Voor de tweede keer heb ik hiernavolgend een lijstje gemaakt van 18 kinder – en jeugdauteurs wiens boeken uit te lenen zijn in de openbare bibliotheek, dus ook beschikbaar voor de minder gegoede medemens. Deze selectie bestaat uit boeken (en een vertelplaat) uitgegeven vanaf 2014, in het Nederlands verschenen, voor de doelgroep ‘jeugd’. Doordat er aanzienlijk minder boeken rond autisme zijn er verschenen, is de selectie ook teruggebracht van 30 tot 18, en is ook de catalogus van de Nederlandse Bibliotheken geraadpleegd.

1. Niets is alles wat hij zei / Nic Balthazar (Altiora, 2015)

   
   Ben (17) zit op een gewone school, maar is geen gewone leerling. Hij functioneert alleen als alles precies gaat zoals hij gewend is. In België vanaf 15, in Nederland vanaf 14 jaar. Geïnspireerd door waargebeurde feiten, brengt deze thriller het aangrijpend verhaal van Ben, een zeventienjarige jongen met autisme. Ben wordt zwaar gepest op school en lijkt te leven in zijn eigen universum dat zich grotendeels afspeelt in de wereld van online computergames. Wanneer zijn internetvriendin voor hem werkelijk in zijn leven verschijnt, veranderen de plannen die Ben intussen voor zichzelf heeft gemaakt. Zowel als toneelstuk, boek, film als stripverhaal verschenen. Zie ook het leesdossier naar aanleiding van de verfilming, Vermeld als leestip door de Vlaamse Vereniging Autisme en besproken door Autisme Centraal.  Oudere uitgaven zijn ook verkrijgbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.

2. Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht / Mark Haddon (De Fontein, 2016)

   
   Christopher, een 15-jarige autistische jongen leeft in een beperkt, veilig wereldje. Nadat de hond van de buurvrouw vermoord is, onderneemt hij een speurtocht die zijn leven op zijn kop zal zetten. Verteld vanuit de kinderwereld is er in deze whodunit meer aan de hand dan de zoektocht naar de moordenaar van de hond van een buurvrouw. Zoveel dat het de wereld van de 15-jarige Christopher volledig op de kop zet. Zie ook Goodreads en Librarything. Bekroond met verschillende prijzen en opgevoerd in een toneelstuk. Voor een alternatieve bespreking zie Autismevriendelijk Nederland. Vermeld als leestip bij de Vlaamse Verening Autisme en als leesverslag bij Tistje. Vertaald uit het Engels. Deze titel is ook verkrijgbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.

3. (Gewoon) anders / Luc Descamps (Abimo, 2016)

   
   De autistische Samuel vermijdt elke vorm van contact. Dan krijgt hij een nieuw buurmeisje, Rani. Zij kan prachtig zingen en weet op die manier contact te leggen met Samuel. Hoewel Samuel met zijn omgeving niet communiceert, lijkt het of de lezer wel een inzicht krijgt in zijn hoofd. Samuels autisme wordt beschreven met een metafoor: als een hoge muur met een deur die goed op slot is waarvoor muziek de sleutel is. De personages evolueren en groeien in de loop van het boek dat 33 korte hoofdstukken heeft. De speciale behoeften van Samuel, het dagelijks leven binnen het gezin en de reacties van de buitenwereld worden vrij realistisch geschetst. Niettegenstaande de clichés die soms voorkomen in het boek, vond ik het een leesbaar boek. Positief vind ik de oprechte verantwoording van de auteur die schrijft dat iedereen met autisme anders is en Samuel een uniek verhaal heeft. Achterin staat ook een nawoord van Autisme Centraal waarin men oproept om een beetje meer Rani te zijn en met meer openheid (en minder vooroordelen) om te gaan met mensen met autisme. Deze titel is ook verkrijgbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.

