Nog steeds zijn er heel wat mensen, met of zonder autisme, die hard op zoek zijn naar wat zij ‘hoop’ noemen, maar misschien beter onder de noemer ‘genezing’ past. Ik lees regelmatig mailtjes waarin me gevraagd wordt om meer aandacht te besteden aan ‘hoopvolle berichten’.

Het gaat dan bijvoorbeeld om de publicatie van een artikel waarin beweerd wordt dat een of andere chemische stof zorgt voor autisme, en dat een of ander wondermiddel kan zorgen voor de ‘systeemreiniging’. Of iemand stuurt me het dringend verzoek om toch eens oog te hebben voor de heilzame invloed van het dagelijks gebed.

Al kan het ook een verhaal zijn van een autistische man die van zijn autisme is verlost nu hij verhuisd is naar een bijna onbewoond eiland in de Zuidzee of een idyllisch dorpje aan een fjord in Noorwegen. Bedankt voor je informatie, stuur ik dan terug, maar wat voor de ene hoop biedt, kan voor de ander wanhoop bieden. Dat blijkt dan vaak niet het gewenste antwoord.

Onlangs mailde Solange, vrouw met autisme, me met de vraag of ik dan ooit zelf niet eens gedacht heb dat ik mijn autisme ontgroeid was. “Er zijn namelijk veel momenten in mijn leven waarop ik denk: nu voel ik me helemaal niet autistisch. Of dat ik denk: eigenlijk ben ik op dit moment toch heel normaal bezig. Alsof er nooit sprake van is geweest.”

De gedachte dat ik mijn autisme ontgroeid zou zijn, is nog niet bij mij opgekomen. Toch heb ik evenmin het gevoel dat ik op letterlijk elk moment autistisch zou zijn. Dat komt pas als ik geconfronteerd wordt met de gevolgen ervan, zowel in positieve als negatieve zin. Ik denk dus niet voortdurend : ‘nu heb ik het, nu heb ik het niet, nu heb ik het …’. Dan zou ik pas echt een probleem hebben, denk ik.  

Met ‘eruit gegroeid’ veronderstel ik dat je bedoelt dat ik op een bepaald moment niet maar aan de classificatievoorwaarden zou voldoen en de problemen of de last die ik ervoer als aanleiding voor mijn diagnose autisme verdwenen is.

Eerstgenoemde laten vaststellen is op zich niet zo moeilijk. Er zijn immers voldoende psychiaters die een diagnose voorbehouden voor een zeer beperkte groep, en wellicht, na enig aandringen, willen verklaren dat er geen sprake (meer) is van (klinisch) autisme. Of dat dan ook werkelijk iets uitmaakt, betwijfel ik.

Aan de tweede voorwaarde voldoen is volgens mij veel moeilijker. Net als iedereen ben ik geëvolueerd en ontwikkeld, zijn er andere kanten van mezelf tevoorschijn gekomen, en heb ik bepaalde vaardigheden proberen te leren (en heb ik andere afgeleerd). Het autisme dat toen is vastgesteld, is natuurlijk niet meer hetzelfde, maar niet minder aanwezig of merkbaar voor mij.  

Ik probeer er voortdurend mee om te gaan, en manieren te vinden om het min of meer te beheersen en zoveel als mogelijk mijn ding te doen. Toch merk ik dat er steeds nieuwe uitdagingen komen en ik telkens weer moet opnieuw beginnen na een bepaalde tijd, net wanneer ik het een beetje begon te snappen. In die zin lijkt omgaan met autisme wel een beetje als hopeloos een steen de berg oprollen en net voor de top terug opnieuw moeten beginnen.

Om een platitude te gebruiken, het is voortdurend anders, uit zich anders, en toont zich anders. Het is mee ontwikkeld met de rest van mij, en toont zich vooral bij elke nieuwe uitdaging, bij elke stroomverandering, in elke nieuwe context, bij elke nieuwe ontmoeting. Soms zelfs ’s nachts in mijn dromen.