Af en toe krijg ik een mail waar ik toch even over moet nadenken, omdat het niet zo’n eenvoudige vraag of zelfs vraagstuk is dat ik gemaild krijg. Zo schrijft Hilde, niet-autistische moeder van drie zonen, waarvan de middelste autistisch is, mij dat ze voor een moeilijke beslissing staat.

‘Onze middelste zoon, Joeri, wordt binnenkort jarig. Hij wil graag een verjaardagsfeestje en hij zal een aantal klasgenootjes en vriendjes uitnodigen. Toch is hij over één ding zeer duidelijk: het andere autistische klasgenootje, Yarne, wil hij niet uitnodigen. Ik was daar even van geschrokken, want ik dacht dat autistische mensen elkaar beter aanvoelen en beter met elkaar om gaan. Maar ik vind het ook erg, voor dat jongentje, dat al niet zo welkom is elders, maar ook voor mij, omdat ik goed bevriend ben met de moeder van Yarne. Heb jij tips hoe ik hieruit geraak zonder veel brokken? Joeri heeft me trouwens al gezegd dat hij het zijn verjaardagsfeestje is, dat zijn feestje verpest is als Yarne komt, en dat hij ‘erge dingen zal doen’ als ik Yarne ‘achter zijn rug’ toch uitnodig.’

Wat je schrijft is inderdaad een lastige situatie, zeker als je een goede verstandhouding met iedereen wil behouden en ook je zoon een leuk verjaardagsfeestje gunt. Ik kan me moeilijk een oplossing inbeelden die zowel voor iedereen aanvaardbaar als volledig inclusief is. Het hoeft echter niet zo moeilijk te zijn als je terugkeert naar het vertrekpunt: jouw zoon is jarig, wil een verjaardagsfeestje, met als aanwezigen degenen die alleen hij nodigt. Als er iemand bij komt die hij niet uitgenodigd heeft, wordt het strikt genomen niet meer zijn verjaardagsfeestje, maar een sociale happening waar hij naartoe mag komen.

Als je het beziet vanuit zijn perspectief, zijn er waarschijnlijk goede redenen waarom hij kiest voor bepaalde gasten en voor andere gasten liever niet uitnodigt. Misschien kan je daarover met hem in gesprek. Voor de uiteindelijke oplossing zal dat niet veel verschil maken, maar het kan wel iets zeggen over wat er in de klasgroep omgaat.

Uiteindelijk heeft je vraagstuk minder met autisme te maken dan je zou denken. Het is een vraagstuk dat eigen lijkt aan ieder feestje. Als je zelf een feestje zou geven, zijn er altijd bepaalde mensen die je uitnodigt, en andere niet, en die laatste groep kan zich beledigd voelen. Het is positief dat jouw zoon een verjaardagsfeestje wil (en positief dat je hem daarin volgt) en dat hij ook weet wie hij erbij wil en wie niet. Ik denk dat het belangrijk is dat dit een positieve beleving wordt voor hem.

Jouw zoon Joeri heeft vast goede redenen waarom hij Yarne er niet bij wil. Autistische mensen, van welke leeftijd ook, zijn zeer verschillend, en komen, zoals iedereen, niet noodzakelijk met elkaar overeen. Autisten zijn daarin iedereen, het kan goed gaan maar het kan ook zijn dat ze elkaar niet kunnen luchten. Het kan zijn dat Yarne jouw zoontje confronteert met diens autisme, of dat diens manier van doen hem niet zint. Ik zou Joeri alvast niet proberen te overtuigen om Yarne erbij te krijgen.

Waarschijnlijk zijn er mensen die zouden opperen om met je zoon te praten over hoe belangrijk het is om ook dat andere autistische kindjes uit te nodigen, dat hij uitsluiten van dat ander kindje kan leiden tot gevoelens van verdriet en uitsluiting bij dat kindje. Zelf zou ik dat een vorm van emotionele chantage vinden, en zou het een tegenovergesteld effect hebben. Dan maar geen verjaardagsfeestje, maar iets anders, zou ik misschien opwerpen. Een dagje pretpark, een cadeau dat mij veel plezier zou doen, of nog iets anders als equivalent van het feestje.

Wellicht zijn er ook mensen die vinden dat het uitsluiten opweegt tegenover het plezier van jouw zoon, en die aanraden om met je zoon te praten over inclusie, of om te zoeken naar een manier om het feestje aan te passen aan de behoeften van beide kinderen. Bijvoorbeeld door het feestje te organiseren op een neutrale locatie, zodat jouw zoon ‘zijn ruimte’ niet moet delen met iemand die hij niet zo graag heeft, of te zorgen voor een ruimte waar Joeri zich kan terugtrekken als Yarne te lastig wordt volgens hem. Met andere woorden: ze zouden aanraden te luisteren naar de zorgen van je zoon en rekening houden met de gevoelens van het andere kindje en zijn moeder. Dat zou ik zelf niet echt aanvaardbaar vinden, en het zou mijn vertrouwen in jou in latere situaties een knauw hebben gegeven.

Samengevat is de oplossing die ik voorstel: Joeri’s verjaardagsfeestje laten doorgaan zoals hij het heeft gevraagd, met de gasten die hij heeft uitgenodigd, en aan Yarne’s moeder uitleggen dat Joeri haar zoontje er liever niet bij heeft, ook vind je dat erg jammer. Yarne zelf zal het misschien niet zo erg vinden om geen gast te zijn die niet welkom is, tenzij hij vooral naar feestjes gaat voor de taart, of om de boel op stelten te zetten. Wellicht zal de moeder van Yarne het even moeilijk hebben met wat de boodschap die je haar meldt. Maar als je het goed aanbrengt komt dat even waarschijnlijk wel in orde tussen jullie. Het is immers niet omdat jullie vriendinnen zijn, dat jullie kinderen vrienden moeten zijn. Dat is volgens mij iets volstrekt anders. Het blijft per slot van rekening de verjaardag van je zoon. Niets anders.