Ik ben meestal erg op mezelf, en soms met anderen. Dat vinden sommige mensen, zoals mijn buren, niet zo normaal. Ze horen mij amper, ik lijk er vaker niet dan wel en vooral: soms zijn ze bang dat ik er helemaal niet meer ben. Ze vinden het evenmin normaal als ik zeg dat ik blij ben dat er eindelijk wat rust is in mijn straat.

De bruine kroeg, het hotel en het restaurant in onze straat zijn immers voorlopig gesloten. Terwijl onze straat anders gonst, er af en toe goedkoop vlees op de winterbarbecue ligt, nu en dan een rommelmarkt doorgaat of iemand luidkeels begint te zingen van ‘Lief klein konijntje, met een vliegje op zijn neus’, is het nu stil. 

‘Waarom wij (en niet een ander)?’

Dat komt omdat er in ons land voor een maand een verplichte sluiting van eet – en drinkgelegenheden is opgelegd. Het is een van de bijkomende maatregelen om de verspreiding van Covid-19 te verminderen. Niet echt een drastische maatregel, vind ik. Hoewel er natuurlijk wel wat protest tegen is. Het is dan ook eigen aan zelfstandig ondernemers om op elke beknotting van vrijheden met verontwaardiging en de nodige dramatiek te reageren. Het tegendeel zou verbazen.

‘Waarom wij?’ staat er in koeien van letters op de ramen te lezen. Hoewel die vraag alleen maar retorisch kan zijn, denk ik. Het ging er in onze straat alvast niet minder amicaal aan toe dan anders. Het zou me niet verwonderen dat die paar ‘mogelijke besmettingen’ op mijn corona-alert-app kwamen van die keren dat ik er voorbij ben gewandeld. Gelukkig waren het ‘lichte’ besmettingen. Licht als in ‘laag risico’. Intussen heeft mijn app ze zelf alweer gewist. Elke 14 dagen mag je immers met een nieuwe lei beginnen. Een beetje vreemd signaal wel, vind ik. Alsof je dan weer ‘los’ mag gaan.

Virtuele kroegen draaien als nooit te voren

Intussen blijven de virtuele kroegen rond de klok open. De virussen die er rond waren, zijn misschien minder traceerbaar, maar toch even adembenemend en giftig als het Chinese virus. Wat er daar allemaal, door ‘gewone mensen’ (benadrukken ze zelf), geschreven wordt, en de ernst waarmee een (on)waarheid verdedigd wordt, vind ik dan weer niet zo gewoon.

Toch probeer ik ze niet meteen weg te zetten als pathologisch, als gestoord of abnormaal. Er zijn nu eenmaal mensen in allerlei soorten en maten, met de meest uiteenlopende meningen en communicatiestijlen. Sommigen kijken graag naar platvloerse programma’s op de televisie, anderen brengen hun avond door op een bankje met uitzicht op zee of met een boek en een glas fruitsap, nog anderen vinden sociale media het van het. En dan heb je mensen, zoals ik, die in relatieve eenzaamheid leven, maar dat meestal best prettig vinden. Het helpt vaak ook net om mee te kunnen in de samenleving.

Arme mensen die het moeten hebben van direct sociaal contact

Op dit moment leef ik vooral mee met mensen die het moeten hebben van lichamelijkheid en direct sociaal contact, die zonder letterlijke nabijheid van anderen niet kunnen, en nu waarschijnlijk angstig of depressief, en minstens ongelukkig zijn.

Net zoals ik meeleef met mensen die echt onvoldoende andere mensen kunnen spreken of zien in deze, en misschien zelfs elke periode. Voor beide groepen is deze periode gevaarlijk. De ene kan verleid geraken door samenzweringstheorieën, de andere kan in deze periode een terugval hebben in zelfredzaamheid.

‘Dat komt door je autisme!’

Toen ik onlangs vertelde dat ik op mezelf ben, en dat al van kindsbeen af ben, dat ik me vaak terugtrok in mijn kamer, dan zeggen mensen die weten dat ik autisme heb, ‘ah, maar dat komt door je autisme’. Ik betwijfel of dat helemaal klopt, want hoewel autisme er zeker mee te maken heeft, zijn er nog wel wat verklaringen voor, denk ik. 

