Adelheid (25) stelt me via mail deze vraag : Als student Rechten ben ik sterk geïnteresseerd in (mensen die) dogmatisch denken, en hoe hiermee het meest constructief om te gaan.  Zoals je misschien weet, wordt autisme soms geassocieerd met dogmatisch denken. Autisten zijn, zo wordt toch algemeen verondersteld, uitermate onbuigzaam rechtlijnig in hun opvattingen. Ze zouden nogal sterk hechten aan hun ideeën over hoe het is en moet.

Mijn vraag naar jou, als autist met beduidend meer inzicht dan de doorsnee-autist, is of dit beeld wel klopt. Is er volgens jou een verband tussen mensen met autisme en dogmatisch denken? En zo ja, welk verband? En wat zou je me kunnen aanraden om er goed mee om te gaan? Ik denk dan niet enkel binnen juridisch context (strafrecht, verkeersrecht) maar ook in partner – en ouder/kind-relaties.  Deel je antwoord gerust op je blog, dan kan ik het met medestudenten delen.

Allereerst bedankt, Adelheid (wat een bijzondere naam), voor je vraag. Of ik meer inzicht heb dan de doorsnee-autist zou ik niet weten. Ik heb nog niet de eer gehad de man of vrouw te ontmoeten. Ik zou ook je aanname over mensen met autisme enigszins willen relativeren. Er zijn evengoed mensen die beweren dat mensen met autisme heel sterk beïnvloedbaar zijn en om het minste hun principes laten varen als iemand hen maar op de juiste manier manipuleert. Ook met een korreltje zout te nemen trouwens.

Maar wat is dogmatisch denken? Ik zie het als streng in de regel, vasthoudend aan bepaalde principes, rechtlijnig en zonder discussie denken. Autisme wordt door sommige mensen inderdaad geassocieerd met obsessief en uitsluitend gericht zijn op een bepaalde waarheid, die bovendien onvoldoende in contact met ‘de realiteit’ en eerder in een geheel van (denk)beelden wortelt. En er zijn ook best wel mensen met autisme die heel sterk op hun pad zijn gericht. Dat kan een sterk punt zijn, maar ook een zwakte, vooral dan in situaties waarin veel flexibiliteit wordt gevraagd.

Toch denk ik dat er ook mensen met autisme zijn die open staan voor andere denkbeelden, zolang die vertrekken vanuit een verstaanbare logica of aansluiten bij bepaalde denkbeelden. Lang niet iedereen met autisme heeft volgens mij zulke rechtlijnigheid, en het kan zijn dat iemand in de ene context veel rechtlijniger is dan een andere. Bovendien ken ik ook best wel mensen zonder autisme die op  bepaalde domein halsstarrig vasthouden aan hun lievelingstheorieën. Of dat nu gaat over het klaarmaken van paling in het groen, het strijken van een hemd, dekken van een feesttafel of het maaien van een grasveld. Mannen zijn daar zeker niet sterker in dan dan vrouwen, vind ik.

Zelf ben ik bijvoorbeeld veel rechtlijniger in situaties van hoge spanning en veel onduidelijkheid. Op zo’n moment hou ik me vast aan mijn ideeën en wil ik het doen op mijn manier. Ook als het echt goed moet zijn, wil ik vaak niet toegeven.

Dat komt onder andere omdat ik van anderen in die context onvoldoende signalen ontvang dat het respect voor mijn eigenheid gevrijwaard zal blijven als er over andere ideeën of methodes wordt gesproken. Als iemand bovendien veel onlogische en gevoelsmatige argumenten gebruikt om mij te overtuigen, zal ik me meestal dieper ingraven. Gelukkig gebeurt dat maar zelden, ik heb ervaren dat het beter is elementen van de ideeën van anderen te gebruiken (ook al lijken ze wat gek), dan hen proberen te overtuigen van mijn visie.

Hoe je het best kan omgaan met mensen die dogmatisch denken, is natuurlijk iets anders. Dit hangt volgens mij van persoon tot persoon en van situatie tot situatie af. Ik zou zelf concrete duidelijkheid scheppen over de grenzen en verwachtingen in een bepaalde context maar geduldig en vriendelijk te blijven, en niet de strijd aan te gaan over een bepaald dogma. Anders kan het einde wel eens zoek raken.