Elk academiejaar beginnen steeds meer mensen met autisme in het hoger onderwijs. Soms met een concreet beeld van wat ze er later mee gaan doen, soms zonder enig idee. De meeste zijn, hopelijk, geprikkeld om te weten.

Geprikkeld om te weten: boek, dvd, website

Geprikkeld om te weten is meteen ook de titel van een aanbevolen boek over studeren met autisme. Met, bijgevoegd, de dvd van de documentaire, die ook online te bekijken is op de website Geprikkeld om te weten. Hoewel er op de site veel meer is te zien.

‘Geprikkeld om te weten’, het boek, is prettig leesbaar, in vorm en inhoud, maar is vrij uniek. Om de vele aspecten die erin worden besproken, getuigenissen uit de praktijk, de nadruk op sterktes van mensen met autisme en het multimediale.

ASS: een verhaal van sterktes

Vooraleer toe te komen aan het studeren zelf, wordt ingegaan op autisme zelf. Geen klemtoon op beperkingen hier, maar een verhaal van sterktes en hersenen die anders functioneren.

Vervolgens wordt ook aandacht besteed aan ASS Plus, het oorzakelijk of toevallig samen voorkomen van autisme met andere symptomen, problemen of diagnoses.

Van dat alles bewust zijn is belangrijk om te weten vooraleer iets te zeggen over studeren met autisme.

Ondersteuning in het hoger onderwijs geen luxe

Volgens de auteurs van ‘Geprikkeld om te weten’ zijn de overstap, de academische en sociale integratie drie elementen die aandacht verdienen bij verder studeren.

De auteurs wijzen ook op een verhoogde kans op stress, angst en sociale isolatie bij het verder studeren. Dat weerspiegelen de citaten van enkele studenten, en dat is ook mijn eigen ervaring.

De mate waarin deze voorkomen verschilt uiteraard van persoon tot persoon, maar enige ondersteuning om het traject niet al te hobbelig te maken is zeker geen luxe. Al was het maar om het administratieve en technische luik in orde te krijgen.

Academische integratie: lessen volgen, studeren en examens

Met het ‘academische’ wordt gedoeld op het volgen van colleges, plannen en organiseren van studieactiviteiten, het verwerken en instuderen van de leerstof, examens en opdrachten (in groep) en stage lopen. Elk van deze elementen wordt beschreven, en verhelderd met enkele citaten van (ex)studenten met autisme.

Sociale integratie: sociale contacten en zelfstandig wonen

Naast aandacht voor het academische luik komt gelukkig ook het sociale ruim aan bod. De sociale contacten met studiegenoten, onderwijspersoneel en anderen zijn vaak belastend maar in mijn ervaring ook doorslaggevend voor het afstuderen (en werk vinden nadien).

Ook het onderwerp ‘zelfstandig wonen’ (op kot of op kamers) komt aan bod. Zowel thuis wonen als zelfstandig wonen hebben voor – en nadelen. De mate van zelfredzaamheid is in die keuze volgens de auteurs vaak doorslaggevend. De auteurs schrijven ook dat er vaak een groeiproces wordt ingebouwd, waarbij de student het eerste jaar thuis studeert en later zelfstandig gaat wonen.

Elementen van begeleiding in het hoger onderwijs

Daarna wordt ingegaan op mogelijke elementen van een goede begeleiding in het hoger onderwijs.

Dat begint volgens de auteurs bij de overgang, in de transitie.

Het keuzeproces van de leerling, de samenwerking van mensen uit de omgeving (bv ouders, coach), een reël beeld krijgen van mogelijke studierichtingen en van eigen mogelijkheden, … komen daarbij aan bod. Het is dus iets meer dan de vraag ‘met welke richting verdien je later goed je brood?’ beantwoorden.

In het hoger onderwijs zelf is een duidelijke en veilige omgeving belangrijk, kunnen bepaalde redelijke aanpassingen op maat van de student helpen, evenals studiebegeleiding, psychosociale begeleiding en gon-begeleiding.

Wat redelijke aanpassingen precies voorstellen, wordt concreet gemaakt door een aantal voorbeelden van een aantal onderwijs – en examenmaatregelen.

Studeren met autisme … met veel talenten aan de slag

Tot slot benadrukken de auteurs dat er oog moet zijn voor de individuele verschillen en eigenschappen buiten het autisme. Ook de omgeving (partner, ouders) wordt daarbij niet vergeten.

Toch staat er ook: “De student staat centraal en maakt zelf de keuzes op het vlak van de begeleiding. De omgeving dient zich coachend op te stellen en er niet van uit te gaan dat ze zelf weet wat juist is”.

Dat wordt doorgetrokken in de ‘conclusie’. Daarin wordt benadrukt dat studenten met autisme “door hun anders georganiseerde en functionerende hersenen” ook heel wat talenten hebben, zoals “een zeer goed geheugen, een grote nauwgezetheid en toewijding, een sterke focus om zich in zaken te verdiepen, een analytische kijk, een sterk ontwikkeld waarnemingsvermogen en noem maar op”.

Tot slot: ‘Geprikkeld om te weten’ een gids in het hoger onderwijs

Het moge dus duidelijk zijn dat verder studeren met autisme in het hoger onderwijs best wel mogelijk is. Dit boek kan helpen om dat zo goed mogelijk te doen verlopen, en goede ondersteuning te vinden.

Dat goed verloop van het hoger onderwijs, is nog steeds de beste garantie om de volgende stap, werk vinden, zo vlot mogelijk te doen verlopen. Dat is weliswaar niet de essentie van studeren, maar het lijkt wel steeds belangrijker te worden. Vandaar is dit boek een warme aanrader en standaardwerk voor alle betrokkenen bij verder studeren met autisme.

Geprikkeld om te weten: studeren met autisme / Valérie Van Hees en Herbert Roeyers (Academia Press Gent, 2014) (zie ook dit artikel in Weliswaar – welzijns – en gezondheidsmagazine voor Vlaanderen)