Als het gaat over autisme, is er volgens mij sprake van de vier d’s: zowel verschil (difference), handicap (disability), stoornis (disorder) en ziekte (disease).  De eerste twee d’s passen ook binnen het idee van neurodiversiteit.

Het verschil van mensen met een autistisch brein is duidelijk: een zoetwatervis en een zoutwatervis zijn noch normaal, noch abnormaal – ze zijn elk anders geëvolueerd om te functioneren en te bloeien in een bepaalde omgeving, maar zullen worstelen in een andere. Denk aan degenen die een uitzonderlijk geheugen hebben of opmerkelijk veel aandacht hebben voor detail, of degenen die zich minder op hun gemak voelen bij informele gesprekken en de voorkeur geven aan gestructureerde activiteiten. 

Een handicap komt voor wanneer iemand met autisme onder het gemiddelde scoort in een bepaalde vaardigheid, of een aandoening heeft die zijn vermogen om in het dagelijks leven te functioneren beïnvloedt, en daarbij ondersteuning nodig heeft. Bijvoorbeeld een kind dat in zijn vijfde levensjaar nog niet praat en hulp nodig heeft bij het communiceren. 

We spreken van een stoornis waar een individu lijdt aan een of meer aspecten van hun verschil, waarvan de oorzaak nog niet bekend is. Een voorbeeld hiervan is pijn in de spijsvertering en maag/darmstelsel, die om onbekende redenen bij veel autistische mensen voorkomt. En een ziekte ingeval van autisme is waar dat “symptoom” lijden veroorzaakt en waarvan de oorzaak bekend is. Een voorbeeld hiervan is epilepsie, die bij een deel van de autistische mensen voorkomt. 

Autisme houdt hyper-systemizing in, wat leidt tot sterke punten maar ook tot beperkingen – moeilijkheden bij het communiceren en zich sociaal gedragen in de samenleving, en bij het flexibel reageren op onverwachte veranderingen. In de juiste omgeving kunnen dergelijke beperkingen tot een minimum herleid worden. Wanneer de (hyper-systemizing) eigenschappen van personen met autisme ondersteund en gekoesterd worden, kunnen de unieke vaardigheden en talenten van autistische personen schitteren – in hun voordeel en in het voordeel van de beschaving.

Vrij vertaald en samengevat uit een ruimere tekst uit het nieuwe boek van Simon Baron-Cohen, The Pattern Seekers: How autism drives human invention (Basic Books, 2020)