Het boek “Autisme: vrouwen op het spectrum” biedt een fascinerende en diepgaande kijk op het leven van autistische vrouwen. Hoewel ik me aanvankelijk afvroeg of ik, als man, nog een boek gericht op autistische vrouwen moest lezen, waagde ik er toch op. Ik heb het me alvast geen ogenblik beklaagd.

Alleen al de vlotte manier waarmee Clara Törnval’s persoonlijke reflectie combineert met een kritisch overzicht van autismeonderzoek en actuele inzichten over autisme maakt het de moeite waard om dit boek te lezen. Daarnaast werpt het boek een fascinerend licht op late diagnoses van autisme(spectrumstoornis) bij vrouwen en de uitdagingen waarmee ze te maken krijgen in onze samenleving.

De rake verwoording en ook het appel aan autistische mannen die zich, zoals ik, moeilijk kunnen identificeren met het klassieke mannelijke autisme-narratief, deden me tijdens het lezen vaak naar mijn notaboekje grijpen om aantekeningen te maken. Ik vind dan ook dat de waarde van boeken zoals die van Clara Törnvall, en andere vrouwelijke autistische auteurs, voor iedereen, ongeacht waar ze zich bevinden op welk spectrum dan ook, moeilijk overschat kan worden.

Al van bij het begin trok de prachtige en uitnodigende cover meteen mijn aandacht, met het beeld van een vrouwelijk silhouet dat opgebouwd is uit patronen en sprekende kleuren. Vooral de manier waarop de typografie van de titel naadloos in het beeld overgaat en toch goed leesbaar blijft, is indrukwekkend.

Het boek van Clara Törnvall begint met een persoonlijke introductie van Clara Törnvall zelf, waarin ze beschrijft hoe haar diagnose werd gesteld en aan welke kenmerken binnen het autismespectrum ze voldoet. Die inleiding is trouwens online gratis te lezen als proevertje. Dat geeft volgens mij een goed beeld van wat autisme voor haar betekent en hoe zij naar de wereld kijkt.

Het valt ook meteen op dat ze helder, vlot en krachtig schrijft, waardoor het boek meteen prettig leest. Verder in het boek combineert ze goed geschreven informatieve stukken met interviews, persoonlijke aspecten en verschillende aspecten uit het leven van bestaande en verondersteld autistische vrouwen. Törnvalls boek behandelt onder andere ook hoe autisten worden vertegenwoordigd in films, zoals “Alice in Wonderland”, en biedt een historisch overzicht van de perceptie van autisme, waarin het lange tijd als een exclusief mannelijke aandoening werd gezien.

“Het opgroeien met ongediagnosticeerd autisme betekent lijden aan problemen die er niet waren. Vrouwelijke autisten met een hoog functioneringsniveau werden niet erkend als een categorie. Toch was ik er een van.”

Hoewel ik sceptisch blijf tegenover het toewijzen van autisme aan vrouwen in de literatuur, zoals Elin Jelinek, Birgitta Trotzig, Virginia Woolf, Emily Dickinson, Doris Lessing, Patricia Highsmith en anderen, legt ze vooral de klemtoon op de uitdagingen waar autistische vrouwen tegenaan kunnen lopen, en betrekt daarbij artsen en psychologen om haar verhaal wetenschappelijk te ondersteunen. Het boek biedt een diepgaand begrip van hoe het autistische brein werkt en bespreekt de obstakels rondom de diagnosestelling bij vrouwen.

Hoewel ik al veel heb gelezen over autisme, wist Clara Törnvall mijn interesse vast te houden, zelfs tijdens de informatieve gedeeltes. Ze slaagt erin om nieuwe inzichten te bieden en misvattingen te verhelderen. Ze bespreekt bijvoorbeeld het verschil tussen emotionele empathie en cognitieve empathie, waarbij autisten vaak moeite hebben met de laatste. Ze benadrukt ook het belang van vroege diagnose en de uitdagingen waar autistische vrouwen mee te maken kunnen krijgen in de samenleving. Ze gaat ook dieper in op de problemen die maskering en camoufleren met zich meebrengen en hoe vrouwen daarmee omgaan, voor en na hun diagnose, onder andere in een huwelijksrelatie.

Ik was autistisch en wist het niet. Ik begreep niet dat gelijkenis niet hetzelfde is als nabijheid. Ik begreep niet dat een liefdesrelatie ook een toneelstuk is. Ik kon mezelf nooit bedwingen. Ik dacht dat ik altijd mijn gevoelens in zijn gezelschap kon uiten, ongeacht hun aard. […] Hoe uitgeput je ook bent, soms moet je een glimlach opplakken en je mond houden. Een vriendelijk gezicht opzetten en een beetje toneelspelen.”

Hoewel het boek over het algemeen zeer waardevol is, zijn er momenten waarop Clara Törnvall te veel blijft hangen in kritiek op de samenleving en moderne normen. Hoewel haar kritiek terecht is, kan het soms overdreven en generaliserend overkomen. Niettemin blijft het boek een krachtige bron van informatie en inspiratie. Ook de ruimte die ze besteed aan verondersteld autistische vrouwen uit het verleden, vind ik overdreven.

“Autisterna – om kvinnor på spektrat”, de originele Zweedse titel van het boek, is volgens mij een helder, leerzaam en boeiend boek dat een diepgaand begrip van autisme biedt. Clara Törnvall combineert persoonlijke verhalen, ervaringen van vrouwen uit het verleden en wetenschappelijke onderbouwing op een krachtige manier. Ik raad dit boek aan iedereen aan, ongeacht hun neurotype, die op enige manier in contact komt met mensen die autistisch zijn. Het opent de deur naar een beter begrip en empathie voor autistische vrouwen en biedt waardevolle inzichten in hun ervaringen.