Onlangs kreeg ik de vraag van een persoon met autisme voor een werkstuk om in te gaan op de vraag in welke mate onze samenleving aangepast is aan mensen met autisme. Geen gemakkelijke vraag, maar ik doe toch een poging.

Het is volgens mij eigen aan het huidig samenlevingsmodel te veralgemenen. Daarom wil ik hier vooral uit eigen ervaring en aanvoelen schrijven. Alleen al die veralgemening, die automatisering van omgaan met behoeften van mensen in het algemeen, maakt dat ik als mens, met onder ervaring in het leven met onder andere autisme, ervaar dat de huidige samenleving op veel vlakken niet aangepast is aan behoeften van mensen met autisme. In die zin zou ik durven beweren dat de samenleving minder aangepast is.

Dat komt onder andere ook omdat ik als mens met autisme een eigen(aardige) ontwikkelings – en persoonlijkheidsdynamiek heb, die moeilijk in te passen valt in een samenlevingsmodel waarin groepsdynamiek, kunnen aanvoelen van voortdurend veranderende verschillende contextniveau’s en denken in de geest van organisaties centraal staan. Natuurlijk zijn er nog mensen die om tal van redenen moeilijker in dit samenlevingsmodel hun weg vinden.

Het lukt mij enigszins en beperkt aan te sluiten bij bepaalde groepen door voor een stuk een ‘avatar’ of simulatie te maken van wat doorgaat voor ‘aanvaard functioneren’. Doordat dit enorm veel energie vergt (inclusief hersenkracht), en mijn energie beperkt is, kan ik dat maar in pieken doen. Voor het merendeel deel van de tijd leef ik verder in een eigen verhaal, gedomineerd door egocentrisch (maar volgens mij niet egoïstisch) autistisch denken, en voorts als ‘randburger’, getolereerd maar met beperkt begrip of (maatschappelijke) waardering.

Toch is er in onze samenleving ook ruimte voor mensen met autisme om binnen of aan de rand te functioneren. Het is weliswaar riskant om in het openbaar te komen als persoon met autisme, maar bijlange niet illegaal. Het kan er weliswaar toe leiden dat je verbannen wordt uit je familie of vriendenkring of ontslagen wordt, maar agressie of moord komt maar in beperkte mate voor.

Bovendien zijn er mensen met autisme die, naar eigen zeggen, goed functioneren in onze samenleving, werk hebben en (goed) geld verdienen in een bedrijf of organisatie, zich verwant voelen aan geniale autisten in het verleden, zich verbonden voelen met een autisme-cultuur, – gemeenschap of zelfs autisme-identiteit, en opbloeien als ze met andere mensen met (of zonder) autisme samen zijn.

Tot slot zijn er ook overheden die, in beperkte mate weliswaar, voorzien in middelen, aanpassingen en ondersteuning voor een (beperkte) groep mensen met autisme., zonder dat ze overgelaten worden aan liefdadigheid van religieuze of andere initiatieven.  In die zin is ons samenlevingsmodel volgens mij beperkt maar wel aangepast aan (een zeer diverse groep van) mensen met autisme.