoonlijke verhalen van een aantal mensen kregen een plaats op mijn blog.

Dit was het jaar waarin ik soms opkeek, schrok, bewonderde, gefascineerd was, door wat geschreven en getoond werd over autisme, door de polarisering binnen de autismegemeenschap, door mensen die dachten anderen wakker te (moeten) schudden terwijl ze zelf indommelden, door onverwachte positieve nuance en door steun vanuit onverwachte hoeken.

Het lancet-onderzoek

In januari schreef ik over een groot onderzoek uit The Lancet. Wereldwijd zijn er 61,8 miljoen autistische mensen. Eén op de 127. Geografisch varieert het enorm—van één op 163 in Latijns-Amerika tot één op 65 in Azië-Pacific.

Slechts zes van de 204 studies in het onderzoek richtten zich op volwassenen boven de twintig. Dit betekent dat de realiteit van miljoenen volwassen autistische mensen systematisch wordt gemist. De schijnbare afname van autisme met de leeftijd is geen werkelijkheid, maar een signaal over diagnostiek in eerdere generaties.

“Is een diagnose—de toegangspoort tot hulp en zelfinzicht—verworden tot een luxeartikel voor wie de juiste artsen kan betalen?”

Het Artikel Over Empathie

In april publiceerde ik het artikel: “Waarom de Uitspraak ‘Autisten Zijn Wel Empathisch’ de Beeldvorming Meer Kwaad dan Goed Doet”. Ik wist dat dit artikel niet onbesproken zou zijn. Want ik zie het overal—autistische mensen die zich verdedigen. Die uitleggen dat ze wél empathie hebben. Wél kunnen liefhebben. Wél menselijk zijn. Maar waarom moeten we dit bewijzen? Als je moet uitleggen dat autisten empathisch zijn, accepteer je de premisse dat dit ter bewijzing staat. Je stelt jezelf defensief op. Maar de norm zelf? Die bevragen we niet. Ik wil niet bewijzen dat ik empathisch ben. Ik wil dat het vanzelfsprekend wordt dat autistische mensen een genuanceerde vorm van empathie hebben.

het verhaal van Rita

In juli deelde ik verhalen die lezers met me hadden gedeeld. Rita’s verhaal raakte me het meest. Zij kreeg haar diagnose na haar zestigste. Decennia lang had ze gedacht dat ze “moeilijk” was. Sociale situaties putten haar uit zonder dat ze begreep waarom. Bepaalde geluiden deden fysiek pijn. Ze voelde zich altijd anders. De diagnose bracht geen oplossingen voor het verleden. Maar wel begrip. Eindelijk wist ze: het was niet mijn schuld.

Er is een hele generatie waarover we weinig weten. Vrouwen die hun hele leven maskeerden. Mannen die nooit woorden kregen voor hun ervaring. Ouderen die nu terugkijken en denken: wat had er kunnen zijn?

Het AI-Experiment Dat Veel Onthulde

Oktober was de maand waarin ik mezelf uitdaagde. Ik publiceerde de gastblog van Frauke, de AI-presentatrice. Het was een experiment: kan AI autistische mensen helpen hun gedachten vorm te geven zonder letterlijk op camera te moeten staan? De reacties kwamen snel. En hevig. Sommigen zagen innovatie. Anderen zagen gevaar. Maar de meest opvallende reactie was de kritiek op het uiterlijk: te blond, te blank, te perfect. De ironie was verpletterde. De community die protesteerde tegen één stereotype, had zelf een nieuw stereotype gecreëerd: de welbespraakte vrouw met late diagnose. Vanuit die ervaring schreef ik in mijn vervolganalyse “De Echokamer van Autisme”.

De Echokamer van de online autismegemeenschap

Ik analyseerde de Instagram-gemeenschap die zichtbaar was geworden. Overweldigend vrouwelijk, hoogopgeleid, met middelen voor zelfreflectie, tijd voor social media, taalvaardigheid voor lange posts en zelfverzonnen termen (of zelfverzonnen interpretatie van academische termen).

Maar wie ontbrak? Non-verbale autisten. Mensen met hoge ondersteuningsnoden. Teruggetrokken mannen. LGBTQ+ stemmen. Etnische minderheden. Armoede. Mensen die in hun jeugd gediagnosticeerd werden en een heel ander levenstraject bewandelden.