4. Jacht op de kattenbeul / Patrick Lagrou (Clavis, 2015)

   
   Niels is anders. Hij houdt van computers, drones en katten. Als Niels een spreekbeurt moet geven over helikopters moet geven, merkt hij dat zijn nieuwe klasgenote Yana, anders dan de andere leerlingen, wel geïnteresseerd is.  Ze ontwikkelen een bijzondere band. Yana weet alles van de eigenaardigheden van Niels, omdat haar broertje autistisch is. Tegelijk worden er katten mishandeld en vermoord in het dorp. Niels, Yana en nog twee klasgenoten zullen het raadsel met veel moed en vernuft oplossen. Er is ook een kort nawoord door de Vlaamse Vereniging Autisme. Iets minder is dat achterin ook bekende personen staan waarvan men vermoed dat ze kenmerken hadden van autisme, zonder dat het enige link heeft met het boek. Vanaf. 10 jaar. Deze titel is ook verkrijgbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.

5. Als de bergen huilen / Gerda van Erkel (Davidsfonds, 2016)
   

   
   Sune is bijzonder, maar dat vindt alleen de woerd. En Saimi, op wie hij stiekem een oogje heeft. Mocht hij werk en geld hebben, dan zou hij met haar kunnen trouwen. Misschien. De Pojkarna vinden hem achterlijk en voor zijn vader en voor Ida, zijn zus, is Sune een blok aan het been. Tot Borr in de zomer naar de camping komt en Sune zijn leven redt. Deze titel is ook verkrijgbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.

6. De autisme survivalgids / Luc Descamps (Abimo, 2014)

   
   Overleeftips in vijftien situaties die voor niet-autistische mensen doodgewoon zijn (gedragscode op het schoolplein, omgaan met nee en verlies, feestjes overleven). Naast uitleg over autisme worden adviezen en tips gegeven, om hier goed mee om te leren gaan. Met stripachtige tekeningen in zwart-wit. Voor kinderen (met autisme) van acht tot twaalf jaar. Zie ook Librarything en Goodreads. Vermeld op het Leesplein en als leestip door de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen van de Katholieke Universiteit Leuven. Vermeld door Autisme Centraal. Deze titel is ook verkrijgbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.

7. Zora en Mira / Anja Cocquyt en Pieter Fannes (Davidsfonds, 2017)

   
   Mira houdt van circus en kan jongleren als de beste. Ze is een knappe, intelligente meid. Toch heeft ze het niet makkelijk op school. Telkens er iets fout loopt of anders dan gepland, kruipt er een tijger in haar lijf. Ze begrijpt de mensen niet zo goed. Dat is verwarrend, vindt Mira. Dan ontdekt ze Zora in de garage van buurman Tommie. Zora is een robot. Tommie is bezig met een geheim Zora-project en vraagt Mira om hulp. Zora en Mira trekken vaak samen op en stilaan begint Mira’s leven op school er heel anders uit te zien. Anja Cocquyt schreef dit ontroerende verhaal over de vriendschap tussen een meisje met ass en een koppig zorgrobotje. Met hartverwarmende illustraties van Pieter Fannes. Deze titel is ook verkrijgbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.

8. Fien is een vijfhoekje / Nadja van Sever (Clavis, 2017)

   
   Fien is een beetje anders dan de andere kinderen. Ze houdt van gaten in haar kleren, van alles rood te kleuren en van de eerste te zijn. Het borrelt in haar buik als dingen niet gaan zoals zij wil. Dan wordt Fien boos. Als Fien borden steelt in de supermarkt, haar ¿ets verft, in de vinger van de tandarts bijt en zomaar voor een auto loopt, heeft mama het gehad. Waarom gedraagt Fien zich zo vreemd? Er moet iets gebeuren. Maar wat? Een eerlijk en grappig boek voor kinderen vanaf 7 jaar over een meisje met utisme, geschreven door basisschoolleerkracht Nadja Van Sever. Informatief, maar niet zwaar op de hand. Met een nawoord van Autisme Centraal. Bruikbare uitgave; om voor te lezen vanaf ca. 6 jaar, zelf lezen vanaf ca. 8 jaar. Deze titel is beschikbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.

