Syndroom van Nightingale
Wat een goed mens moet doen, dacht ik tot voor kort, is anderen helpen, zien dat ze niets tekort komen, nooit verlegen zitten om hen bij te staan. Ook al kunnen ze ’t niet meteen direct toegeven dat ze hulp nodig hebben.
Zelf ben ik eerder het type dat anderen helpt om mezelf te helpen, dat wil dat anderen niets tekort komen om te verhinderen dat ze later, in nog diepere nesten, bij mij zouden aankloppen. Alhoewel ik er ook voor huiver mensen ‘preventief’ te helpen. Het is best mogelijk dat die technieken om hen ‘sterker te maken’ en hen de weg (welke weg ?) te tonen, hen een tijd later in de gracht doen belanden.
Om de hoek van elke goed bedoelde hulp schuilt altijd het hulpverlenerssyndroom, soms de ziekte van Florence Nightingale genoemd. De vrees ten prooi te vallen aan de beruchte furor sanandi. Dat ongebreidelijke verlangen de ander beter te willen maken. Die overijverigheid vanuit dat onvermogen om de eigen onmacht en de eigen beperkingen te erkennen.
Vooral in de omgang met allochtonen, kansarmen, ouderen en mensen met een handicap zijn er nogal wat mensen met een hulpverlenerssyndroom. Mensen die dusdanig graag willen helpen dat de geholpene van de weeromstuit minder af is dan zonder hulp, door het pure feit dat deze afhankelijk geworden is van de hulp. Mensen die behoeden voor moeilijke situaties of ze voortdurend van te voren willen zeggen of uitleggen wat ze moeten doen en hoe ze dat moeten doen. Dat kan er dan toe leiden dat die afhankelijke mensen panikeren als ze bijvoorbeeld ‘plots’ (zo plots wellicht niet) zonder woon – of werkbegeleiding vallen.
Het is op zich positief anderen te helpen, altijd vriendelijk te zijn, niets voor zichzelf te vragen en moeiteloos te functioneren in problematische situaties. Maar als die helpende opstelling betekent dat ‘hulpvrager’ er afhankelijker & zelfs zwakker van wordt en de helper of ondersteuner in kwestie niet meer kan stilstaan bij de eigen beperkingen of niet toelaat dat mensen in zijn of haar nabijheid komen, is er een probleem. Wanneer iemand vermijdt te laten zien, wanneer hij daartoe gevraagd wordt (anders is het nogal moeilijk), wat zijn mening is of zijn gevoel tegenover een situatie of persoon.
Integenstelling tot mensen met zo’n syndroom tracht ik gelijkwaardig contact te hebben, waarin gevoelens nu eenmaal niet altijd ontweken kunnen worden.
Dat is uiteraard niet eenvoudig, omdat heel wat professionelen last hebben van die ziekte van Florence Nightingale. Het is zelfs een veel voorkomende tragedie bij hen die leven van het helpen. Ze camoufleren dit vaak door een overdreven professionele distantie. Flink wat hulpverleners genieten ook niet meer van plezierige betrekkingen met mensen in een wederzijdse gelijkwaardige verhouding en moeten het hebben van de dankbaarheid van hun cliënten. Wat een druk voor deze cliënten.
Ergens is het ook verstaanbaar dat heel wat professionelen die hulpverlenersziekte hebben. Geen enkele helpende mens wil zich immers afhankelijk voelen, en iedereen wil wel de ideale figuur zijn de men zelf nooit is kunnen zijn, en die men tegelijk ook mist in zijn of haar omgeving.
Bovendien leggen sommige mensen een zware druk op de schouders van zij die beroepsmatig ondersteunen, zorgen, helpen. Hoe vaak heb ik als begeleider niet gehoord van ouders dat ze de zorg van hun kind in mijn handen leggen ? Het gaat dan om een jongvolwassene met autisme met normale begaafdheid.
Onzin, denkt u ? Wie weet. Misschien zit er zo’n Goa’uld wel in u. Zo’n kwaadaardig bemoeizuchtig hulpverlenertje. Zo’n stampvoetend mannetje dat u aanport om toch maar te helpen om toch vooral niet geconfronteerd te worden met de eigen problemen ? Wie weet.
