De vraag of autistische mensen telepathische gaven zouden kunnen hebben, duikt af en toe op in populaire media en onder sommige onderzoekers op zoek naar fondsen. De vraag roept uiteenlopende reacties op, van nieuwsgierhgied over fascinatie tot scepticisme. Het is volgens mij te eenvoudig om de vraag met een resoluut ‘nee’ te beantwoorden. Ik vind het interessanter om uit te zoeken waarom deze vraag überhaupt gesteld wordt, welke percepties en aannames eraan ten grondslag liggen en wat de gevolgen kunnen zijn voor autistische personen en hun omgeving.

Een controversieel thema dat past binnen de aanname dat autistische mensen buitengewoon zijn en buitengewone gaven hebben

Het is duidelijk dat telepathische gaven toeschrijven aan autistische mensen controversieel is. Even duidelijk is dat het geen alleenstaand gegeven is. Dat autistische mensen telepathische gaven zouden hebben, wordt vaak beweerd door mensen die geloven dat autisme gepaard gaat met een hele reeks buitengewone vermogens.

Uitzonderlijke wiskundige vaardigheden, een subliem fotografisch geheugen, kunnen communiceren met computers en deze zo kunnen programmeren, een ongeziene hyperfocus hebben, een sterk ontwikkelende sociale ongevoeligheid, en het vermogen altijd extreem logisch te denken zijn enkele van die buitengewone vermogens die veralgemeend worden. Onterecht, omdat de meeste autistische mensen geen van deze uitzonderlijke vaardigheden hebben, laat staan allemaal samen.

Een ander buitengewoon vermogen dat alle autistische mensen wordt toegeschreven, is dus het vermogen om gedachten en gevoelens over te brengen zonder gebruik te maken van bekende menselijke zintuigen of fysiek contact. Volgens mij is die bewering geworteld in de perceptie dat sommige autistische mensen voor hun omgeving zo onbegrijpelijk voorkomen dat ze, naast allerlei drempels om zich in het dagelijks leven zelf te beredden, ook een aantal onverklaarbare vaardigheden zouden hebben. Die zouden hun autisme verhinderd worden zich te ontwikkelen of uiterlijk zichtbaar te zijn.

‘Autisten hebben buitengewone gaven en zijn superbegaafd maar hun autisme onderdrukt dat’

Zo heb ik tijdens lezingen die ik gaf al meermaals gehoord, zowel van ouders als autistische mensen zelf, dat de meeste autistische mensen superbegaafd zijn maar dat zich dit niet toont omdat hun autisme dit onderdrukt. Die superbegaafdheid zou zich dan tonen in ‘theoretisch aanwezige’ uitzonderlijke vaardigheden of geheugenprestaties, maar ook onzichtbare capaciteiten zoals telepathie en genezing, vooral van dieren, zonder (dier)geneeskundige kennis of – techniek. Soms gaat het dan over ‘savant-vaardigheden’, maar vaak ook over mystificatie van de personen met autisme in kwestie.

Daarnaast zijn er ook ouders en begeleiders van autistische mensen die gemeld hebben dat hun kinderen of bewoners telepathisch zijn, omdat ze lijken te weten wat anderen denken of voelen zonder duidelijke communicatie of inlevingsvermogen. Maar ook dan gaat het niet zozeer om telepathische vermogens maar eigenschappen die te maken hebben met autisme, zoals atypische empathische respons en detailgerichte verwerking. Zeker de opmerkzaamheid voor verandering van subtiele details die ze linken met patronen en handelingen van anderen, en herinnerd worden, wordt al eens verward met een vorm van telepathie.

Autistische mensen zijn goed in subtiele veranderende details oppikken

Het is opvallend dat de uitspraak ‘autistische mensen hebben telepathische vermogens’ vooral gesteund wordt door anekdotisch bewijs, een verwarring met sensorische gevoeligheden, een miskenning van alternatieve communicatievormen van autistische mensen, en niet erkennen dat autistische mensen sterk detailgericht waarnemen en op basis van emotionele signalen kunnen oppikken, zoals spanning waarnemen in een ruimte, zonder daar meteen passend op te kunnen reageren of daarrond te communiceren.

Wetenschappelijk is er op dit moment in elk geval geen bewijs die de stelling ondersteunt dat autistische mensen telepathische gaven zouden hebben. Veel van de ervaringen die worden geïnterpreteerd als telepathie kunnen worden verklaard door andere, meer conventionele fenomenen. Bijvoorbeeld, mensen zijn vaak goed in het onbewust oppikken van subtiele aanwijzingen uit lichaamstaal, gezichtsuitdrukkingen en toon van de stem. Autistische mensen kunnen deze vaardigheden op een andere manier ontwikkelen en gebruiken, wat kan leiden tot de indruk van telepathie.

Het toeschrijven van telepathische gaven aan autistische mensen kan leiden tot misinterpretaties en verkeerde verwachtingen. Dit kan schadelijk zijn, omdat het autistische mensen en hun vaardigheden verkeerd framet. Het kan ook de focus wegnemen van de werkelijke uitdagingen en behoeften die autistische mensen hebben.

De wetenschappelijke gemeenschap is over het algemeen sceptisch over claims van telepathie, ongeacht of deze worden toegeschreven aan autistische mensen of niet. Telepathie wordt vaak geassocieerd met pseudowetenschap, en het gebrek aan reproduceerbare, empirische resultaten draagt bij aan deze scepsis. Dit betekent dat claims over telepathische vermogens van autistische mensen waarschijnlijk met argwaan zullen worden bekeken door wetenschappers.

De invloed van de zoektocht naar hoop en het vertekend beeld van populaire cultuur

De overtuiging dat autistische mensen telepathische gaven hebben, wordt volgens mij deels gevoed door de drang om autistische mensen als buitengewoon te bestempelen (vanuit een zoektocht naar hoop) en deels door de populaire cultuur en media, die vaak een vertekend beeld geven van autisme en andere neurologische verschillen. Films, boeken en tv-shows hebben soms de neiging om autistische personages te presenteren als mystieke of bovennatuurlijke wezens met bijzondere gaven, wat de perceptie van telepathie kan versterken zonder feitelijke basis. Dit is jammer omdat sommige mensen, met erg weinig nabij contact met autistische mensen, echt gaan geloven dat autistische mensen telepathisch zijn.

Kortom, het idee dat autistische mensen telepathische gaven hebben, is onjuist. De bijzondere zintuiglijke en cognitieve vermogens van autistische mensen kunnen beter worden verklaard door neurologische en psychologische verschillen dan door bovennatuurlijke verklaringen. We kunnen dus beter de echte talenten en uitdagingen van autistische mensen waarderen en ondersteunen, en zo bijdragen aan een inclusievere en beter geïnformeerde samenleving.