9. Simon en zijn asperger superkrachten / Melanie WaLsh (Memphis Belle, 2016)

   
   In de ik-vorm geschreven prentenboek over Simon die asperger heeft, en dat is ‘geen besmettelijke ziekte ofzo’. Simon is net even anders dan andere kinderen, hij heeft namelijk superkrachten. Maar dat zorgt soms voor problemen. Hij vertelt mensen bijvoorbeeld graag hoe ze eruitzien (‘grote tanden, rond gezicht’), maar dat vindt niet iedereen leuk. Als je als ouder of leerkracht geen bezwaar maakt tegen het woord ‘superkracht’ en behoefte hebt aan een toegankelijk ‘praatboekje’ over asperger, dan zit je met dit vrolijke prentenboek goed. Vanaf 4 t/m 6 jaar. Deze titel is (uiteraard) ook verkrijgbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.

10. Dromen van dolfijnen / Ginny Rorby (Leopold, 2016)
    

    
    Waarom kan niets of niemand tot mijn broertje doordringen, maar dolfijnen wel? Zwemmen met dolfijnen… Lily droomt er al jaren van. Maar haar leven draait om haar autistische broertje Adam. Haar stiefvader verwacht dat ze thuis veel meehelpt. Dat valt niet mee, want Adam praat niet en is vaak onhandelbaar. Er is maar één ding waar hij gelukkig van wordt: dolfijnen. Als Lily’s stiefvader een gestrande dolfijn behandelt, komt Lily’s droom eindelijk uit. Het contact met de dolfijn lijkt Adam te helpen. Maar dolfijn Nori? Is zij wel gelukkig? Lily staat voor een onmogelijke keuze. Deze titel is beschikbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken

11. (Ik ken iemand met) Autisme / Sue Barraclough (NBD Biblion, 2014)

    
    Hoe is het om autisme te hebben? Lees wat de oorzaken zijn, over de positieve kanten en hoe je iemand met autisme kunt helpen. Met grote kleurenfoto’s. Vertaald uit het Engels. Makkelijk te lezen. Vanaf ca. 8 t/m 11 jaar. Deze titel is beschikbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.

12. Op de rand van het niets / Corinne Duyvis (Harper Collins Young Adult, 2017)

    
    Amsterdam, 2035 Terwijl een vernietigende komeet recht op de aarde afsnelt, wacht de zestienjarige Denise gespannen op het moment van de inslag. De gelukkigen zijn al vertrokken in ruimteschepen, op weg naar een nieuwe bestemming, maar vele andere families – inclusief die van Denise – hebben alleen recht op een plaats in een tijdelijke schuilkelder, waarna ze weer terug moeten keren naar de verwoeste oppervlakte. Dan komt ze erachter dat op Schiphol een laatste ruimteschip staat dat nog niet vertrokken is. Wanhopig probeert ze een plekje op het schip te bemachtigen, maar de toelatingseisen zijn streng: iedere passagier moet zichzelf nuttig maken en een steentje bijdragen. Voor Denise, die autistisch is, is dat extra moeilijk. Zal het haar lukken een plaats te veroveren of moet ze achterblijven op de straks onleefbare aarde?  Vanaf 15 jaar. Dit boek is tevens beschikbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.

13. Stippen / Henriëtte Hemmink (Callenbach, 2015)

    
    Stippen is het verhaal van een meisje dat worstelt met haar autisme. ‘Soms ben ik onrustig. Vooral als mensen met me gaan praten. Soms geef ik antwoord. Als ik snap wat ze bedoelen.’Laura heeft door haar autisme moeite om contact te leggen met anderen. Ze zit in groep acht en heeft het niet naar haar zin op school. Haar vriendinnen Zara en Wietske zijn aardig, maar soms kan ze hen niet uitstaan. Ze blijven maar praten, giechelen en vragen stellen over vriendjes. Laura is het liefst alleen met haar piano. Totdat Lennert haar erg leuk lijkt te vinden.  Als ze steeds hoort dat ze goed kan zingen, durft ze ook mee te doen aan een talentenjacht.  Vanaf ca. 10 jaar. Deze titel is beschikbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.

