Voor het groot publiek zijn televisieseries en films vaak de belangrijkste manieren waarop ze in contact komen met autisme. Het zijn meestal mensen die niet specifiek geïnteresseerd zijn in autisme, niet bekend zijn met autisme en soms geen enkele autistische persoon persoonlijk hebben ontmoet. De beeldvorming van autisme in de populaire media is voor deze mensen vaak de enige informatiebron over autisme waarop ze hun idee over autistische mensen en hun omgeving baseren.

Tegelijk vinden veel autistische mensen, in het bijzonder volwassenen, dat de weergave van autistische personages in film – en televisieproducties veel verbeterd kan worden. Het gaat te vaak alleen om jonge, blanke, ietwat vreemde mannen met extreem autisme en met een onrealistische mate aan savantvaardigheden.

Zeven mogelijke maatregelen om de beeldvorming van autisme te verbeteren

Een recente bevraging van autistische volwassenen, familie en vrienden, professionals en studenten en mensen die nog geen enkele autistische persoon hadden ontmoet, wilde nagaan welke maatregelen of oplossingen elk van deze groepen voorstelde om de autistische portrettering te verbeteren.  

De maatregelen die gesuggereerd werden door de onderzoekers waren a) autistische schrijvers aanstellen, b) een autismeconsulent aannemen, c) een grotere diversiteit in autistische personages vertegenwoordigen, d) autisme geen centrale rol spelen maar eerder zijdelings laten meespelen, e) autistische acteurs inschakelen, f) een autisme-deskundige consulteren, g) meer autistische mensen met een verstandelijke beperking betrekken, h) het autistische personage alle relevante diagnostische criteria meegeven.

Autistische mensen betrekken in de productie

De autistische volwassenen, anders dan de andere groepen in de bevraging, bepleitten sterk dat er autistische schrijvers, autistische consulenten en autistische acteurs moeten worden betrokken om de kwaliteit van de beeldvorming te garanderen.  

Die keuze ligt volgens de onderzoekers in lijn met de slogan ‘niets over ons zonder ons’, en is niet los te zien van de oproep om autistische expertise te gebruiken in wetenschappelijk onderzoek en de ontwikkeling van beleid.  Autistische mensen mogen niet langer aan de zijlijn staan als het gaat om onderzoek, om beleidsontwikkeling, maar ook als het gaat om ontwikkeling van autistische personages in films en televisie-series. 

Uiteindelijk staan autistische personen immers op de eerste rij om te moeten leven met de gevolgen van onjuiste en stereotype beeldvorming van autisme in televisie-series en films. De huidige, vaak manklopende beeldvorming zorgt bij velen al voor zodanige angst dat ze grote inspanningen leveren om afstand te nemen van hun diagnose, om hun autistische kenmerken te maskeren of te camoufleren, vaak met verhoogde psychische problemen als gevolg.  

Film – en televisieproducties die er dus kiezen om autistische personages op te nemen, hebben daarom een belangrijke verantwoordelijk om realistische personages neer te zetten en positief bij te dragen aan het leven van autistische mensen. Het zou volgens de onderzoekers dus voor alle belanghebbenden duidelijk moeten zijn dat het moet gaan om autistische personages die authentiek zijn en wars van misvattingen en stereotypen over autisme.

Autismedeskundigen betrekken in de producties

Terwijl autistische volwassenen in de studie pleitten voor betrokkenheid van autistische personen van begin tot einde in de productie, zijn de niet-autistische groepen niet overtuigd van de zin daarvan. Zij zien meer heil in het betrekken van een of meerdere autisme-deskundigen in de producties.

Ze vinden het ook belangrijker dan de autistische volwassenen om alle relevante diagnostische DSM-criteria terug te zien in de autistische personages, en hebben aanzienlijk meer vertrouwen in de expertise van niet-autistische mensen. Het is wel opvallend dat de bevraagde autistische volwassenen minder warm lopen voor het betrekken van autistische mensen met een verstandelijke beperking, terwijl de andere groepen daar minder problemen mee hebben.

Tot slot: een woordje van kritiek

Samengevat vind ik het goed dat er nagedacht wordt over beeldvorming van autisme in de populaire media omdat dit voor veel mensen de enige informatiebron is over autisme. Dit kan leiden tot onjuiste ideeën over autistische mensen en hun omgeving. Bovendien worden autistische personages in films en televisieseries vaak stereotiep neergezet, en weinig divers in hun kenmerken en achtergrond.

Het is ook goed dat er een recente bevraging is gedaan om te kijken welke maatregelen of oplossingen er zijn om de autistische portrettering te verbeteren. Ik vind het echter ook belangrijk kritisch te kijken naar de suggesties die worden gedaan. Hoewel het betrekken van autistische schrijvers, consulenten en acteurs een stap in de goede richting is om meer authenticiteit te brengen in de portrettering van autistische personages, zou ik toch opmerken dat niet alle autistische mensen dezelfde ervaringen en meningen hebben. Het is belangrijk om verschillende perspectieven en stemmen te betrekken, ook die van mensen met een verstandelijke en andere beperkingen.

Verder is het belangrijk dat dat het vertrouwen stellen in niet-autistische experts om autistische personages neer te zetten, soms kan leiden tot het overschaduwen van autistische stemmen en ervaringen. Het is belangrijk om een ​​evenwicht te vinden tussen de expertise van niet-autistische en autistische personen om de beeldvorming realistischer en minder stereotiep te maken.

Stian Orm, Michelle Dean, Sue Fletcher-Watson, Anders Nordahl-Hansen, Short report: Autistic adults’ recommendations on how to improve autistic portrayals in TV-series and movies, Research in Developmental Disabilities, Volume 136, 2023, 104484, (https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0891422223000628)-