Een gebruiker schreef: “Ik word oprecht elke keer verdrietig als ik de zoveelste vrouw met late diagnose lees wat ze schrijft.” Dat raakte me. Want ik ben natuurlijk ook voor een stuk deel van die echokamer. Ik ben hoogopgeleid. Ik kan schrijven. Ik heb toegang. Ik heb energie om te bloggen. Hun vorm van autisme is niet minder echt en des te waardevol. Alleen stiller.

Tien Misleidende Ideeën Binnen Mijn Eigen Gemeenschap

In mei schreef ik “10 Misleidende Ideeën Binnen de Autismegemeenschap”. Dit was geen kritiek op buitenstaanders meer. Dit was kritiek op ons (en uiteraard ook op mezelf).

Ik schreef over hoe we zeggen dat maskeren per definitie slecht is—maar voor velen is het een manier om te overleven en ook zin te geven aan hun leven. Over hoe we roepen dat we af moeten van het medisch model—maar dat model geeft taal en toegang tot ondersteuning. Over hoe we beweren dat autisten niet liegen—maar eerlijkheid is een keuze, geen biologie.

“Wanneer regels worden, gaan ze wringen. Geen slogans, maar verhalen. Geen dogma’s, maar tegenstrijdigheden.”

De reacties waren heftig. Sommigen bedankten me. Anderen zeiden dat ik de beweging ‘verraadde’. Nochtans blijf ik er bij: autisme is meervoudig, niet louter biologisch of sociaal, niet louter neurologisch of sociale constructie, niet louter individueel of samenlevingsgerelateerd, niet louter lijden of identiteit, niet louter neurodivergentie.

Eenzaamheid Is Geen Falen

In april schreef ik over eenzaamheid. Over hoe ik me vaak eenzamer voel in een volle ruimte dan alleen thuis. Over hoe de echte belasting niet zit in sociale contacten zelf, maar in de omgeving en de verplaatsing, in de voorbereiding ervoor, het interpreteren tijdens, en het eindeloos analyseren erna.

“Ik voel me vaak vermoeider van mezelf voorbereiden op wat eraan komt, van onduidelijkheid verhelderen, en onvoorspelbaarheid opsporen, of nadien van eindeloos analyseren van wat beter kon, dan van wat ik op het moment zelf ervaar.”

Er is geen universele oplossing voor. Wat voor de ene helpt, kan voor een ander schade toebrengen. Je bent geen mislukkeling omdat je geen standaardcontacten onderhoudt.

Eenzaamheid zegt zowel iets over wie je bent als individu als over een cultuur die verbinding tot een prestatie heeft gemaakt.

De Jenga-Studie en Waarom Ik Wetenschap Kritisch Lees

In mei las ik een studie die viral was gegaan: autistische mensen voelen zich beter in autistische groepen. De media hapten toe, eindelijk is bewezen dat autisten het best bij autisten gezet worden.

Maar ik las de methodologie. Klein sample. Gespecificeerde opzet. Conclusies die te veel extrapoleerden. Ik schreef erover. Kritisch. Want ik accepteer wetenschappelijke autoriteit niet zomaar. Vaak—te vaak—blijkt onderzoek slordig in beeld gebracht. Ofwel toegejuichd of verkeerd vervloekt.

Ik probeer claims te onderzoeken, het onderzoek te begrijpen, het artikel te lezen en mijn interpretatie – met de nadruk op ‘mijn’ – te delen. En die kan soms verkeerd zijn. Ik ben niet feilloos.

De leesverslagen

Ook in 2025 schreef ik verder leesverslagen. In 2025 las ik ongeveer 72 boeken over autisme. Over vijftien daarvan schreef ik op deze blog een leesverslag of recensie.

Zo schreef ik onder andere recensies over 100+ Lifehacks van Sterkmakers in Autisme en dr. Peter Vermeulen, Autisme en seksualiteit,waarvan ik het voorwoord schreef, Unmasking for lifevan Devon Price, Ons Pad: anders gaan leven in Portugal van Natacha Michiels, Autisme en neurodiversiteit van Jo Bervoets, de roman De Wetten van Alex van Myrthe van der Meer, Autism and being monotropic van dr. Wenn Lawson , Brenin van Martine Sieron, Empire of normality van Robert Chapman, The Pictorialist van Martine Mussies en Waarom normaal niet werkt. van Moerman en De Troch.

Geen excuus voor grensoverschrijdend gedrag

In juli schreef ik: “Autisme is Geen Excuus voor Grensoverschrijdend Gedrag”.

Het kan een verklaring zijn. Want ik erken dat autisme gedrag beïnvloedt. Ik weet hoe lastig het is om sociale codes te lezen. Maar autisme is geen vrijgeleide.