14. Wat jij ziet en wat ik voel / Kathy Hoopmann (Pica, 2015)

    
    Fotoboek met korte toelichting waarin, aan de hand van kleurenfoto’s van dieren, het gedrag van kinderen met autisme wordt uitgelegd. Wat jij ziet en wat ik voel gaat in sociale situaties, begrijpen van non-verbale communicatie, loyaliteit, gevoeligheden van zintuigen, behoefte aan routines, voorspelbaarheid en structuur, vermogen om heel veel kennis over één onderwerp te vergaren en de unieke kijk op de wereld die mensen met autisme hebben. Natuurlijk heeft niet iedere persoon met autisme alle kenmerken die in dit boek worden genoemd, en hebben ze ook eigenschappen die hier helemaal niet aan de orde komen. Zowel in hun persoonlijkheid als hun gedrag kunnen twee mensen met autisme totaal verschillend zijn. Kathy Hoopmann wil vooral meegeven dat je, door je te verdiepen in hun sterke en minder sterke kanten, hen kunt helpen om het beste uit zichzelf naar boven te halen. Dit boek is tevens beschikbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.

15. Teddy heeft autisme en Pien rode krullen / Ingrid Mous (248Media, 2014)

    
    Teddy en Pien leggen uit wat autisme is en hoe het voor jou is en voelt. Voor elk kind kan dat namelijk anders zijn. Thema’s die aan bod komen zijn onder andere omgaan en communiceren met andere mensen (o.a. beelddenken), samen werken, de werking van je hersenen, het verwerken van prikkels, de werking van je zintuigen, omgaan met veranderingen, motoriek en bewegingen, speciale interesses, boosheid of angst, verschillen tussen jongens en meisjes en de verschillende ‘kleuren en smaken’ van mensen met autisme. Met invulopdrachten en zwart-wit tekeningen. Met hulp vanaf ca. 8 t/m 12 jaar. Ook verkrijgbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.

16. Prikje is anders / Myriam Roelandt (Het Punt, 2017)

    
    Niemand weet wat er met hem is. Maar soms gaat het met egel helemaal mis. Dan wordt hij een grote prikkenbowl. En kruipt hij boos en morrend in zijn hol. De eekhoorn, de mol en de kleine vos, uit het grote dierenbos, willen graag met prikje spelen,en leuke dingen met hem delen … Een boekje om je vriendje met autisme beter te begrijpen en te ontdekken hoe je op een andere manier samen leuk kan spelen! Een vertelplaat voor Kamishibai. Deze titel is (nog) niet beschikbaar in de Nederlandse openbare bibliotheken.

17. Game over? Start opnieuw!: sport en autisme / Elise Haarman (Nino, 2015)

    
    Wat doe je als je niet tegen je verlies kunt? Twaalf verhalen over kinderen met een vorm van autisme over spannende, grappige maar ook vervelende dingen rondom diverse sporten. Met informatie, (survival)tips van kinderen, invulvragen en kleurentekeningen. Vanaf ca. 9 t/m 12 jaar. Op de website van de uitgeverij zijn een aantal downloads rond dit boek beschikbaar, zoals een sportwijzer, trainingsschema’s, de ideale kleedkamer …  Je kan er tevens een inkijkexemplaar vinden. Dit boek is reeds beschikbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.

18. Mick / Colette De Bruin (Graviant, 2014)

    Mick is een voorleesboekje over autisme voor de allerjongsten. Met behulp van dit boekje kan de volwassene op een eenvoudige wijze autisme uitleggen aan het kind zelf, zijn broertje of zusje, maar ook aan zijn leeftijdsgenootjes. Na het lezen van dit boekje kan het gedrag van het kind met autisme gekoppeld worden aan Micks verhaaltjes. Hierdoor wordt het herkenbaar en ontstaat er begrip. Colette de Bruin is ook gekend van de auteur van Geef me de 5. Dit boek is beschikbaar in enkele Nederlandse openbare bibliotheken.