Tussen de taken van het dagelijks leven in, durf ik al eens te snuisteren in de bibliotheek van Google Books of te zoeken binnen de blogs op Google of in academische weken op Google Scholar. Op tal van trefwoorden, op zoek naar vermakelijke citaten, naar interessante stukjes tekst. Zonder dat te willen stoot ik dan ook wel eens op complete onzin.

Zo kom ik onlangs bij een boek met de titel “Anders zijn: sociaaltherapie in dienst van de samenleving” door C. Visser & Han Campagne, mij verder volledig onbekend, en uitgekomen in 1993 uit Uitgeverij Christofoor.

Een van de leuke snufjes aan Google Books is dat de meest voorkomende woorden vermeld worden, waaruit de teneur van het boek al duidelijker wordt. In dit geval komen antroposofie, astraliteit, etherlicaam, euritmie, fysieke lichaam, hysterie, muziektherapie, psychose, Rudolf Steiner en ziektebeelden veel voor.

Het boek gaat dus duidelijk over de ‘antroposofische-sociaaltherapeutische’ opvattingen over onder andere autisme. Opvattingen die volgens mij vooral uitblinken door hun geheimzinnigheid. Hoewel ze eenmaal duidelijk uitgelegd wel aansluiten bij mijn beleving.

Zo wordt autisme in de antroposofie, voor zover ik begrijp, gezien als een incarnatiestoornis: het ‘ik’ dat zich op een andere wijze dan gewoonlijk verbindt met het vanuit de erfelijkheid verkregen lichaam. Bij mensen met autisme ontwikkelt zich geen of onvoldoende verbinding. De verbinding tussen lichaam enerzijds en belevingsontwikkeling anderzijds komt niet of in minder mate tot stand.

Binnen de antroposofie onderscheidt men bij mensen met autisme twee types: het ‘hoofd’-type en het ‘buik’-type, waarbij sommigen het hoofdtype linken aan Aspergersyndroom en het buiktype aan het klassiek autisme.

Het hoofdtype is een kamergeleerde die in het denken en in het woord leeft, een formele spraak heeft, een sterk beperkt aantal specifieke interessegebieden en van taal en moeilijke woorden kan genieten. Het buiktype is een vluchtig dwaallicht die fladdert, beweeglijk is en op ’t eerste gezicht zinloze vaardigheden en interesses heeft. Mensen van het buiktype worden gedomineerd door angst en het opgaan in eigen imaginaire voorstellingen.

Onder het hoofdstuk ‘de kwaliteiten van enkele ziektebeelden’ kan men lezen over ‘vier ziektebeelden die bij onze tijd behoren’, te weten mongolisme, spasme, autisme en psychose. Dat belooft ook al iets. Benieuwd over wat ze over autisme schrijven, klik ik even op dit trefwoord.

Zoals de spastische mens blijkbaar de belichaming is van de stress die onze tijd overheerst, is de autistische mens de belichaming van de egoïstische vorm van het individualisme. Mensen met autisme zijn zonder hulp machteloos overgeleverd aan hun autisme. Ze lijden levenslang aan een etherisch defect. En zoals er bij het mongolisme te veel stofwisseling is, is er bij het autisme teveel hoofd. Enige kennis van de theosofie is blijkbaar nodig om dit boek te snappen.

Niettemin zijn ze over het algemeen harmonisch gebouwd, en niet noodzakelijk diep gestoord. Lichamelijk beschouwd is ‘de autist’ niet ziek. Hij heeft een gezond lichaam en is dikwijls mooi om te zien, aldus de auteur. Dat maakt het voor zijn omgeving natuurlijk des te moeilijker om te aanvaarden dat hij aan een ongeneeslijke storing lijdt. Veel is op de autist uitgeprobeerd, maar niets heeft tot nu toe tot genezing geleid. We zijn vanzelfsprekend ook nog maar in 1993, hoewel de auteur wel al spreekt over het Syndroom van Asperger.

De auteur bespreekt eerst het autistische kind, vervolgens de autistische volwassene. Het autistische kind wordt veelal in een zeer intellectueel en soms gevoelsarm gezin geboren door een shock van de zwangere moeder, een fysieke of psychische belevenis of door een versnelde geboorte.

Zoals bij het monogolisme (correcte term: Syndroom van Down) het hele lichaam volgens de auteur anders blijkt dan bij een normaal ontwikkelde mens, zo blijkt bij de autist al snel elk onderdeel van het bewustzijn en de ziel anders volgens de auteurs. Een autistisch kind zoekt voornamelijk contact met de fysieke objecten, naar orde, regels en zekerheden.

Al snel blijkt dat autisten schijnbaar tot veel in staat zijn, hoewel zij de allereenvoudigste dingen niet kunnen omdat ze er de interesse niet voor opbrengen. Kunst kan voor hen een grote hulp zijn. Door te schilderen of te tekenen, fysiek en psychisch beleven te combineren of door het bespelen van muziekinstrumenten, kunnen zij beter ontwikkelen. Autisten zijn dikwijls heel begaafd als het lukt hun interesse te wekken.

Volwassen worden is volgens de auteurs voor de autist een zegen. De autistische kindertijd is beslist geen pretje. De wereld van volwassenen zou immers toleranter zijn voor mensen die zin hebben voor abstractie en afstand. Bovendien, menen de auteurs, kunnen volwassen autisten ook echt werken. Zij voelen zich op de werkvloer meer op hun plaats dan op school.

Autistische volwassenen spiegelen volgens de auteurs de wereld om hen heen het beeld voor hoe het in de toekomst met de mensheid zou kunnen vergaan als het individualisme zo groot wordt dat niemand zich meer iets van zijn medemensen aantrekt. Alleen de vraag of zij al dan niet nuttige objecten zijn telt voor de autist.

Zonder twijfel brengt een autist ook individuele gevoelens tot uitdrukking op een heel eigen manier. Zijn organen zwijgen meestal. Zijn belevenissen gaan uitsluitend via de zintuigen. De autist ervaart heel erg veel met de zintuigen. Sommigen tasten letterlijk hun omgeving af met tong, neus, vingertoppen en evenwichtsgevoel. Zij kunnen veranderingen voelen, ruiken en smaken tegelijk. Zij kunnen erdoor in paniek raken, gillen en springen. Soms ervaren zij het gillen als een lustgevoel en houden zij het aan. Ze zijn echter niet de dwangmatige psychopaten die ze in 1939 nog genoemd werden.

Echter, er is ook een heel positief aspect aan autisme, haasten de auteurs zich. Als volwassen autisten in samenhang met anderen werken, dan kan er zowaar een samenwerking van een hogere orde ontstaan. Niets meer of minder dan een gevoel van harmonische liefde. Wie dit ooit al meegemaakt heeft, aldus de auteurs, herkent dit ongelooflijke gevoel bij elke ontmoeting met één van hen. Het is of mensen met autisme gekomen zijn om de mensheid voor te bereiden op een toekomstig gevoel van spirituele harmonie. Zo weten we dat ook weer.