Waarom een eenvoudig leven niet noodzakelijk tot autistisch geluk leidt … autisme en leven

Foto van Melissa Askew op Unsplash

Sommige autistische schrijvers benadrukken graag de voordelen van een eenvoudig leven. Het aannemen van een eenvoudige levensstijl zou volgens hen kunnen helpen om spanning te verminderen en het gevoel van innerlijke rust bevorderen. Het zou ook kunnen bijdragen tot een meer authentiek en tevreden bestaan.

Hoewel dat hun goed recht is daarnaar te streven, en het begrijpelijk is dat dit vanuit hun overspannen levenssituatie verlokkelijk is, heb ik enige kritiek op deze visie. Ook al volgens mij niet alle mensen met autisme die idee hebben, en een op het eerste gezicht eenvoudig leven niet meteen als streefdoel zien, soms zelfs integendeel. Er zijn evenveel autistische mensen die graag prikkels opzoeken, veel meemaken in hun leven, en zoveel mogelijk betrokken worden en blijven bij wat er om hen heen gebeurd.

Vaak gaat het pleidooi voor de voordelen van een eenvoudig leven voor autistische personen samen met de aanname of suggestie dat het moderne leven en de druk om te voldoen aan de normen van anderen de belangrijkste, zo niet enige oorzaak zou zijn voor de spanningen die autistische personen ervaren. Zelf zou ik de oorzaken van spanningen die mensen, zowel autistisch als niet-autistisch, ervaren dieper geworteld in de samenleving zoeken, bijvoorbeeld in ongelijke behandeling, discriminatie en sociale uitsluiting. Het klopt volgens mij niet dat deze laatste niet door het streven naar een eenvoudig leven opgelost zouden zijn.

Sommige autistische schrijvers proberen hun pleidooi voor hun eenvoudiger leven te onderbouwen met argumenten van denkers, kunstenaars en ideologen van de voorbije eeuwen. Zo passeren bijvoorbeeld personen als  filosoof Henry Thoreau, politicus Mahatma Ghandi, schrijver Leo Tolstoy, dichter Rabindranath Tagora, econoom E.F. Schumacher, biologe Rachel Carson, schrijver Wendell Berry, milieu-activist Bill McKibben en zelfs opruimspecialist Marie Kondo wel eens de revue.

Vooral de negentiende-eeuwse Amerikaanse filosoof, natuurbeschermer en schrijver Henry David Thoreau vind behoorlijk wat aanhang. Hij is vooral bekend van zijn utopisch boek ‘Walden’, waarin hij zich wilde losmaken van de materialistische cultuur en een leven leidde dat meer in harmonie was met de natuur. Na zijn experiment wees Thoreau zijn aanhangers op vier grote valkuilen in die utopische idee. Een eerste was dat het verminderen van materialistische verlangens niet betekent dat je gelukkiger zal zijn. Een tweede was dat niet afzondering maar betrokkenheid bij de samenleving essentieel is voor een goed leven. Ten derde zag hij een gevaar in het idealiseren van de harde en meedogenloze natuur. Tot slot moedigde de filosoof mensen vooral om hun eigen weg te vinden en geen enkel pleidooi voor een levensstijl als een universele waarheid te beschouwen.

Een laatste probleem dat ik ervaar met de teksten die pleiten voor een eenvoudig leven, is dat ze stellen dat het nastreven ervan ons zou kunnen helpen om ons te concentreren op wat belangrijk is en wat ons gelukkig maakt. Dat geldt uiteraard niet voor iedereen, zeker niet voor iedere autistische persoon. Net zoals dat het geval is bij andere mensen, hebben autistische mensen veel verschillende prioriteiten. Wat werkt voor de ene persoon, werkt de andere soms tegen, en geeft bij een derde persoon geen enkel verschil. Streven naar een leven dat bij elk van ons past en elk van ons op zijn of haar manier gelukkig maakt, is natuurlijk belangrijk, maar dat autistische mensen gebaat zouden zijn bij een eenvoudig, prikkelarm, uitdagingsvrij en rustig leven, klopt niet volgens mij, en zou zelfs schadelijk genoemd kunnen worden.  

Samengevat vind ik elke inbreng van elke autistische persoon om te beschrijven hoe diens ideale leven eruit ziet verdienstelijk, hoewel die natuurlijk rekening moet houden met de individualiteit van elke andere autistische persoon die deze tekst te letterlijk zou kunnen nemen. Een waarschuwing of disclaimer kan handig zijn om dit laatste proberen te voorkomen. Er is immers geen uniforme benadering tegenover een goede levensstijl die voor iedereen werkt. Het is mogelijk dat sommige autistische personen een eenvoudiger leven verkiezen om stress te verminderen, terwijl anderen dat niet doen. Het is belangrijk om de behoeften en voorkeuren van elke persoon individueel te bekijken. Daarnaast kunnen eenvoudigere levensstijlen ook nuttig zijn voor mensen die niet autistisch zijn, wat betekent dat het een persoonlijke keuze is die niet alleen beperkt is tot autistische personen. Kortom, het is belangrijk om een inclusieve en holistische benadering te hebben bij het bespreken van de verschillende ervaringen van autistische personen en het nastreven van verschillende levensstijlen.