Het is natuurlijk belangrijk dat mensen te zien zoals ze werkelijk zijn. Niet slechts hun symptomen, hun beperkingen, hun handicap. Toch is het maar de vraag of iemand, eens de professionele distantie weg is, voorbij de muur, wel om kan met het aanzicht van het wezen van die mens, zijn kwaliteiten en zijn persoonlijkheid ? Dat ‘anderszijn’, en het positieve ervan, kan immers ook de beperkingen en de onzin van het superieur gevoel van ‘normaal zijn’ aan het licht brengen. En heel wat illusies doen teniet gaan. Dat is soms zwaar om dragen.
Om mij heen merk ik dat heel wat mensen, zeker professionelen, het erg moeilijk hebben vanuit innerlijke bewogenheid met de keuzes van anderen om te gaan. Hoe meer ze afwijken van wat hun ideeën zijn over een goed leven, hoe moeilijker ze ’t daarmee hebben. Niet alleen hulpverleners uiteraard, ook andere mensen, van hoog tot laag op de maatschappelijke ladder.
We moeten nu eenmaal beseffen dat sommige mensen in hun anderszijn heel goed leven. Dat ze alleen respect vragen voor hun andersoortige keuzes, geen oordeel of erkenning. Ook het oordeel over de consequenties van die keuzes moet maar eens goed overwogen worden.
Want aan elke keuze, ook die van de zichzelf superieur achtende helpende, zijn er vaak niet zo fraaie gevolgen verbonden. Ik denk dan aan de ecologische kant en de inkomensherverdeling, de beknotting van levenskwaliteit en het insnoeren in een waardenkader, om maar enkele te noemen.
Iemands leven mag er dan nog volledig anders uit zien, ongeordend, onhygïenisch, ongelukkig. Maar het hoeft niet zo te zijn. Schijn kan bedriegen. Ken dus je grenzen als je denkt te moeten helpen. Ga niet in op de maatschappelijke druk en de roep om helden. Probeer niet uw moeder of vader of tante nonneke te imiteren of overtreffen in hun barmhartige samaritaan-houding. Probeer op andere manieren dan via andere mensen uw eigen kwetsuren en wonden te likken. En geef niet toe aan uw onbegrensd zorginstinct.
Vooraleer veronderstellingen te maken en conclusies te trekken, is het goed te luisteren. Leer eerst luisteren en zwijgen vooraleer de rol van facilitator of redder te ambiëren. Mensen die helpen moeten immers soms meer geholpen worden door de zogenaamde ‘hulpvragers’. Meer dan je denkt.
Tistje 
Schitterend relaas…
LikeGeliked door 1 persoon
Het Florence Nightengale syndroom staat nog niet in de D.S.M. 5 voor psychiatrische aandoeningen. Als de mensen het maar waard zijn. Er zijn ook mensen die zich opdringen door overzorg en hun afhankelijk van hun maken terwijl dat niet nodig is. Op die manier leggen ze eerder een bezitsclaim op je en dan kan het als lastig of toxisch worden ervaren. Het kan ook een redderssyndroom zijn maar het is op zich maar goed maar sommigen nemen je alles uit handen waardoor je het zelf niet meer kunt en dat is niet goed. Entitlement en feeling of grandiosity en zich inbeelden een held te zijn lijkt wel op hoogheidswaanzin. Not engaged in reality. Zich opdringen en diagnosen geven die er op lijken zoals psychiatrische diagnosen die zo veralgemeniseerd dreigen te worden waardoor in waarde verliest. Natuurlijk is het moedig een ander te redden zoals de K.M.R.I. en reddingswerkers die actief zijn om mensen te redden en in het water springen iemand te redden en dat is natuurlijk moedig en het zet anderen aan hun voorbeeld te volgen en fungeren als rolmodellen maar je doet het niet voor je zelf maar voor die ander. Wie weet houden mensen er een goed gevoel aan over maar als het maar niet ten koste van gaat van dat je bezitsclaim op iemand gaat leggen en dat je agressief dominant overkomt. Als het maar niet ziekelijk wordt zoals bij syndroom van proxy, het syndroom munchhausen by proxi dat je eerst iemand ziekt maakt of in het ongeluk jaagt om vervolgens iemand in te schakelen om daar de redder uit te hangen en zich dan belangrijk gaat voelen om met anderen en de staf in debat te gaan om zich zo gewichtig te voelen en om de redder uit te hangen of om aandacht te krijgen eerst iemand ziek maken waardoor iemand ziek wordt en dat zij dan met het medisch personeel overleggen en gewaardeerd worden om de zorg terwijl zij eerst iemand ziek hebben gemaakt. Proxy verschijnselen kunnen ook voor komen bij narcisme.Het moet wel ondergeschikt het algemene belang dienen zonder faam naam en roem en andere triviale zaken. . . . . .
