Af en toe krijg ik mail van mensen die, zeggen ze, anders nooit op blogs komen, laat staan vragen stellen aan een vreemde blogger die ze helemaal niet kennen.

Zo mailt Johnny me onlangs: ‘Het is ook een beetje raar dat jij, die me helemaal niet kent, gewoon op een vraag antwoord. Er zijn daar diensten voor die flink betaald worden, en jij doet het gewoon voor de lol, neem ik aan. Mijn vrouw Lesley, die jouw blog wel leest, stelde voor dat ik mijn ‘probleem’ aan jou voorlegde. Nou ja, ‘probleem’. Het lijkt of mijn kameraad, die autisme heeft, het veel moeilijker heeft met vertrouwen met anderen, met mensen in ons groepje, dan wij, als normale mensen. Hoe zou dat volgens jou komen? Moet ik dat in het autisme zoeken? Heeft hij iets ergs meegemaakt? En wat kunnen we eraan doen? Hoe kan ik het vertrouwen van mijn autistische kameraad opkrikken? Zou jij daar iets op kunnen schrijven? Ciao!’

Natuurlijk probeer ik als ervaringswerker graag te beantwoorden. Het inspireert me tot een blog en ik hoop natuurlijk dat je er ook iets mee bent.

Ik kan op je vragen natuurlijk alleen beantwoorden vanuit wat ik als (autistisch) mens ervaar. Ik ben geen autismedeskundige en geen hulpverlener, geen ouder of grootouder, geen ‘gewone’ mens en ook niet erg ervaren in vriendschap. Wat jouw vriend/makker/kameraad ervaart en wat er in zijn hoofd gaat, kan ik vanzelfsprekend niet weten. Ik ken ook zijn achtergrond niet, dus daar kan ik evenmin iets over zeggen. Ik kan wel wat zeggen over hoe ik zelf vertrouwen ervaar, en wat er mij te binnen schiet bij jouw vragen. Ik kan ook zeggen wat ik graag zou hebben wat mensen doen in zo’n situatie, als ze ervaren dat ik het moeilijker zou hebben met vertrouwen.

Vooreerst denk ik dat autistische mensen, en mezelf dus ook, zeker een behoefte hebben aan vertrouwen en van andere mensen, of ze nu autistisch zijn of niet, kunnen weten dat ze betrouwbaar zijn, dat ze erop kunnen rekenen. Sommige mensen met autisme, met bijkomende beperkingen, hebben het wat moeilijker daarmee dan anderen. Sommige autistisch mensen zullen dat minder laten merken dan anderen, en sommige autistisch mensen hebben minder vertrouwensrelaties nodig. Vertrouwen is, volgens mij, een van de moeilijkste maar essentieelste menselijke werkwoorden.

Dat vertrouwen, het gevoel dat de ander betrouwbaar is, dat is volgens mij ook één van de aspecten van vriendschap. Het is in min of meerdere mate ook een gevoel van verbondenheid ervaren. Zelf ervaar ik dat het sterkste met mijn liefste, met mijn ouders, en in iets mindere mate met bepaalde vrienden en zelfs met sommige hulpverleners die ik al langere tijd ken.

In mijn beleving komt dat verschil in vertrouwen voort vanuit een ander gevoel van gelijkenis. Hoe minder ik op iemand lijk, niet in fysieke zin maar op vlak van denken, hoe minder ik die persoon vertrouw. Of dat andersom ook zo is, weet ik niet. Ik vraag me soms af op basis waarvan andere mensen, zeker als ze niet-autistisch zijn, hun vertrouwen baseren.

Voor mij komt vertrouwen voort uit interesses in mijn leven, een voorliefde voor bepaalde thema’s en gebruiken. Ook bepaalde gedeelde gevoeligheid kunnen een band scheppen, vind ik. Natuurlijk zijn er ook veel en belangrijke verschillen tussen mensen die ik vertrouw en mezelf. Soms zijn we zelfs elkaars tegenovergestelde. Alleen doet dat niets af aan een bepaald gevoel van verbondenheid en de kracht van overeenkomsten die we ervaren.

Om terug te keren naar je vraag, je indruk dat je vriend moeite heeft met vertrouwen, kan vele redenen hebben. Het kan zijn dat hij zich in groepen minder op zijn gemak voelt, en dan wat meer teruggetrokken is, wat voor sommige mensen overkomt als minder vertrouwen hebben.

Het kan ook zijn dat jullie elkaar ontmoeten in situaties die veel onzekerheid bieden, die heel wat zintuiglijke en sociale prikkels geven. Het zou bijvoorbeeld een luidruchtige, felverlichte, drukke plaats zijn.  Het zou ook kunnen dat jouw vriend dubbelzinnige grapjes of andere onduidelijke taal niet meteen verstaat en zich daardoor buitengesloten voelt. Als hij autistisch is, want dat veronderstel ik, dan is dat meestal vermoeiender dan bij ‘gewone’ mensen.

Het belangrijkste dat ik je zou willen meegeven is jouw vriend tijd te geven en hem het gevoel geven dat hij welkom is als mens, zonder het onmogelijke te vragen. Misschien wil hij zelf wel iets zeggen op de vraag die je me hebt gesteld, misschien niet, maar hem de kans geven vind ik belangrijk. Per slot van rekening weet hij waarschijnlijk goed wat hij wil, en kan hij jullie versteld doen staan van wat vertrouwen betekent.