Sophie, een lezeres van deze blog, is sinds enkele jaren in een relatie met een autistische man. Ze heeft zelf een diagnostisch traject doorlopen maar is naar eigen zeggen ‘diagnosevrij’. ‘Of ik neurotypisch ben, laat staan normaal, zou ik niet durven beweren’, schrijft ze in haar mail. ‘Ik ben gelukkig met Jef, een autistische man, met diagnose. Af en toe merken we wel dat er het een en ander schuurt. We hebben met interesse jouw verhaal gelezen in je boek ‘Autistisch Gelukkig’. We hopen dat er een vervolg van komt. Mijn vraag is nu: wij vroegen ons af wat jullie, als koppel, het belangrijkste vinden in jullie neurodiverse relatie. Zou je dat kunnen verwoorden?’

Dat wil ik graag proberen, Sophie. Natuurlijk met dat voorbehoud dat iedere relatie anders is, en dat wij beiden autisme hebben. Dat maakt een liefdes – en partnerrelatie volgens ons net iets anders. Bovendien verschilt elke relatie tussen twee autistische mensen natuurlijk ook eens heel sterk van elkaar. Wellicht is dat geen geheim als je mijn blog al enige tijd volgt.

In onze relatie is liefde expliciet uiten voor ons het belangrijkste. Je zou denken dat dit vanzelfsprekend is, maar volgens mij is het dat allerminst. Ik vind dat je jouw partner of lief nooit te vaak vertellen dat en hoe je van hem of haar houdt. Je kan je partner daarin niet overschatten of denken dat je alles van hem of haar weet.
Kleine herinneringen aan liefde, met een zekere regelmaat, kunnen volgens wederzijdse positieve ingesteldheid voeden. Zo’n goed gevoede ingesteldheid is belangrijk om door moeilijke momenten te geraken. In iedere relatie zijn er van die momenten, maar als je zelf al kwetsbaar bent, is het vaak nog minder gemakkelijk om daar mee om te gaan.

Voor ons komt liefde vooral aan op herinneren. Herinneren dat je er voor elkaar bent, wat je met elkaar hebt gedaan, wat je doorgemaakt hebt. Dat liefde het liefst vers is. De manier om liefde vers te houden zijn talloos. Het zijn vaak variaties op ‘ik hou van je’ maar het kan natuurlijk anders. Het kan een aanraking zijn waarvan je weet dat je partner die graag heeft. Het kan een sms zijn als je ergens aankomt of vertrekt en hem of haar iets liefs toewenst. Deze kleine momenten zijn voor ons zo belangrijk dat ik ze ingebouwd heb in mijn gewoontes. Dat lijkt volgens sommige mensen op gekunstelde liefde, maar hoewel ik veel hou van mijn liefste, moet ik structuren voorzien om dat te laten weten. Dat compenseert voor mij een bepaalde traagheid van de natuurlijke reactie van mijn lichaam en geest om te laten weten welke liefde ik voel.

Je zou het mindfulness kunnen noemen, die manier van liefde uitdrukken, door alles opzij te leggen en aandacht te besteden aan mijn liefste. Dat heeft niet zozeer te maken met vragen hoe haar dag verloopt of is verlopen. Het is in de eerste plaats afgestemd zijn op wat ze doormaakt, wat ze zou kunnen denken, waar ze van zou kunnen dromen, wat haar zou kunnen doen glimlachen. Dit is zeker niet gemakkelijk. Je zou kunnen denken dat wij, als autistisch koppel, elkaar min of meer aanvoelen. Voor ons is het bijna onmogelijk aan te voelen wat zich op elk willekeurig moment in de geest van elkaar zou kunnen afspelen.

Dat betekent niet dat ik altijd alles wil of moet weten. Het is vooral een vorm van nieuwsgierigheid die erkent dat de andere een eigen leven heeft, met geheimen en eigen gewoontes, met gebeurtenissen waarvan ik niet naar vraag. Het zou erg ingewikkeld zijn om hetzelfde leven te leiden en geen ruimte meer laten voor ongedwongen liefde. In plaats daarvan maak ik ruimte om opmerkzaam te zijn, en open te staan voor nieuwe informatie. Telkens ik een moment van rust heb, of er een maak in mijn tijdsschema, zet ik een stap terug en denk ik bij mezelf welke signalen mijn liefste heeft gegeven die belangrijk zijn. Het gebeurt dat ik dan aantekeningen maak zodat ik het niet vergeet op te volgen als we samen zijn. Zo gebeurt het dat we van elkaar iets opmerken waarvan we zelf niet bewust van waren.

We hebben elk onze eigen manier om te herinneren hoe graag we elkaar wel zien. Mijn liefste is daarin veelal een doener. Zij laat er zelden gras over groeien, en komt weleens onverwacht iets liefs zeggen, belt, mailt of sms’t. Zelf ben ik eerder een ‘denkerstype’, die zijn vergeetachtigheid bestrijdt met moderne instrumenten. Toch vullen we op dat vlak elkaar best wel aan. Daarnaast evolueren we natuurlijk, en evolueert ook onze liefde, en onze relatie, net als onze omgeving. En zo evolueert wellicht ook wat we als het belangrijkste ervaren in onze relatie. Maar voorlopig is dat liefde expliciet uiten. Laten zien dat we elkaar graag zien dus.