LikeLike
Op deze planeet nou eenmaal ook mensen die zich te goed doen aan de argeloze kant
van anderen. Er zit niets anders op dan deze poep te verwijderen of te laten verwijderen
uit je geest. Alles wat met opzet of nalatigheid je gezondheid of welzijn tegenwerkt is in principe tegen de wet. Begrijp dat en handel daar naar. Zoek desnoods tijdig hulp of
steun, Mensen die niet kunnen of durven praten leven te weinig. Je geest hoort in
evenwicht te kunnen zijn. Als dat niet kan moet je daar wat aan doen. Lees de
mensenrechten maar eens goed. Voor mijn part de Bhagavad Gita ook, een heel mooi
boek over levenskunst en troost ( alleen de verzen, niet ook de uitleg. dik genoeg.)
Iedereen vrede en welbehagen toegewenst.
LikeLike
Hoeveel Nightingales er rondlopen, weet ik niet. Ik weet wel dat ik er velen ben tegengekomen. Redders om gewaardeerd te worden, liefde te oogsten en inderdaad, dankbaarheid. Maar de heldeneuforie heeft een beperkte levensduur. Je wilt misschien steeds meer, maar als je iemand tot slachtoffer hebt gemaakt, vraag ik me af hoe lang de dankbaarheid blijft. Vaak hoor ik dat het slachtoffer steeds veeleisender wordt. Misschien om het verlies aan controle te compenseren. Helpen is goed, mits van de sloot op de wal en niet andersom. redden is voor specialisten en noodsituaties. Maar wie wil er nou geen held zijn?
LikeLike
Dag Marieke,
Vooreerst bedankt om te reageren op deze blog. Dat heb ik eerlijk gezegd zelf nog niet meegemaakt, iemand die mij iets dergelijks via de post bezorgt. Wel via mails en op online fora, maar dat is toch iets anders. Mijn blog leent zich daar natuurlijk niet toe. Het zou bovendien nogal wat zijn mochten mensen het internet beginnen printen en in bussen beginnen steken. Maar tegelijk is het ook een signaal, een kreet, iets dat iemand probeert over te brengen, onhandig (en grenzen overschrijdend) wil overbrengen. Als ik uw reactie lees is dat een redelijk complexe situatie, waar veel meer speelt dan in dit artikel. U bent alvast van harte uitgenodigd om als het u belieft op deze blog rond te snuisteren. Laat gerust weten als ik verder nog iets kan betekenen.
Vriendelijke groet
Sam
LikeLike
Beste Tistje,
Ik opende mijn brievenbus en daarin lag een enveloppe met daarop handgeschreven mijn naam en adres. Het is geschreven door een, vermoed ik, vrouwelijk persoon en eentje die blijkbaar niet recht kan schrijven en ook nog eens anoniem wenst te blijven. Daarnaast is de afzender blijkbaar iemand die graag op deze pagina verblijft, anders krijg ik dit artikel niet uitgeprint in mijn brievenbus.
Ik lees graag en aangezien iemand de moeite heeft genomen om deze blog uit te printen en een enveloppe en een postzegel heeft gespendeerd om mij op deze tekst te attenderen vind ik dat ik diezelfde moeite wel terug moet doen. Jammer genoeg kan ik dat niet rechtstreeks doen gezien de anonieme aard van deze actie. Ik heb goede hoop dat de afzender dit hier op jouw site leest.
Het gedrag wat ik hierboven heb beschreven is een vorm van stalking. In jouw artikel wordt gelijkwaardigheid genoemd en daar is geen sprake van als je de confrontatie met iemand aan gaat op een anonieme manier. Daarnaast staat het vrij arrogant om deze blog als een soort van beschuldiging/ verwijt richting iemand te sturen. Het zegt iets over jezelf. Over je mentale toestand.