Echte acceptatie betekent niet het wegnemen van verantwoordelijkheid. Het betekent erkennen dat autistische mensen verantwoordelijk zijn voor hun keuzes, ook wanneer die beïnvloed worden door neurologische verschillen.

Vanzelfsprekend kan autisme ook geen excuus zijn voor grensoverschrijdend gedrag van hulpverleners, therapeuten, politie en justitie of om het even wie in de samenleving.

het verhaal van arjan

In september deelde ik Arjan’s verhaal. Een vijfenvijftigjarige man die zijn hele leven “te direct” was. Die feedback gaf zoals het bedoeld was—eerlijk, zonder omhaal. Die niet begreep waarom lunchen iets te maken had met de kwaliteit van zijn analyses. Hij werd ontslagen. Officiële reden: herstructurering. Echte reden: geen teamspeler.

“Ik begreep er niets van. Ik gaf toch gewoon eerlijke feedback? Wat had lunchen te maken met de kwaliteit van mijn analyses?”

Ik herken mezelf in Arjan. Want ik ben ook te direct. En ik heb ook ontdekt dat de wereld eerlijkheid straft. Het is niet dat we niet anders kunnen, maar vaak loopt het door veel dingen tegelijk daarop uit. En dat ligt zowel aan onze beperkingen als aan onze sterktes, als aan de eigenschappen van de omgeving, die voor de ene autistische persoon stimulerend zijn en voor de andere die omgeving ontoegankelijk maken.

Praktische Handvatten Voor Een Wereld Die Wil Luisteren

Naast analyse schreef ik ook praktische stukken. Tien tips voor werk. Zeven inzichten voor autismevriendelijke gezondheidszorg. Drieëntwintig hacks voor hitte boven de dertig graden.

Want ik ben niet alleen criticus. Ik wil ook bouwen. Een wereld waarin autistische mensen kunnen bestaan zonder zich constant aan te passen. Die wereld begint met kleine dingen. Een gedetailleerd programma maanden van tevoren. Artsen die begrijpen dat oogcontact geen maatstaf is. Werkgevers die beseffen dat lunchen niet hetzelfde is als competentie om in team te werken.

De Hitler-Diagnose en Het Gevaar Van Retroactieve Labels

In december schreef ik over het postuum diagnosticeren van historische figuren. Biologe Kat Van der Poorten stelde tijdens haar lezing aan de KU Leuven een confronterende vraag: “Ben ik zoals Hitler?” Ze bekritiseerde het gevaar van biologische aanleg zien als blauwdruk voor gedrag. Wanneer we historische monsters retroactief diagnosticeren, reduceren we complexe keuzes tot neurologie.

“Moet je nut bewijzen om waarde te hebben?”

Af en toe moet je tonen wat je kan, wie je bent, maar vooral voor jezelf. Maar ik hoef geen Einstein te zijn om waardevol te zijn. Met hem heb ik niets gemeen. Evenmin als met Hitler, of met de eerste de beste seriemoordenaar die in de rechtzaal autistisch wordt genoemd.

Snippets, Scrolls en het belang van Nuance

Ook december bracht ik ook een artikel over hoe social media autisme reduceert. Instagram-carrousels met tien tekenen. TikTok-video’s van vijftien seconden. Quote-graphics die complexiteit verpakken in één zin.

Autisme is niet hapklaar. Autisme is rommelig. Tegenstrijdig. Complex.

Dat is waarom ik blijf schrijven in lange artikelen. Omdat complexiteit geen last is maar rijkdom.

tussen biologie en samenleving

Een van mijn meest recente artikelen droeg de titel “Vast in Het Midden”. Het vatte samen waar ik voor sta: de spanning tussen het individuele, biomedische benaderingen en collectivistische, maatschappelijke benaderingen van autisme. De ene kant erkent beperkingen, geeft een naam aan de classificatie en categorie, geeft toegang tot ondersteuning. De andere kant erkent dat we slachtoffer zijn van maatschappelijke onrechtvaardigheid en ontoegankelijkheid, en dat het moet veranderen.

Beide hebben gelijk. Beide hebben ongelijk. Voor mij voelt autisme neurologisch pijnlijk. Sensorische overprikkeling is fysiek reëel. Voor mij is autisme is geen sterkte. Maar ik ervaar ook onbegrip en last  omdat ik in veel (niet alle) omgevingen, situaties en contexten niet aanvaard wordt zoals ik zou willen of verwachten. Dat maakt de samenleving er niet slecht op, wel omgevingen, situaties en contexten, waar ik niet welkom ben of me niet welkom voel. Kiezen tussen die twee is des te meer verliezen.

