Net als andere jaren regende het dit jaar aan de feestdis ook weer heel wat goede (en minder goede) voornemens. Ook al worden we overspoeld met woorden en beelden die ons ervan willen overtuigen dat het onzinnig is, toch blijven veel mensen in de ban van die voornemens.

Mogelijks is het een van die rituelen die mensen associëren met een geluksbrenger. Zoals vuurwerk afsteken, aftellen, zichzelf bedrinken, elkaar een tong draaien, kaartjes sturen enzovoort.  Of het echt meer is dan een geluksbrenger, weet ik niet, maar ik begin het te vermoeden. Zoals men in andere tijden en andere streken offers brengt voor goden of in heiligdommen.

Voornemens maken heeft volgens mij ook veel weg van onderhandelen. Met de eigen (leef)tijd, met de onvermijdelijke voortgang van het leven, veroudering of iets waarvan mensen intuïtief aanvoelen dat ze verkeerd doen in hun leven. In onze streken proberen mensen hun voorgevoel van narigheid te bezweren door allerlei voornemens. Ze zijn zich bewust dat hun gezondheid moet verbeteren. Ze weten dat ze te dik zijn of teveel alcohol drinken of te weinig aandacht hebben voor sommige mensen in hun omgeving. En ze voelen aan dat ze teveel bezig zijn met hun ambitie om anderen af te troeven. Voor mij klinkt dat meer als zelfchantage dan als iets zinvols.

Voornemens zijn voor mij dan ook iets anders dan beloftes. Aan voornemens doe ik niet, en beloftes beperk ik tot het hoogstnodige, tot wat ik weet na te komen. Als ik tegenover anderen beloftes niet kan nakomen leidt dat vooral tot narigheid. Ook al probeer ik in dat geval altijd een aanvaardbaar alternatief aan te bieden. Als ik mezelf iets beloof, is dat moeilijker, en blijf ik zitten met een schaamte.  Als ik iemand met autisme iets beloof, dan let ik er in het bijzonder op dat dit concreet, uitvoerbaar en met de nodige duidelijkheid gebeurt.

Toch hebben voornemens volgens mij niet alleen nadelen. Als de lat ermee niet te hoog word gelegd, kan je zo zien als een stap in een richting waar je graag heen wil. Het wordt wel vervelend als je grootse, onhaalbare voornemens rondbazuint, terwijl er niets van komt. Of die voornemens zo specifiek zijn dat ze heel meetbaar zijn, waardoor je erop afgerekend kan worden.

Enkele jaren geleden hoorde ik op een avond met een cultuurfilosoof dat voornemens in onze tijd niet meer, zoals enkele eeuwen geleden, als wensen bij een vallende ster worden gezien maar als strategische doelen aan het begin van een boekhoudkundig jaar waarop ze mogen afgerekend worden door hun aandeelhouders.

Voornemens worden door mensen in onze tijd veelal als specifiek, meetbaar, aanvaardbaar, realistisch en met een tijdslimiet de wereld ingestuurd. Zo wil de ene binnen 12 maand 5 kg afgevallen zijn, of minder dan 6 glazen alcoholhoudende drank per week drinken (om buiten een bepaalde deviante categorie te vallen) of minstens 1 keer per maand oma bezoeken, of voor 10 uur ‘s avonds gaan slapen. Al gauw beginnen we, als echte frauderende boekhouders, te kijken hoe we dat kunnen omzeilen, of aantonen dat het belang ervan belachelijk of zinloos is.

Voornemens zijn voor mij geen beloftes. Het zijn hoogstens wensen bij een vallende ster of bij het uitblazen van een verjaardagstaart. Wensen die je niemand zegt, en waarmee dus niet uitgepakt wordt op sociale media. Voornemens zijn voor mij zo algemeen dat ze amper kunnen mislukken.

Vorig jaar schreef ik ze bij wijze van experiment op in een schriftje dat ik voor de rest van het jaar uit het oog verloor. Toen ik het schriftje gisteren toevallig zag liggen, en open deed, schrok ik ervan dat er in dat jaar zoveel meer gerealiseerd is.

Ook al ben ik mij er bewust van dat ik daar zelf maar voor een heel klein stukje tussen zit. Al de rest heeft te maken met van alles en nog wat, met iedereen en niemand, met liefde en gezondheid, en wat ik dankbaar of met het nodige tandengeknars heb mogen ontmoeten op mijn levenspad. Als ik dan toch een voornemen heb, dan is het dat ik daar dit jaar ook oog voor blijf hebben, dat ik toelaat wat er op mij af komt en niet in de weg te staan van wat te gebeuren staat.