Het gedrag wat ik beschrijf is het gedrag wat wel past bij iemand uit mijn directe woonomgeving. Iemand waar veel overlast klachten van zijn. Iemand die een bekende is van de GGZ en haar eigen instabiele geest en frustraties projecteert op anderen. Anderen die vervolgens bang van haar worden en hun huis niet meer normaal uit durven. Nu weet ik dat deze persoon graag online is, wegens gebrek aan werk en bezigheden graag andermans leven zuur maakt en vervolgens anderen beschuldigd van de tegenslagen in haar leven. Alle energie en tijd die gestoken word in dit soort kansloze aandachttrekkerij zou je ook kunnen gebruiken om eens wat zinnigs voor en met jezelf te doen.
Om terug te komen op deze blog:
Ik ben zorgzaam en help graag anderen. NOOIT zal ik mensen helpen ( op wat voor manier dan ook) om ze zwakker te maken en/ of afhankelijk. Er is altijd nog zoiets als de zelfredzaamheid en ik heb altijd geleerd dat je mensen hoort te stimuleren in dat wat ze nog wel kunnen.Op die manier vergroot je hun zelfvertrouwen en daarmee groeit ook het netwerk. Ook heb ik het besef dat er mensen op de wereld rondlopen die ik nooit kan helpen. De wereld is groot en ik kan in mijn eentje niet de wereld redden.Die wens heb ik ook niet. Wel ben ik iemand die geloofd dat je elkaar kunt helpen en dat doe je volgens mij op een gelijkwaardige manier. In mijn geval word ik er niet voor betaald en ben ik zelfs een beetje selectief. Ik ben behulpzaam voor mensen die ik graag mag en die fatsoenlijk met mij om gaan. Mensen die mij en anderen niet respecteren, die mogen van mij uit mijn leven en graag ook uit mijn brievenbus.
Soms zijn er mensen die niet te helpen zijn en ik vermoed dat dat o.a. de mensen zijn die mij anoniem een blog sturen in mijn brievenbus. Blijkbaar wekt het frustraties op wanneer iemand pogingen doet om een ander op allerlei manieren onderuit te halen en als deze persoon ziet dat het niet werkt. Uiteindelijk doet karma toch gewoon zijn ding…….
Ik wens degene van deze actie, veel hulp toe. Alleen ben ik niet degene die dat gaat verzorgen.Dat spijt mij niet.
Met vriendelijke groet,
Marieke
LikeLike
Zo waar en … oh ! zo wijs !
LikeLike
Dankjewel voor je reactie.
Positief dat ze bij u op het werk stilstaan bij dit fenomeen. In mijn opleiding is er aandacht aan besteed, maar daarna … op stages en verder toch vrij weinig.
Bewustwording vind ik ook belangrijk.
Mensen staan er te weinig bij stil, bij het belang van reflectie.
Ik weet dat het vaak noodgedwongen is en gekaderd kan worden in het groter geheel (economisch denken, wachtlijsten, tekort aan middelen), maar toch, ik denk dat ’t van alle tijden is.
En het voorbeeld in de voorlaatste alinea vind ik mooi. Ik wou dat anderen in mijn omgeving er ook zo over dachten.
LikeLike
Stof tot nadenken.
Gelukkig wordt er op mijn werk regelmatig aandacht besteedt aan dit ‘hulpverlenerssyndroom’. Is het niet door mijn leidinggevende of collega’s, dan wel door de cliënten zelf. Het is een altijd aanwezige valkuil, misschien wel inhererend aan het beroep. Ik heb er in ieder geval zeker last van.
Bewustwording is dan wat mij betreft de sleutel. Nu ik wat langer in dit werk zit, kan ik het beter loslaten. Ik ben niet nodig, ze redden het ook zonder mij. Ik kan het nu beter scheiden: ik wordt domweg betaald om zo goed en professioneel mogelijk tot steun te zijn. Tegelijkertijd kan ik echt genieten van de eigenheid van mensen. Die twee kanten houden elkaar een beetje in balans, hoop ik.
“Gij zijt een goed mens”, zegt hij als ik hem help zijn rollator over de drempel te tillen. Ik lach. “Daar word ik voor betaald, John”.
Ik ben tot de conclusie gekomen dat ik helemaal niet zo aardig ben. Ik wil graag aardig gevonden wórden, da’s wat anders.
LikeLike