Lang niet iedereen met autisme zou het eens zijn met die uitspraak Even daarvoor had ik op een van mijn sociale media immers een gesprek gehad met enkele mensen met autisme die zo’n uitspraak ongepast zouden vinden. ‘Dat autistische mensen per definitie weinig tot geen sociale contacten zouden hebben, en dit sociaal isolement tot problemen zou leiden, is een hardnekkige mythe die we dringend moeten rechtzetten’. Alle aspecten van autisme of autistisch denken vonden ze overigens ‘hardnekkige mythes’. 

Ik vond dat vrij ongenuanceerd, en probeerde te opperen dat er waarschijnlijk wel mensen met autisme zijn die om een of andere reden niet zoveel contacten hebben en daar in min of meerdere mate als een probleem zien. Dat werd, zoals vaker in dit soort gesprekken met autisten, op een ‘Chinese doofheid’ onthaald.

Geen sociaal geheelonthouder, in beperkte mate een sociaal dier

Ik ben zelf geen sociaal geheelonthouder, maar kan ook best wel een tijdje zonder directe sociale omgang. Ook al wordt de periode dat mijn sociale contacten weer hernomen worden wel behoorlijk lastig, weet ik uit ervaring. Het duurt vaak weken tot maanden tot ik weer helemaal mijn compensatie-vaardigheden onder de knie heb. In tussentijd moet ik aanhoren dat ik ‘erger autistisch’ ben geworden en dat ik het vroeger allemaal wel kon (‘en nu plots niet meer, raar hoor’). De mensen die dat zeggen hebben meestal niet zoveel inzicht in de kans van terugval van vaardigheden (en andere regressie) en de lange tijd om vaardigheden die niet helemaal of helemaal niet aangeleerd zijn terug te ontdekken.

In beperkte mate ben ik dus een sociaal dier. Ik gebruik die verwoording niet graag, omdat ze op sociale media en in de pers te pas en te onpas verkeerd wordt gebruikt. De oorspronkelijke Griekse verwoorden heeft immers niets van doen met de betekenis van ‘sociaal’ in onze tijd. Vanuit het oude Grieks vertaald zou ik eerder zeggen dat mensen sociopolitieke dier zijn, bezig met hoe we zo goed mogelijk zelf en samen kunnen leven. Nu zijn sommige mensen wel socio-economisch of socio-cultureel in het beste geval, maar ik ken niet zoveel sociopolitieke personen (zonder aan partijpolitiek te denken).

Het zouden de hormonen zijn

Sociaal zijn, in de betekenis van het sociale dier, heeft dus maar weinig met contact met anderen, soortgenoten te maken, deelname aan groepsactiviteiten of samen naar het voetbal gaan kijken. Het klopt dat uit onderzoek blijkt dat sommige mensen nu eenmaal graag bij anderen zijn. Onder andere omdat hun neurotransmitters hen daarvoor zouden belonen, en omdat ze daardoor energie zouden krijgen. Ik blijf voorzichtig.

Toch zijn er evengoed mensen die dat niets doet, en waarvan de hormonen net alles uit de kast lijken te halen om dat tegen te gaan. Blijf toch lekker thuis, je mist helemaal niets, lijken ze te zeggen. Als dat dan wordt tegengewerkt door druk vanuit de maatschappij of omgeving, kan je je voorstellen dat dit van alles in de war stuurt in hun hoofd.

Wat echt lastig is aan dat Covid-19 gedoe en wat de remedie is

In tijden als deze, waarbij een stuk van de samenleving net oproept om lekker thuis te blijven, en een ander stuk zich instinctief weert om sociale voeding te behouden, wordt het nog een stukje moeilijker. Dat is volgens mij de reden dat niet alleen maar toch vooral mensen met autisme (en hun omgeving) het moeilijk hebben op dit moment.  Alle andere, eerder praktische en zintuiglijke moeilijkheden lijken op een of andere manier wel overbrugbaar. 

Alleen die nonchalante en onduidelijke manier van Covid-19 benaderen blijft een struikelblok. Misschien moeten we toch maar eens, zoals iemand voorstelde op Twitter, werk maken van een spoedcursus ‘hoe autistisch te leven voor neurotypicals en andere dummies in tijden van een pandemie’. Het zou dan meteen duidelijk zijn wat objectief de beste keuze is, wat afstand inhoudt en vooral dat het gekakel van duizend-en-één zelfverklaarde en andere specialisten in de (sociale) media weinig beterschap brengt.