Als autistisch persoon vind ik het niet eenvoudig om een gesprek aan te knopen Als dat me dan toch lukt, ervaar ik zo’n gesprek voeren vaak als een behoorlijke uitdaging. Ik vind het belangrijk sociaal te zijn, interesse te tonen in anderen, met mensen in gesprek treden. Het is daarentegen erg frustrerend wanneer mensen denken dat ze al weten wat ik ga zeggen vooraleer ik zelfs maar de kans heb gekregen om te zeggen wat ik wil zeggen. Het voelt alsof ik niet gehoord wordt en dat mijn woorden niet serieus worden genomen.

Hoewel veel mensen vaak goedbedoeld reageren met ‘Dat kan ik me goed voorstellen’, of ‘Ik weet precies wat je doormaakt’ voel ik deze zin vaak aan als afwijzing. Zelfs als ik heel specifiek ben in mijn verhaal, en het kort probeer te houden, lijkt het alsof mensen denken dat ze begrijpen waar ik het over heb. Terwijl ze volgens mij meestal geen flauw idee hebben. Dat ontmoedigt me vaak om mijn verhaal verder te vertellen. Het ontneemt me zelfs de moed om hoe dan ook nog sociaal sociaal initiatief te nemen. Waarom zou ik – aan mensen nog iets vertellen als ze denken dat ze het al eens gehoord hebben of mij aanvoelen zonder dat er woorden bij te pas komen? Telkens als ik hen aankijk, krijg ik al het gevoel dat ze me willen zeggen, ‘zwijg maar, we weten al wat jij doormaakt, we willen met iemand praten die echt iets heeft te zeggen’.  

Als er iemand zijn of haar ervaringen met mij deelt, probeer ik daarentegen te laten voelen dat zij gehoord worden en begrepen worden. Helaas overdrijf ik daar wel eens in. Dat is niet helemaal mijn fout, denk ik. Ik kan het immers toch niet helpen dat ik een magneet lijk voor mensen die dringend op zoek zijn naar iemand om bij te ventileren. Het zijn mensen die al veel langer dan hen lief is hengelen naar een gesprekspartner bij wie ze het langverwachte gevoel hebben dat ze gehoord en begrepen worden.

Als ze zo’n persoon, in dit geval ik, dan hebben gevonden, halen ze alles uit de doos om die aan de haak te houden. Een eenvoudige vraag als ‘Daar heb ik zelf geen ervaring mee, kun je me er iets over vertellen?’ leidt in hun gezelschap tot een eindeloos verhaal en een stormvloed van alles wat ooit op diens lever is terechtgekomen.

Dat overkomt me dan nog eens vaak op de meest ongepaste momenten en plaatsen, zoals in de rij aan de supermarkt als het druk is, aan de bushalte als mijn bus eraan komt of als ik dringend naar het toilet moet. Dan moet ik van alles bedenken om aan het gesprek een eind aan te maken, waar ik meestal niet meteen in slaag. Wat me dan weer stress bezorgt, en vreselijke hoofdpijn bovendien. Of ik mis mijn bus, doe in mijn broek of krijg een rij boze wachtenden op mijn nek.

Tot een hele tijd nadien, en meestal ’s nachts, wanneer ik zou moeten slapen, blijft dat voorval in mijn gedachten opspelen. Aan hoe mijn reactie is overgekomen, of ik wel open en oprecht ben geweest, of de ander gehoord is en of ik wel het juiste heb gedaan. Wellicht wel, in de zin dat ik erger heb voorkomen, maar anderzijds blijft het toch knagen, omdat ik vaak ook de ervaring heb dat anderen me afblokken. Helaas ben ik dat alles alweer vergeten als er de volgende keer iemand mij aanspreekt met de vraag naar hem of haar te luisteren. Die ander zou immers maar eens wat overkomen als ik het niet doe, denk ik dan, en zo doe ik mezelf weer wat aan.