Onlangs kreeg ik een mailtje van Natasha, personeelsmedewerker bij een groot bedrijf. Ze houdt het liever anoniem, maar vindt het prima dat ik mijn antwoord met jullie deel.

Ze schrijft me het volgende : ‘Als personeelsmedewerker merk ik dat er meer aandacht is voor mensen met bijzondere eigenschappen. Dat is ook het geval voor mensen met eigenschappen die met autisme worden geassocieerd. Ik vroeg me af of je me kan vertellen hoe een gesprek met een autist zo goed mogelijk kan verlopen. Vaak weet ik niet of het gaat om een autist of niet. Het zou dus ook handig zijn om mij enkele tips te geven hoe ik zo iemand kan herkennen en erop inspelen’.

De kans is groot, Natasha, dat je in je leven, in je functie of daarbuiten, al eens een gesprek gehad hebt met een autistische persoon, zonder je daarvan bewust te zijn. Meer nog, het kan zijn dat een aantal van jouw collega’s autisme hebben of autistisch zijn Er werken immers heel wat autistische mensen zonder hun autisme kenbaar te maken. Daar hebben ze natuurlijk alle recht toe. I

Bovendien kan het best zijn dat er een autist naast je op de tram of bus of trein zit, en je er zomaar een praatje mee slaat. Het kan zijn dat die autistische mens erg goed is in het nabootsen van ‘neurotypische’ gesprekken via sociale scripts, en zijn of haar autisme niet meteen ‘opvalt’. In niet eerder voorbereidde situaties, of bij onverwachte snelle veranderingen, kan het duidelijk zijn dat die ‘anders’ reageert dan je verwacht. Dat hangt uiteraard ook af van wat je verwacht in zo’n situatie.

Kortom, ik ben er zeker van dat jij het in je hebt om met (sommige) autistische mensen (bepaalde) gesprekken te voeren. Net zoals je met sommige niet-autistische mensen bepaalde gesprekken kan voeren (en andere niet). Er bestaan natuurlijk autismevriendelijke communicatietips, tips voor een betere verstandhouding, en andere informatie over communicatie, maar die zijn vooral algemeen. Elk gesprek met een autistisch mens is anders.

Een sollicitatiegesprek voeren, om een baan te krijgen, is volgens mij zeker geen alledaagse situatie voor iemand met autisme. Dat kan dus voor ‘niet-alledaagse’ reacties of gedrag zorgen. Zo kan het gebeuren dat sollicitanten met autisme zenuwachtiger (zowel stiller als luidruchtiger, met of zonder extra lach) overkomen, wat meer eigenzinnig of speciale vragen stellen of geprikkelder overkomen.

Ik vind een sollicitatiegesprek zelf niet de beste manier om zicht te krijgen of iemand met autisme geschikt is voor een functie. Er zijn voldoende alternatieven die beter geschikt zijn om te peilen naar de sterktes en uitdagingen van een autistische werkkracht-in-spé (zoals virtueel gesprek, een paar uur werk uitvoeren, portfolio) en minder nodeloze spanning veroorzaken.

Is een sollicitatiegesprek echt de enige mogelijkheid, dan kan het volgens mij helpen, ook voor andere sollicitanten, om concreet (niet dubbelzinnig, ironisch) te zijn, de ruimte waarin het gesprek gebeurt sober te houden, de tijd af te bakenen (begin en einde gesprek) en aan het einde van het gesprek duidelijk het vooruitzicht te stellen.

Uiteindelijk wil ik vooral benadrukken dat elke persoon die zich aanbiedt voor een sollicitatiegesprek anders is, en vooral geïnteresseerd is in de functie. Een typisch gesprek met een autistische kandidaat bestaat er dus niet volgens mij. Een zo breed mogelijke communicatiestijl, zo helder mogelijk en met focus op wat belangrijk is in die situatie, is volgens mij het belangrijkste. Het is ook belangrijk vanaf het begin duidelijk te maken hoe uw bedrijf of organisatie staat tegenover diversiteit, om geen misverstanden te veroorzaken in de toekomst.