Wie als leek of als geïnteresseerde, de volgende weken of maanden, aangezet door nieuws over autisme, op Google zoekt naar een afbeelding van een autist, heeft veel kans om op een van de, op dit moment naar schatting achtenvijftig verschillende, symbolen te komen die wereldwijd gebruikt worden om autisme (en de autismegemeenschap) voor te stellen.

Van het autismepuzzelstukje, tot blauw of geel licht, van de wijze uil en de vlinder tot het Guinees biggetje en de autismeduif, van de regenboog tot de lamp, het gouden lintje tot het diversiteitssymbool, van de superkracht tot het infinitief-symbool … het is een bonte weinig autismevriendelijke verzameling. Dan kies ik toch liever voor de ‘kei’ van ‘een kei voor Autisme’, in de zin dat elke autistische persoon op zijn of haar zeer eigen manier een buitengewone prestatie levert. Hoewel je natuurlijk altijd ook over die keien kan struikelen. Ze bieden wel een mooie uitweg om creatief je eigenheid te uiten, iets waar een autismeduif zich minder toe leent.

Of er echt behoefte is aan een symbool voor autisme, is maar de vraag. Sommige mensen binnen de autismegemeenschap lopen er allesbehalve warm voor. Ze vinden het belangrijker om de individualiteit van autistische mensen te erkennen en te respecteren, in plaats van hen te reduceren tot een enkel symbool. Ook al vinden heel wat andere mensen wel dat een symbool een gevoel van gemeenschap creëert en autisme ‘zichtbaar’ maakt. Het zou ook helpen om gesprekken over autisme te stimuleren. In de hoop dat die gesprekken ergens over gaan natuurlijk.

Ironisch genoeg staat de discussie over de symbolen en de bedoelingen van wie de symbolen promoot die gesprekken vaak in de weg. Dat komt onder andere omdat veel autistische mensen vallen over de vage begrippen die aan die symbolen worden gekoppeld. Als die nog eens in tegenstelling staan tot de houding of de handelingen van mensen, die het symbool gebruiken in het openbaar, tegenover autistische personen, wordt het een moeilijk gesprek.

Eerder dan zo’n gesprek over autisme, als dat er komt, gaat over terminologie of symboliek gaat, zou ik het liever hebben over de verschillende ervaringen van autistische mensen.

Het zou onder andere kunnen gaan over de uiteenlopende uitdagingen in het dagelijks leven, wat de acceptatie en het begrip in de samenleving van autisme zou kunnen verbeteren, wat tot een meer evenwichtige beeldvorming van autisme zou kunnen leiden, hoe de hulpbronnen voor autistische mensen beter afgestemd zouden kunnen worden op hun concrete vragen, en hoe een beter begrip te krijgen van de verrijkende complexiteit van autistisch leven.

Eerder dan steeds terug te horen ‘dat anderen het ook lastig hebben’, zou ik liever meer luisterbereidheid en waardering zien voor de eigenheid van autistische mensen, en welke aanpassingen zij zelf voorstellen om hun eigen leven te kunnen leven, eerder dan het droomleven van anderen.  En ik zou in zo’n gesprek ook graag zoveel mogelijk verschillende manieren waarop autisme zich kan uiten in onze samenleving aan bod laten komen.

Tot slot zou ik het natuurlijk ook kunnen hebben over wat volgens mij de minst begrepen aspecten van autisme zijn: het heterogene karakter van autisme, de ervaringen van ouder wordende en stervende autistische mensen, de doelmatigheid van ondersteuning, de ervaringen van meervoudig gemarginaliseerde autistische mensen, de ervaringen van niet-sprekende autistische mensen, de geluksbeleving van autistische mensen en de ervaringen en noden van mensen die direct betrokken zijn bij autistische mensen (zoals familie, gezin, partner,…).  Kortom, er is zoveel meer interessants om over te spreken dan over symbolen en termen.