Het is de laatste weken druk geweest op de schrijftafel waar  de elektronische postbode elke dag enkele vragen van lezers of geïnteresseerden deponeert. Van negen tot tien uur ’s morgens probeer ik dan uit te zoeken of ik hun vraag zelf kan beantwoorden of dat ik hen beter door verwijs naar iemand die er veel meer over weet dan ik. Ik ben daar dankbaar voor, zeker als ik later een mailtje terugkrijg dat ze aan mijn antwoord iets gehad hebben, dat het hun een stapje in de volgens hen goede richting was.

Een van de vragen die er volgens mij de laatste tijd uitsprong, was die van Oliver (33), een man met autisme, die graag wil weten op welke leeftijd je het best autist bent.  Oliver leest naar eigen zeggen veel over (mensen met) autisme, maar heeft nog nergens gelezen op welke leeftijd ze zich het best voelen. ‘Ik ervaar het leven met autisme als bar, en kijk ernaar uit wanneer het verbetert’, schrijft Oliver. ‘En ik hoopte dat jij me kon zeggen of het na mijn dertigste nog verbetert, hetzelfde blijft of nog minder wordt’.

Hoewel je vraag ook mij sterk bezighoudt, Oliver, heb ik nog geen manier gevonden om in de toekomst te kijken om je te vertellen of jouw leven er de volgende jaren beter op wordt, hetzelfde blijft of niet. De keuze of jouw leven verbetert, hetzelfde blijft of (nog) minder wordt, heeft volgens mij zeker niet alleen te maken met autisme, maar ook van wat jij ziet als een goed leven en wat voor jou belangrijk is in het leven.

Ik heb de indruk dat je veronderstelt dat leven met autisme volgens bepaalde lijnen verloopt die voor iedereen hetzelfde zijn. Ik ben geen deskundige op dat vlak, maar ik denk niet dat iemand kan voorspellen hoe iemands leven met autisme zich zal ontwikkelen. Niet alleen omdat je een groot deel van je leven zelf in de hand hebt, maar ook omdat een ander groot deel bepaald wordt door toevalligheden en duizend-en-één invloeden.

Wat ik wel geloof, is dat er in ieders leven met autisme periodes zijn waarin het beter en minder gaat. Ik denk dat dit vooral periodes zijn waarin mensen met autisme het best aangepast zijn, of een levenswijze hebben die het best past bij hun ontwikkeling op dat moment. Of zo ervaar ik het toch. Het is vooral tijdens overgangen, breuken en grote veranderingen in mijn leven (een belangrijk iemand sterft, ontslag, verhuis, een relatie loopt ten einde, overgang van school naar werk), op het moment dat oplossingen en routines niet meer werken en vernieuwd moeten worden, dat leven met autisme volgens mij het lastigst is.  Hoe lastig, en wat ermee te doen, hangt sterk van af persoon tot persoon.  Het is op andere momenten ook geen eitje natuurlijk, maar dan kan je het gevoel hebben dat de grond onder je voeten wegschuift.

Zonder me vast te pinnen op een ‘beste leeftijd’, zou ik toch durven beweren dat je het best autist bent nadat je een diagnose hebt gehad dan ervoor. Hoewel sommige mensen zullen beweren dat je helemaal geen autist kan zijn vooraleer je een diagnose hebt gehad. Het zou ook een leeftijd kunnen zijn waarop je emotionele, biologische en andere leeftijden niet al te veel met elkaar in conflict komen. En laatst, maar niet in het minst, zou het een leeftijd kunnen zijn waarop je inzicht hebt verworven over wat jou autisme voor jou betekent (en wat je er, in positieve zin, mee kan), dat je veel meer in je mars hebt dan je denkt, veel meer bent dan je autisme alleen, en dat je te weten bent gekomen wat jou tot ervaren, genieten en delen van geluksmomenten kan brengen.