Wat ik leerde over autisme in 2025

Tegen het einde van 2025 besefte ik: Tistje.com is een experiment in autistisch volwassen denken. (of is het volwassen autistisch denken). Een demonstratie dat je je eigen gemeenschap kunt kritiseren zonder je ervan af te wenden. Ik heb geleerd dat nuance geen zwakte is. Dat invloed niet hetzelfde is als viraal gaan. Dat lange artikelen nog steeds gelezen worden.

Over autisme heb ik tien lessen geleerd in het voorbije jaar.

1. Dat autisme een spectrum is maar niet lineair, een complex web van in elkaar verstrengelde beperkingen en mogelijkheden.
2.  Dat gevoeligheden veel invloed hebben op levenskwaliteit, zowel sociale als zintuigelijke, zowel op vlak van overzicht als ondersteuning, en dus niet iets extra zijn.
3. Dat identiteit veel meer inhoudt dan autisme, maar dat autisme overal wel ergens doorsijpelt, bij de ene al dieper dan bij de andere.
4. Dat maskeren zelden een keuze is maar eerder overleven, en een dwingende eis van de samenleving is, ook (en misschien zelfs vooral) als iemand me vraagt gewoon te zijn zoals ik ben en te doen zoals ik thuis ben.
5. Dat autistische logica zowel een sterkte als een uitdaging is, en het doorheen het functioneren van alle autistische mensen loopt, als een rode draad. Dat voorspelbaarheid een noodzaak is, geen verwennerij.
6. Dat autisme zowel lichamelijk als psychisch is, zowel een handicap (in situaties), een beperking, een stoornis, een lijden, een talent (in situaties) en een samenlevingssymptoom is.
7. Dat ondersteuning vaak noodzakelijker is dan aanpassing, zowel van autistische mensen als van de samenleving en omgeving.
8. Dat eenzaamheid zowel iets zegt over wie je bent als over de samenleving, maar het geen van beiden schuldig maakt.
9.  En dat het pad van autistische mensen (en hun betrokken omgeving) vaak kronkelig is, en dat het net waardevol maakt.  
10. Maar het belangrijkste: echte inclusie begint met moeilijke vragen stellen. Niet alleen aan de maatschappij, maar ook aan mezelf. Niet alleen aan de buitenwereld, maar ook aan mijn eigen gemeenschap.

De Vragen Die Blijven

Ik sloot het jaar af met “De 10 Grote Vragen over Autisme in 2025”. Elk blijft me achtervolgen.

Is diagnose een medisch recht of een socio-economisch privilege? Kunnen we spreken van één gemeenschap als levens zo verschillend zijn? Is AI de nieuwe dokter of een nieuwe vorm van uitsluiting? Hoe creëren we een wereld waarin vrouwen hun masker veilig af kunnen zetten?

En de grootste vraag: wat is echte inclusie?

Ik heb geen antwoorden. Alleen vragen. Misschien is dat genoeg.

Tistje wordt stilaan volwassen

Tistje.com is stilaan volwassen aan het worden. Niet door autoritair te worden, maar door tegenspraak in te houden, tegenstrijdigheden uit te houden, geen gemakkelijke antwoorden te geven. Ik bied geen hapklare waarheden. Geen tien-stappenplannen. Geen garanties.

Wat ik wel bied is tijd. Tijd voor denken. Tijd om te lezen. Tijd om voorzichtig te evalueren. Tijd om je eigen gemeenschap ter verantwoording te roepen.

Wat in 2026?

De vraag voor 2026 is niet of ik blijf schrijven. Dat doe ik. Niet altijd even veel of even leesbaar, maar ik blijf verder doen.  Schrijven is hoe ik denk. Hoe ik besta. Hoe ik de wereld begrijp.

In elk stuk probeer ik mijn levensmotto weer te geven: complexiteit is geen last maar rijkdom. Nuance is geen zwakte maar kracht. Echte acceptatie begint met moed om moeilijke vragen te stellen—vooral aan jezelf.

Zeventien jaar geleden begon ik met schrijven omdat ik me alleen voelde. Vandaag schrijf ik omdat ik weet dat er anderen zijn die zich ook alleen voelen. En misschien vinden we elkaar in de woorden.

Want dat is wat Tistje.com altijd is geweest. Niet een platform. Niet een blog. Maar een gesprek. Een lang, rommelig, tegenstrijdig gesprek over wat het betekent om autistisch te zijn in een wereld die normaliteit beloont.

En dat gesprek stopt niet in 2026.