Ik lijd aan overschatting. Het is misschien niet zo ‘bon ton’ om het te zeggen, maar het is zo. Natuurlijk lijd ik ook aan onderschatting, maar dat is zo ingeburgerd dat ik daar geen blog meer over moet schrijven. Iedereen, van God tot klein Pierke, lijdt aan onderschatting. Omdat iedereen zich genie lijkt te beschouwen, en zich daar in miskent voelt. Eerst door de IQ-test, later door een lector of professor in het hoger onderwijs en nog later in het bed of op de werkvloer. Nog een geluk trouwens. De compensatie-industrie, om de consumptie-economie even vanuit Freudiaanse hoek te benoemen, zou anders toch maar mooi ‘op zijn gat liggen’.

Waar mensen mij het meest in overschatten is mijn vergevingsgezindheid. Vraag me een maaltijd voor zes personen te koken, de oceaan over te zwemmen in rugslag of de Mona Lisa van Da Vinci te vertalen in kwatrijnen … dat lukt me nog beter dan met groot of klein onrecht om te gaan. Alleen al het onderscheid maken tussen gradaties van onrecht vind ik al een bijzonder grote uitdaging. Waar het aan ligt, weet ik niet. Suggesties dat het aan mijn man-zijn zou liggen, aan (manklopende) opvoeding, aan een tekort of teveel van een of meerdere hormonen of aan een onvolwassenheid heb ik intussen als onzinnig opzijgeschoven.

Voorlopig kom ik erop uit dat ik minder goed kan vergeven door een ‘anders-zijn’ op vlak van begrijpen (en vooral niet begrijpen), vergeten (en vooral onthouden) en liefhebben (en onverschillig zijn of haten). Ik kan immers moeilijk begrijpen hoe ‘gewone’ mensen bepaalde uitspraken of handelingen kunnen doen die voor mij staan voor groot onrecht of volstrekt onrechtvaardig. Die blijven bij mij heel lang, zeg maar voor altijd hangen, en komen in de loop der jaren sterker naar boven. Het is dan ook moeilijk om deze mensen, die zich in elke vorm van samen leven bevinden, graag te zien (of überhaupt te zien, zonder fysiek afgrijzen).

Zoals bij alles in mijn leven ga ik daar eerst mee om door te zoeken naar een vergelijk tussen omgeving en mezelf. Meestal komt dat neer op het opzoeken van omgevingen waar ik me (nog) thuis voel, die voldoende gevoelig en respectvol zijn voor wat ik als negatieve prikkels ervaar. Voor een stuk is dat dus vermijden van plaatsen en mensen die ik voorheen wel kon ontmoeten en dat ervaar ik als een verlies.

Daarnaast probeer ik er ook mee te leven dat vergevingsgezindheid niet mijn sterkte is. Dat laatste betekent niet dat ik het opzij schuif en relativeer, als in ‘ach, iedereen heeft wel iets’. Natuurlijk is het grote merendeel van de mensen die tegenwoordig leven bijzonder slecht in vergeven (en nog heel wat), maar dat verandert natuurlijk niets aan mezelf.  Ik probeer er dus mee te leven, dat vergevingsgezindheid noch bij mezelf noch bij de meeste andere mensen een gave is. Ook al worstelen wij allen in meer of mindere mate met de inhoud van de Tien Geboden.

Natuurlijk kan je het ook veel ruimer inzien, als je probeert termen als kwaad, schuld, vergiffenis, redelijke inspanningen en vredevol leven een betekenis te geven in je leven.  Ik heb ervaren dat wat andere mensen doen (zowel positief als negatief) onbegrijpbaar is, en dat wat anderen doen te begrijpen of te toetsen aan één of andere theorie vaak tijdverlies en in het beste geval een interessante denkoefening is. Ook uit een soort van verplichting mensen vergeven vind ik moeilijk, want daar help ik noch mezelf noch de ander mee.

Het thema van vergeven loopt, achteraf bezien, zowat als een rode draad door de ervaringen die ik de voorbije veertig jaar heb meegemaakt. Het kan haast niet anders, denk ik dan, als je met een handicap geboren bent, met niet altijd even concrete uitingen, in deze hijgerige tijd en deze onvriendelijke samenleving, en dag in dag uit geconfronteerd wordt met eisen tot verbetering, verandering en verloochening. In zowat alles rond mij, zou ik verwijt, beschadiging en beschuldiging kunnen opmerken.

Bij ondersteuners klinkt de voorbije veertig jaar in mijn leven ook steeds de oproep tot vergeven. Ook daar wordt de triade van de vergeving toegepast.  Eerst proberen te begrijpen hoe ‘niet-autistische’ mensen denken en leven … met de nadruk dat het allemaal goed bedoeld is en schuld nadrukkelijk afwezig is.  Kwetsende uitspraken worden geanalyseerd en geheroriënteerd tot ze verontschuldigd geacht worden. En ‘als je het hen dan nog kwalijk neemt, ben je gewoon onredelijk’. Voorts proberen hen lief te hebben zoals ze zijn … omdat zij het ook moeilijk hebben niettegenstaande het geweld dat ze vertonen. Tot slot vergeten door aan de slag te gaan met de schade, er iets creatief mee doen en het zo te verdunnen en te verspreiden tot het lucht wordt. In de hoop op een dag weer leeg te kunnen lopen, je eigen dynamiek terug te vinden en vrij adem te halen.