In verhalende boeken waarin autisme een belangrijke rol speelt, komen vooral adolescenten (15 tot 19 jaar) en jongvolwassenen (vroege twintigers) voor, die een (late) socialisatie meemaken en daarbij een wereld aantreffen die verward is door hun eigenaardigheden en vreemde eigenschappen.

Voor niet-autisten komen mensen met autisme vooral over als onaangepast, sociaal onbeholpen, letterlijk denkend, met droge of onbestaande humor en vastgeraakt in zinloze routines. Ze worden echter wel bewonderd om hun moed, hun onontvankelijkheid voor groepsdruk (vooral door leeftijdsgenoten), de nu en dan voorkomende piekvaardigheid en hun opmerkelijk ‘kinderlijke’ eenvoud in bestaan.

Tegelijk, en dat is misschien wel belangrijker, krijgen lezers van autisme fictie ook inzicht over hoe de neurotypische cultuur (namelijk de handelingen en gewoonten van degene die ongelukkig genoeg niet op het autismespectrum leven) overkomt op het autistisch brein: als onvoorspelbaar, onbetrouwbaar, ondoorgrondelijk, maar op bepaalde momenten opmerkelijk meegaand, vol met intrigerende vaardigheden om te leren, roekeloze mensen om voortdurend voor op je hoede te zijn en plannen om ontmaskerd te worden.

Een onderliggende patroon in verhalen rond het thema autisme is dat de personages beter worden van de uitwisseling van standpunten in de loop van het verhaal. Een eerder geruststellende boodschap dus, zo je wil. Niet zozeer het geschetste positieve beeld van neurotypicals die het naar verloop van tijd ‘eindelijk doorhebben’ is interessant. De veel interessantere reis is die van de autistische personages naar sterker in eigen schoenen staan en meer geaccepteerd worden in een neurotypische wereld door een vorm van dialoog.

Makai Peter Kristof (University of Szeged, Hongarije, zie bijvoorbeeld dissertatie rond verhalende boeken met als thema Autisme) in The Paradox of Reading Autistic Fiction. In : Exchanges between Literature and Science from the 1800s to the 2000s: Converging Realms / Marcia Lemos & Miquel Ramahete Gomes (Cambridge Scholars Publishing, 2017)