Partij kiezen is vaker een thema in de vragen die ik via e-mail ontvang dan ik zou willen. Zo schreef Gianni, Gi voor vrienden, mij het volgende:

Mijn vrouw Kim heeft de onaangename gewoonte om de eetgelegenheid te willen verlaten zodra het eten is opgediend. We eindigen dan in onze auto, waar we de restjes opeten. Ze doet dit omdat ze dan haar eigen ruimte heeft, kan doen wat ze wil, en zonder dat iemand meekijkt naar YouTube kan kijken of een boek kan lezen. Ik ben van mening dat auto’s er zijn om van punt A naar punt B te rijden, en niets anders. Het is al een concessie dat ik radio of muziek tolereer.

Mijn vrouw zegt dat ik autistisch handel omdat ik hier een probleem van maak. Ik vind haar gedrag autistisch. We hebben als jongeren ooit een hulpverlener gehad die beweerde dat we beiden autistisch zijn, maar dat is bij woorden gebleven. Onze zoon is inmiddels wel gediagnosticeerd met het soort autisme dat je bij wetenschappers aantreft. Wat ik graag zou willen weten: herken je iets in het gedrag van mijn vrouw of eerder in mijn gedrag en wat kan ik het beste doen?

Het lijkt erop dat jullie voornamelijk te maken hebben met een verschil in persoonlijke voorkeuren en gewoonten, wat tot spanningen leidt. Ik ben zeker geen therapeut of psycholoog, maar ik kan wel iets zeggen vanuit mijn eigen ervaringen, zoals je ook hebt gevraagd.

Om te beginnen, herken ik de situatie gedeeltelijk, en in de situatie zowel iets in het gedrag van jouw vrouw als in jouw gedrag. Ik herken zowel de neiging om zo kort mogelijk in een zintuiglijk veeleisende ruimte te blijven, als de neiging om strikt te zijn over de functie van een ruimte of object, in jullie geval de auto. Of dit met autisme te maken heeft, is volgens mij minder relevant; bovendien hebben geen van jullie beiden een formele diagnose van autisme.

Of ik iets herken in jullie situatie betekent natuurlijk niet dat een van jullie autistisch zou zijn, en wat ik herken zou voortkomen uit autistisch denken. Ik zou afraden om gedrag dat volgens jullie enigszins neigt naar wat jullie als autisme beschouwen, als ‘autistisch’ te bestempelen. Wij zijn beiden autistisch gediagnosticeerd en doen dat nauwelijks; we beschouwen dat als typische kenmerken van elkaar. Voor elkaar zijn we gewoon elkaars liefste.

Als koppel gaan wij niet zo vaak naar een restaurant, maar als we dat doen, proberen we de maaltijd daar op te eten. Omdat een restaurant nu eenmaal die functie heeft. We leggen onze smartphone dan opzij, kijken al zeker geen YouTube filmpjes en hebben ook geen boek mee.

Meestal ervaren we beiden op hetzelfde moment wanneer een bepaald restaurant te veeleisend is voor ons, op het gebied van zintuiglijke informatie maar ook op andere vlakken (te formeel, de andere klanten, de prijzen, de inrichting, …). Dan kiezen we ofwel voor een ander restaurant, of we besluiten thuis iets te eten, al dan niet een maaltijd aan huis besteld via een dienst als Deliveroo of UberEats. Maar meestal lukt het om in het restaurant van onze keuze te blijven. We bereiden dan ook ons restaurantbezoek voor, met aandacht voor de gevoeligheden van ons beiden.

We zijn meestal ook niet langer dan strikt noodzakelijk in een restaurant, omdat we niet zo geïnteresseerd zijn in urenlang tafelen of een vijfgangendiner. Dat verveelt snel, tenzij er intussen ook nog iets te zien of te beleven is. De betekenis die wij aan voeding, eten en maaltijden geven, is voornamelijk functioneel; goed eten dient het leven, leven staat niet in het teken van eten. Bovendien zou ik mijn vrouw onaangenaam verrassen mocht haar onverwachts meenemen voor een romantisch dinertje. Misschien denkt jouw vrouw daar deels ook zo over, maar heb je dat zo nog niet van haar begrepen, en gebruikt ze zintuiglijke overprikkeling als excuus om jou niet te kwetsen. Het beste dat je volgens mij kan doen is dit goed proberen uit te praten, of op een manier die voor jullie beiden het best past uitklaren wat zij ervan vind dat jullie uit eten gaan, en hoe zij dat het liefste heeft. Misschien wil ze liever gewoon iets kopen om te eten, en dit op een rustige locatie opeten.

Wat betreft eten in de auto, zijn we beiden veel minder geneigd om dat te doen. Ik ben ook eerder geneigd om auto tot het minimale te herleiden, tot rijden en daarmee uit. Een muziekje kan er nog wel als het verkeer meevalt, maar het gaat al snel uit als ik me teveel moet concentreren in een verkeerssituatie. Wat eten betreft, besluiten we eerder ergens op een (proper, droog) bankje te zitten of te rijden naar een plek waar we ongestoord in de open lucht kunnen zitten.Al dan onder een dekentje. We hebben er nog niet echt over nagedacht, maar ik denk dat we dit doen omdat we onze auto graag schoon houden (en niet willen dat het dagen later nog naar dat eten ruikt). Een echt discussiepunt is het niet maar we vinden toch eerder dat eten in de auto niet tot de functies van een auto behoort.

Als we eten zouden meenemen van een restaurant, zouden we het waarschijnlijk thuis, in onze vertrouwde omgeving, opeten in plaats van in de auto. Of, nog eerder dan thuis, op een plek in de open lucht die voor ons idyllisch of sfeervol lijkt. Zo hebben we zowel iets gegeten als genoten van een locatie die we beiden leuk vinden, zonder geconfronteerd te worden met een overdaad aan prikkels, verwachtingen en lastige mensen. Tot slot zal niemand zich daar omdraaien en raar kijken als een van ons iets vreemd doet, of wanneer we elkaar plotseling omhelzen en innig beginnen te kussen.