Katara, een jonge vrouw die af en toe mailt met vragen, stuurt me vandaag de vraag of een autistisch persoon een goed therapeut kan zijn.

‘Er is duidelijk heel wat vraag naar therapie voor autistische personen, van jong tot oud, en heel weinig aanbod, of lange wachtlijsten bij wat er bestaat. Dat las ik onlangs toch in de krant. Tegelijk lees ik hier en daar op internetfora en sociale media dat een aantal autistische personen vind dat de enige goede hulpverlening door autistische mensen gebeurt. Ik heb zelf al heel wat jaren een diagnose autistische stoornis, en ben onlangs afgestudeerd in de sociale readaptiewetenschappen. Nu denk ik eraan om een opleiding te volgen om therapie te verzorgen voor autisme, om hen meer in de wereld te helpen leven. Ik vroeg me af of jij vindt of een autistische persoon een goede therapeut kan zijn.’

Ik wil graag op je vraag antwoorden, Katara, hoewel ik dat erg moeilijk vind. Een eerste moeilijkheid is dat er niet bij staat wie jij beschouwt als een therapeut, over welke therapie het gaat, wat volgens jou een goede therapie is, en wanneer voor jou iemand een autistische persoon is.

Ik kan wel enkele veronderstellingen maken vanuit wat je heb geschreven. Zo veronderstel ik dat jij een therapeut als iemand die minstens hoger sociaal onderwijs en een bijkomende therapeutische specialisatie heeft gevolgd. Ik veronderstel ook dat je een autistisch persoon ziet als iemand die een diagnose heeft. En dan neem ik ook even aan dat je psychotherapie bedoelt, hoewel dat maar één van de vele therapieën is, met daarin heel veel stromingen, scholen en bewegingen.

Ik zal dus een heel persoonlijk antwoord geven, op basis van mijn ervaringen met psychotherapie en autistische mensen, en vanuit mijn perspectief, als autistisch persoon met diverse psychische problemen.

Ik heb zelf geen ervaring met (psycho)therapeuten die autistisch zijn. Ik weet dat er een aantal autistische therapeuten zijn die een praktijk hebben (of meedraaien in een groepspraktijk), waar je terecht kan voor uiteenlopende therapieën, maar ik weet niet in welke mate ze daarmee naar buiten willen komen. Ik laat het aan hen over om te reageren op deze blog en om zich al dan niet kenbaar te maken.

Ik heb gelukkig geen al te negatieve ervaringen met psychotherapeuten, waaronder ik zowel psychiaters, psychologen als psychotherapeuten zonder universitaire studies reken. Het is wel een lange weg geweest om de therapeut te vinden die voor mij het beste was, die het beste aanvoelde.

Ik heb het geluk gehad dat ik beperkte ervaring heb met de zogenaamde ‘horror-groep’, de groep van 38% therapeuten die blijvende schade aanbrengen, die steeds in studies over psychotherapieën blijven voorkomen. Helaas bestaat er van deze groep geen lijst, maar ik denk dat ik ooit kort contact heb gehad met iemand van deze denkbeeldige lijst.

Het enige wat ik eraan over heb gehouden is een verkeerde ‘wraak’diagnose die intussen al lang tegengesproken is. Het zou best kunnen, zoals gefluisterd werd in de wachtzaal, dat deze hulpverlener vermoedelijk autistisch was.

Ik heb dus het geluk vooral met goede therapeuten ervaring te hebben. Wat een goede therapeut is voor mij, is natuurlijk zeer persoonlijk. Voor iedereen is dat anders, en dat verandert volgens mij ook met de persoonlijke ontwikkeling en met het verloop van de therapie en therapeutische relatie.

Het liefst ontmoet ik bij de eerste kennismaking iemand die duidelijk gaat voor de samenwerking om een gedeeld begrip te vinden, die de waarheid zegt, niet rond de pot draait en constructief en met oplossingen in het achterhoofd meedenkt.

Ook de ruimte waar het gesprek doorgaat is voor mij belangrijk, in de zin dat ze onopvallend is wat betreft kleuren en meubilair, en toch comfortabel. Een goed gevulde mediakast (met boeken, beeldmateriaal en educatief materiaal) en wat kunst aan de muur, het liefst van autistische kunstenaars, geeft voor mij een goed gevoel. Maar, zoals gezegd, dat is natuurlijk een heel persoonlijke invulling van wat een goede therapeut kan zijn.

Zouden autistische mensen goede therapeuten zijn? Volgens mij hangt dat volledig af van wie bepaalt wat een goede therapeut is.

Dat kan jij als cliënt of patiënt zijn, afhankelijk van de setting waarin zo’n therapeut werkt, maar dat kan ook de werkgever van jouw therapeut zijn, de inrichter zijn van een therapeutische opleiding, in functie van een diploma of getuigschrift, of zelfs de verzekeringsmaatschappij die bepaalt of je een terugbetaling krijgt of niet. Als jij het een goede therapeut vind, en het klikt, en je hebt de indruk dat wat er gebeurt voor jou helpt en werkt, dan is de kans groot dat die persoon ook een goede therapeut is. Ook al vinden anderen hem of haar maar een vreemde kwibus.

Volgens mij is er niet zoveel overeenstemming bij autisten dat autistische therapeuten het bij autistische mensen beter zouden doen. Ik denk dat het veel afhangt van het beeld dat autistische mensen hebben van autisme en welke andere autistische mensen ze kennen.

Sommige artikelen op het internet stellen dat bepaalde autistische personen beter zijn in het analyseren van patronen in relaties door hun systemische vaardigheden en buiten de beperkende sociaal-culturele referentiekaders denken. Andere autistische auteurs hebben daar hun bedenking bij en zouden liever niet bij ervaringsdeskundige therapeuten langsgaan. Terwijl er inderdaad ook een aantal mensen met autisme zijn die vanuit het Noozo-principe, niets over ons zonder ons, vinden dat alleen autistische therapeuten hen als autistische cliënten of patiënten echt kunnen verstaan en alleen zij zich kunnen inleven in hun autismebeleving.

Zou ik voor een autistische therapeut kiezen? Ik denk het niet. Ik zou eerder kiezen voor een therapeut die ik goed vind om wat h/zij heeft aan kwaliteiten. Wat mij betreft hoeft h/zij het zelfs niet eens te vermelden dat h/zij autistisch is. Het is voor mij belangrijker dat er zowel een klik als een goed evenwicht tussen afstand en nabijheid is, dan dat die persoon bepaalde ervaringen en deskundigheid heeft in autisme.

Ik denk ook niet dat iemands autistisch zijn vanzelfsprekend een voordeel is in alle therapieën bij alle autistische mensen. Het kan samengaan met beperkingen die samen hangen aan autisme maar ook met snellere vermoeidheid en mogelijks weerstand tegenover een autistische cliënt met een heel andere autismebeleving. Als het wel goed gaat, dan zie ik het toch liever toegeschreven aan de kwaliteiten van de therapeut, aan de samenwerking van ons beiden, dan aan het autisme van een van beiden. Daarmee wil ik je dus zeker aanraden om je bijkomende opleiding te volgen als je dat graag zou doen, maar liefst wel met mijn antwoord in het achterhoofd.