Op zijn blog, op de website Autism in Context, schrijft Peter Vermeulen, in toegankelijk Engels, zijn tien tips voor een autisme vriendelijk 2022. ‘Aangezien jij goed Engels kent, zou je dat eens willen vertalen?’ vroegen een aantal volgers op sociale media. Veeleer dan de blog te vertalen, heb ik me laten inspireren voor mijn eigen tien tips voor een autisme vriendelijk jaar. In de komende weken verschijnen die een voor een op deze blog.

Tip #1 Maak het leven niet te voorspelbaar 

Het afgelopen jaar heb ik wel eens de volgende verzuchting gelezen bij autistische mensen: ‘Kon alles maar voorspelbaar zijn, we zouden weten wat er die dag zou gebeuren, en het leven zou zoveel aangenamer zijn!’.

Anderzijds las ik ook wel eens bij andere mensen dat steeds weer de nadruk leggen op voorspelbaarheid, de nood aan structuur, aan overzicht of aan planning, autistische mensen niet ten goede kwam. Ze zouden daardoor nog meer moeite ervaren met de onlosmakelijke onzekerheid van ons leven en steeds vatbaarder worden voor onzekerheidsstress.

Zelf probeer ik, vanuit mijn eigen (autisme)beleving, een tussenweg te vinden. Ik geloof niet dat er mensen bestaan, autistisch of niet, die volstrekt zonder planning of structuur leven. De manier hoe die ontstaat of hoe die tot uiting komt verschilt wel heel sterk van persoon tot persoon. Ook de mate dat er rekening wordt gehouden met anderen bij die structuur, en de communicatie ervan, kan enorm variëren.

Sommige mensen hebben bijvoorbeeld alleen een structuur of planning in hun hoofd, soms zelfs slechts onbewust, en communiceren daarover nauwelijks met anderen, van wie ze verwachten dat die hen kunnen aanvoelen. Andere mensen houden hun planning zoveel als mogelijk uit hun hoofd en gebruiken alle mogelijke hulpmiddelen (elektronisch of papier) om zowel hun leven te plannen als erover te communiceren met anderen. Zo vind ik het belangrijk dat de invulling en de sturing van structuur, het overzicht of de planning door de gebruiker zelf gemaakt worden of zoveel als mogelijk afgestemd zijn op de eigenheid van de autistische persoon voor wie het bedoeld is.

Zelf probeer ik dus zoveel als mogelijk een weg te vinden tussen voorbereiding en planning enerzijds, en anderzijds af en toe mezelf uitdagen om het onvoorspelbare, het onzekere en het ongeplande aan te gaan. Dat varieert natuurlijk naargelang ik me goed voel, energie heb en in welke mate ik vertrouwen heb in de goede afloop. Ik merk wel dat ik het verleidelijk vind om zowel het ene als het andere uiterste te kiezen. Ofwel om alles strikt gepland te houden, en daarnaar te leven, ofwel om niet te veel te plannen en mezelf proberen te overtuigen dat ik mijn autistische eigenschappen kan overwinnen.

Minstens één voorspelbaar moment maken, zoals Peter Vermeulen als tip geeft, probeer ik wel te doen. Die tip, een dagelijkse routine of een rustpunt, hoe je het ook noemt, is iets waar ook niet-autistische mensen hun voordeel mee kunnen doen, denk ik. Je ziet de tip dan ook vaak terugkomen in zowel management – als wellness-magazines, waar het ‘heilig moment’, ‘oazepauze’ of ‘9 minuten bezinning’ wordt genoemd.

Zelf noem ik het gewoon ‘drup’, afkorting van ‘dagelijks rustpunt’. Op dat moment scheur ik tijdschriften, scan een paar artikelen, doe een paar kine-oefeningen, stof mijn boeken af, zet mijn timer op 5 minuten en ga liggen op bed, of reinig ik de filter van onze wasmachine. Ik zal niet beweren dat mijn hersenen dan in rust gaan, maar meestal lukt het wel om geen hoofdpijn te krijgen.

Daarnaast hou ik in mijn (week)planning ook voldoende ruimte vrij voor onverwachte en onvoorspelbare gebeurtenissen. Welke dat zijn, weet ik natuurlijk niet, maar als ik bijvoorbeeld onderweg ben met het openbaar vervoer kan ik er vrijwel zeker van zijn dat er veel onzekerheid zal zijn. In die zin probeer ik open te staan voor het onvoorspelbare, de chaos van andere mensen en het surrealistisch karakter van hun wispelturige karakter. Soms zoek ik dat zelfs eens op, om mezelf uit te dagen. In beperkte mate weliswaar, want hoewel het leven in 2022 niet te voorspelbaar mag te zijn, wil ik ook dit jaar niet overdrijven. Aan alles is er immers een grens.