Dubbel boekhouden is, op liefde ervaren na, het mooiste dat ik in mijn leven tot nu toe heb mogen leren. De Duitse schrijver Goethe noemde het ooit een van de beste uitvindingen van de menselijke geest, en een betrouwbare methode om de toename van geluk te meten. Misschien is dat wat overdreven, maar mensen zijn er in elk geval van doordrongen. In hun dagelijks taalgebruik, denken en voelen. In hun plannen van de toekomst, terugkijken naar het verleden maar vooral in het hier en nu leven. Ook al wordt dat boekhouden vaak bedekt met een laagje dat psychologie, religie of wetenschap wordt genoemd.

Er gaat geen dag voorbij of er is wel een of ander gesprek, online of offline, waarin boekhoudkundige termen, al dan niet omfloerst, worden gebruikt. Wanneer iemand me vraagt of het wel zal opbrengen, of mijn talenten wel ingezet worden, en zegt dat mijn mogelijkheden waardevol zijn. Een andere keer gaat het over in het krijt staan, of in het rood gaan. Of neem die keren dat een werkgever me afdankte, en (onterecht natuurlijk) me met licht verwijtende toeroep: maar ik heb zoveel in jou geïnvesteerd. En dat ik maar eens de balans van mijn leven moet opmaken. Duidelijk iemand die nog niet gehoord had van wijlen Landschip die vond dat autisten een goeie prijs/kwaliteitsverhouding hadden.

Natuurlijk denkt de boekhouder in mij wel eens waar ik mijn autisme zou plaatsen. Een moeilijke denkoefening. Een renderend actief goed zou ik het alvast niet noemen, maar een zware schuld al evenmin. Mogelijks zou ik gaan voor niet beschikbare reserves die af en toe met waardevermindering gepaard gaan. Om zo wat belastingen te omzeilen, natuurlijk. Mezelf verstoppen achter mijn autisme doe ik niet, maar mezelf heiliger voordoen dan anderen, daar wil ik autisme ook niet voor misbruiken.

Dubbel boekhouden heb ik niet zomaar geleerd. Dat begon al vrij vroeg in het secundair onderwijs, en eindigde in het hoger onderwijs. Volgens de overheid heb ik zelfs accountancy-fiscaliteit gestudeerd, hoewel dat strikt genomen niet klopt. In de tussenliggende jaren is het beroep van ‘boekhouder’ trouwens veel veranderd. Aanvankelijk domineerde het sierlijk, met vulpen invullen van grootboeken, uit het hoofd of met de rekenmachine berekenen en tekenen van balansen. Aan het einde was er al een flink softwarepakket nodig om het allemaal in goede banen te leiden.

Veel heb ik er niet mee gedaan in mijn beroepsleven. Daarvoor had ik een veel te onevenwichtig talentprofiel, denk ik. In mijn dagelijks leven heeft het me wel veel geholpen. Om met schaarse middelen rond te komen, maar ook de afwegingen van anderen een beetje te verstaan. Eigenlijk zou iedereen die ‘onze samenleving’ wil verstaan een beetje boekhouding hebben geproefd. Of toch van debet en credit, actief en passief, en afschrijvingen.

Slechts één aspect van boekhouden heb ik altijd moeilijk gevonden: vals spelen of sjoemelen. Of het met mijn autisme heeft te maken of niet, ik kon en kan nog steeds mijn balans niet doen kloppen omdat iemand anders dat graag heeft. Ik kan het niet mooier voorstellen dan het is. Het enige wat ik kan is het optekenen van wat binnen komt en wat buiten gaat. Aan de verwerking binnen in mij en de waardering van anderen aan wat ik aflever, kan ik niet veel doen. Een verlies is een verlies, een winst is een winst. Veel meer valt daar niet over te zeggen.

Met al mijn gezeur over boekhouden zou je misschien haast denken dat ik het hokjesdenken zou promoten. Geenszins, maar ik merk dat de mensen die beweren dat ze buiten of zelfs niet in hokjes denken, zich niet bewust zijn dat ze dat net wel doen. Daarom verkies ik bewust in hokjes te denken en ze zelf te kiezen (in zoverre dit kan) of ze tenminste (proberen) zelf in te richten. Kortom het beste te maken van het slachtofferschap dat ons te beurt is gevallen, van het nakende faillissement en van de glorieuze ondergang (al dan niet met heropstanding) die ons allen staat te wachten. Maar goed, genoeg geleuterd, eerst even kijken hoe de lopende zaken ervoor staan. Vooraleer er iemand mijn boekhouding kaapt.