Eén maatstaf om aan te nemen of iemand weet waarover hij of zij spreekt (of schrijft), is de diversiteit in ervaring(en) met het thema. In die zin ben ik wellicht specialist in examens afleggen. Zowel in het kader van een opleiding als om een bepaalde positie in een organisatie te bemachtigen.

Mensen van mijn leeftijd – zo oud ben ik al – hebben het overigens al lang niet meer over examens. Zij hebben het over een waaier van termen. Vertaald uit het Engels, Duits of Frans. Al naargelang de sociale kringen waarin ze zich bewegen.

Hardleers als ik ben, blijf ik elke test van kennis en vaardigheden een examen noemen. Mijn grootmoeder noemde het overigens nog anders: zij had het over ‘de wedstrijden’. Afgeleid van het Franse ‘concours’, een wedstrijd op een bepaald vakgebied. Met een finale waarin gestreden wordt om de eerste plaats. In die tijd was het in onze gewesten dan ook nog bon ton om Frans te praten. Nu spreken we meer Vlengels.

Als jongvolwassene was een examen voor mij een hele bedoening. Een lemma als ‘examens’ op de lovenswaardige website Kabass had mij toen zeker geholpen. Op overzichtelijke wijze geeft Kabass weer wat je kan doen voor, tijdens en na het examen om de stress te beperken. Ook wat je moet meenemen naar het examen – iets wat ik nog steeds over het hoofd zie – komt aan bod. Beslist de moeite om eens een kijkje te nemen. Ook als je iemand zonder autisme bent.

Ik heb vooral examens gedaan in het hoger – en kunstonderwijs. In het kunstonderwijs ongeveer 40, waarvan allemaal geslaagd. In het hoger onderwijs om en bij de 200, Waarvan ongeveer 5% in tweede zittijd. Een jaar herkansen in dezelfde richting heb ik gelukkig nog niet moeten overwegen. Ik heb wel geschakeld in afstudeerrichtingen.

In sommige opleidingen bestaat de mogelijkheid om examenfaciliteiten aan te vragen als je een diagnose autisme kan voorleggen. Ik heb dat vooral gedaan in het geval van mondelinge examens.

Zo heb ik gevraagd om als eerste of als laatste te mogen starten. Ik word namelijk zenuwachtig van de vreselijke traditie van bepaalde studenten om op het laatste moment nog te doen alsof ze aan het studeren zijn en elkaar strategisch aan het twijfelen te brengen. Ook wat meer tijd, hetzij om voor te bereiden of om te verwoorden, is geen luxe.

Ook bij schriftelijke examens probeer ik zo lang mogelijk uit de buurt van andere studenten te blijven, en bespioneer vanuit een uithoek wanneer het examenlokaal of aula opent. Het zou wel handig zijn dat iemand een smsje stuurt dat het zover is, maar dat is misschien wat teveel verwacht. Verder irriteert vooral de uitleg van de lector aan het begin van het examen.

Ik heb dan ook de gewoonte eerst aandachtig te luisteren en pas dan mijn examenblad om te keren. Om dan als een gek op het kladblad mijn eerste gedachten over de vragen neer te pennen. Vervolgens haal ik diep adem, sluit mijn ogen, verzeker me ervan dat het niet erg is dat ik een onvoldoende haal, en dan vul ik op mijn gemak in wat ik weet. Om, meestal ruim binnen de tijd, in te geven en naar huis te vertrekken. Om daar meteen aan het volgende examen te beginnen.