Als mensen me vragen wat mijn leven richting geeft, vind ik dat een moeilijke vraag, omdat het gemakkelijk is om dit te weten te komen, en ik nog niet zo oud ben dat ik al voldoende tijd heb gehad om te weten te komen wat mijn leven richting geeft. Onderzoeken wat je leven zin geeft is nu ook niet meteen iets dat je kan opgeven onder de rubriek ‘inspanningen om je burgerzin te tonen’, of waar je mee kan afkomen als iemand je vraagt wat je gedaan hebt dit weekend of tijdens je twee – tot drieweekse vakantie.

Voorlopig, na iets meer dan vijf decennia onderzoek, ben ik ertoe gekomen dat mijn leven volgens mij richting gegeven wordt door mijn persoonlijke waarden en overtuigingen, doelen en ambities, relaties en interesses, verantwoordelijkheden en verplichtingen, spiritualiteit, persoonlijke groei en ontwikkeling.

Autisme kan daar een rol in spelen, maar bepaalt volgens mij niet alle aspecten evenveel of zelfs sommige aspecten daarvan helemaal niet. Zo geven mijn interesses en talenten mijn leven misschien iets meer richting dan dat van anderen, omdat ik meer de neiging heb deze sterker te ontwikkelen. Ook op vlak van relaties en sociale omgang, op school of op het werk, in de professionele of private of intieme sfeer, kan autisme een rol spelen. Ik heb het bijvoorbeeld moeilijker om subtiele sociale signalen op te vangen en te interpreteren zodat ik me wel eens geïsoleerd of buitengesloten voel.

Tijdens mijn vijf decennia onderzoek heb ik wel gemerkt dat bijvoorbeeld persoonlijke waarden als authenticiteit, structuur, gerechtigheid, eerlijkheid, betrouwbaarheid en creativiteit iets meer lijken voor te komen bij sommige autistische mensen, en ook bij mezelf. Toch denk ik dat dit niet mag geïnterpreteerd worden als zouden die waarden bij iedereen met autisme komen.

Ook wat betreft doelen en ambities lijken veel autistische mensen geneigd om zich te oriënteren naar specialisatie in een bepaald interessegebied en een onafhankelijk en gestructureerd leven in omgevingen die inspelen op de gevoeligheden op vlak van zintuigen, levensorganisatie en communicatie. Toch bepaalt autisme op zich niet wat iemands doelen en ambities volgens mij.

Als het gaat over relaties die mijn leven richting geven, heb ik het over mensen die belangrijk zijn voor mij, zoals mijn liefste, mijn ouders, mijn kennissen en vrienden, offline of online, en bepaalde hulpverleners met wie ik een stevige vertrouwensband heb. Dat zijn mensen die begrip hebben voor mijn eigenheid en beperkingen op vlak van aangaan en onderhouden van relaties, die relatief voorspelbaar zijn of rekening houden met mijn voorkeur voor overzicht en voorspelbaarheid, die soortgelijke hobby’s of gedeelde interesses hebben en die in mijn bijzijn minder met sociale subtiliteiten communiceren.

Wat betreft mijn passies en interesses vind ik dat ik een vrij breed scala aan interesses en passies heb. Ik heb daarentegen wel een intensievere interesse in één of meerdere specifieke onderwerpen of activiteiten. Daar kan ik me volledig in onder dompelen en in opgaan. Die interesses variëren bij mij van wetenschap tot kunst, van muziek tot taal, van geschiedenis tot dieren, en veranderen telkens. De rode draad door mijn interesses is vooral dat ze een praktisch nut hebben voor mij om te overleven, en mij toelaten om mijn leven zo comfortabel mogelijk te maken (zonder anderen daarbij te beschadigen). Ik denk dat iedere autistische persoon op dat vlak anders is, in de zin dat sommige autistische mensen hun leven lang in een logische opeenvolging van thematisch verwante interesses groeien, en de interesses van anderen dan weer geen thematische verwantschap hebben maar even intensief beoefend of onderzocht worden.

Als het gaat over mijn verantwoordelijkheden (zoals werk, studie en zorg voor anderen) en verplichtingen die ik ernstig neem, heb ik de neiging om verantwoordelijkheden op te nemen die enigszins overzichtelijk en voorspelbaar zijn, die inspelen op mijn taakgerichtheid en minder op communicatie, groepsproces en samenwerking, en die rekening houden met zintuiglijke gevoeligheden. Ik denk niet dat er specifieke verantwoordelijkheid of verplichtingen zijn die meer voorkomen bij autistische mensen, maar wel dat de manier waarop ze opgenomen of uitgevoerd worden kan erdoor beïnvloed worden.

Spiritualiteit is volgens mij een belangrijke richtinggever in mijn leven, die voor een stuk ook wordt beïnvloed door mijn autisme.  Zo hou ik eraan elke dag op een vast tijdstip stil te staan bij wat er zich afspeelt en bij onderwerpen om te mediteren. Ik kan ook intens genieten van muziek en kunst, en me sterk verbonden voelen met de natuur en grotere omgeving. Ook de betekenis achter bepaalde rituelen of symbolen kan me mateloos boeien.  Tot slot denk ik dat mijn autisme op vlak van spiritualiteit ook mee leidt tot een sterke toewijding aan spirituele praktijken die aansluiten bij mijn interesses en talenten.

Als het, uiteindelijk, gaat over persoonlijke groei en ontwikkeling heb ik de neiging voor te focussen op specialisatie (diepgaande vaardigheden), zelfreflectie (begrijpen van eigen gedachten, gevoelens en reacties), creativiteit (originele ideeën en oplossingen), zelfstandigheid (zelf mijn eigen ontwikkeling in handen nemen en regelmatig alleen zijn), overzicht (planning zelf in handen nemen) en routine (een vast stramien, hoewel steeds zelf veranderbaar). Dat helpt me om te ontwikkelen, te evolueren en te verbeteren als mens.

Tot slot is het natuurlijk belangrijk om te blijven opmerken dat autisme niet allesbepalend is in wat mijn leven en wellicht ook dat van sommige andere autistische mensen richting geeft, maar ook dat wat ik hierboven vermeld heb als wat mijn leven richting geeft ook andere niet-autistische mensen kan begeesteren. Dat lijkt vanzelfsprekend maar ik ben er zeker van dat sommige mensen dit nog met open mond naar zullen zitten of staan lezen.