Voor sommige mensen is de zomervakantie al bijna voorbij, voor anderen moet ze nog beginnen. ‘Vorige maand ben ik afgestudeerd van het secundair onderwijs’, schrijft Camiel (20) mij. ‘Daar ben ik best fier op. Volgens mijn autismecoach halen er best weinig autisten een diploma. Ik ben verschillende keren van school moeten veranderen, en heb er langer over gedaan dan mijn ouders verwachtten.

Ik twijfel wel een beetje of ik wel mag denken aan verder studeren. Naar het schijnt zouden maar heel weinig autisten die ermee beginnen ook een diploma halen. Mijn ouders willen mij wel de kans geven, zeggen ze, maar ik moet dan wel een goede studierichting kiezen. Mijn autismecoach zegt dat ik de sterke kanten van mijn autisme moet gebruiken. Maar wat is volgens jou de beste studierichting voor een autist of een richting waar je de sterke kanten kan gebruiken? ‘

Je verdient zeker en vast een pluim, Camiel, want een diploma secundair onderwijs halen, in welke richting dan ook, vind ik een hele prestatie. Net als jij nu, twijfelde ik zoveel jaar geleden ook of ik wel zou verder studeren. Het is immers een heel andere omgeving, met veel veranderingen en nieuwigheden. Er komt bovendien heel wat informatie op je af die vaak niet meteen duidelijk overkomt. Er zijn wel enkele boeken waarin autistische studenten vertellen over hun ervaringen, er zijn goede fora op sociale media waar je vragen kan stellen, en dan is er natuurlijk ook nog mijn eigen boek, ‘Autistisch gelukkig: positief leven met autisme’, waarin een heel hoofdstuk is gewijd aan verder studeren.

In elk geval zou ik je aanraden de kans die je ouders je bieden zeker aan te nemen, of die toch te bespreken met je autismecoach of mensen die je steunen en goed kennen. Toen ik begon aan mijn hoger onderwijs, was ik erg onzeker over hoe ver ik zou geraken, of ik zou kunnen studeren en of ik er niet mijn tijd verdeed. Ik heb toen alle hulp aanvaard die er op dat moment bestond, ondermeer studiebegeleiding in de ruime zin. Die is er voor alle studenten, dus ook voor jou. Of je daarbij je diagnose moet vermelden, is iets wat je zelf het beste aanvoelt.

Je vraag naar een goede studierichting voor mensen met autisme, of een keuze waar een autistisch student zijn of haar sterke kanten optimaal kan gebruiken, komt wel vaker in mijn mailbox. Ik geloof niet dat zo’n studierichting bestaat. Zelf heb ik een sociaal-culturele en sociaal-economische opleiding gevolgd, die waarschijnlijk zouden afgeraden worden voor iemand met autisme.

Ik denk dat veel afhangt van je interesses en leerstijl, je talenten en wat je op dit moment eventueel al doet als vrijwilliger, als tijdelijke baan of als freelancer. Het is volgens mij wel belangrijk op te passen voor een te ‘romantisch’ of onrealistisch beeld van een opleiding. Dat is tenminste iets wat ik zelf heb ervaren. Om een concreter beeld te krijgen van een studierichting, kan het helpen om bij je bezoek aan een hogeschool of universiteit te vragen hoe een doorsnee lesdag eruit ziet, welke opdrachten of zelfstudie je mag verwachten en hoeveel groepswerk er wordt verlangd.

Bovendien zijn de ‘sterke kanten’ van je autisme in de eerste plaats je eigen sterke kanten. Er zijn enorm veel invloeden die bepalen of je die zal kunnen gebruiken of net niet. Sommige mensen met autisme bloeien het meest op in een technische of wetenschappelijke richting. Anderen vinden hun weg meer in studies rond creatieve en artistieke expressie. Nog anderen dan zijn dan weer erg goed in talen, les geven, sociale en verzorgende richtingen of psychologische of sociologische richtingen.

Eerder dan een studierichting te overwegen vanuit autistisch zijn, zou ik het belangrijk vinden om te kijken naar waar je al jaren mee bezig bent maar ook wat je ermee denkt of wilt doen. Misschien ligt dat volgens jou nog te ver weg op het moment dat je er nog moet aan beginnen.

Toch kan vooraf concreet weten wat je mogelijks kan doen met een studie waar je jaren van je leven mee bezig zou kunnen zijn, ook wel zinvol zijn om te weten. Of de studie leidt naar een beroep of vak waarin tal van aspecten die je misschien minder liggen, onder andere gelinkt aan je autisme, zoals in groep werken, tegen deadlines werken, denken in de geest van een organisatie of andermans op het eerste gezicht minder slimme ideeën moeten uitwerken.

Het hoeft dus niet meteen een studie te zijn die veel kans biedt op aantrekkelijk werk, ook vanuit autistische logica. Dat kan een valkuil zijn waar sommige mensen. Het zou veeleer een studie moeten zijn die kans biedt op het werk dat het beste past bij jouw sterktes en ook bij jouw beperkingen (en de eventuele organisatie van begeleiding of hulpverlening), bij jouw idee van geluk en levenskwaliteit, bij jouw manier van leven.

In die zin kunnen sommige, op het eerste gezicht ‘autisme vriendelijke’ studies leiden tot een verder leven dat wat minder goed klikt met jouw autisme of later zelfs een regelrechte hel blijkt. Hoe dan ook, welke studie je kiest, blijft ook dat een persoonlijke keuze waar veel meer invloeden van tel zijn dan enkel je autistisch zijn.