In Onzichtbaar Onvermogen geeft Evelien Tersteeg in twaalf deeltjes een kijkje in het leven van een autistische vrouw met een gezin. Ze doet dat met zin voor detail en nuance, zonder ook maar een fractie van veralgemening maar tegelijk ook opbouwend kritisch, diepgravend en verrassend fris. 

Dit boek heeft me als mannelijke lezer met autisme aangenaam verrast. Dat had ik toen ik het boek ontving eerlijk gezegd niet meteen verwacht. Behalve de verrassende foto op de cover en aangename druk is er immers alleen maar tekst. Illustraties, verwijzingen of een leeslijstje hoef je niet te verwachten. Het hoeft geen prentenboek te zijn, maar soms kan een illustratie de tekst verluchten.

Toch blijkt na de eerste pagina’s al snel dat het moeilijk is om dit boek neer te leggen. Hoewel je bij het eerste hoofdstuk nog zou kunnen twijfelen. Daarin illustreert Evelien Tersteeg de DSM-5 classificatiecriteria voor een ‘autismespectrumstoornis’ op heel verstaanbare wijze de vanuit haar eigen leven. Misschien is de DSM-5 nemen als invalshoek niet de meest gelukkige keuze, maar tegen het einde van het hoofdstuk vond ik dat al niet eens zo erg meer.

In de volgende hoofdstukken gaat het veel vlotter vooruit. Daarin beschrijft Evelien Tersteeg haar bewustwording van ‘anders’ zijn die met de jaren is gegroeid. Ze heeft het over maskeren als tweede natuur en de gevolgen ervan. Ze schrijft over haar werkervaringen, als docent, haar zwangerschap en hoe ze afscheid moest nemen van haar werk door een autistische burn-out. Het overlijden van haar vader bleek daarin een belangrijk kantelpunt te zijn. Ook de gevolgen daarvan, haar diagnostisch traject en het aankloppen bij instanties die maar niet kunnen/willen luisteren, komen aan bod.

In het midden van het boek wordt het, toch in mijn beleving, steeds boeiender. Zo beschrijft de auteur haar ervaringen met vriendschap, met mensen met en zonder autisme, en het evenwicht zoeken tussen geven en nemen. Meer nog dan over vriendschap, heb ik graag gelezen over moederschap en autisme, en de dynamiek in een auti-gezin (met zoon met autisme en dochter), waarin wederzijds en veel geduld van het grootste belang zijn.

In het tiende en volgens mij laatste hoofdstuk gaat Evelien Tersteeg in op de vraag wat het geheim is achter een autistische relatie. De diagnose blijkt in haar situatie weinig te veranderen, het rekening houden met elkaar en elkaar de ruimte geven een individu te zijn des te meer. Ook haar man heeft in dit hoofdstuk een nuchter-positieve inbreng.

Aanvullend, en wel wat overbodig, benadrukt de auteur de kracht van autisme en verheldert ze enkele vooroordelen ten aanzien van autisme. Sommige lezers zullen die graag op zichzelf of op hun kind(eren) of partner toepassen, en dat is hen gegund. Toch staat er weinig in dat niet al vermeld is in wat daarvoor kwam. Wat er ook van zij, ‘Onzichtbaar Onvermogen’ is wat mij betreft een aanwinst voor wie graag inzicht wil krijgen vanuit de ervaringen van een autistische vrouw.

‘Onzichtbaar onvermogen: een kijkje in het leven van een autistische vrouw’ van Evelien Tersteeg is uitgegeven bij Hogrefe in 2020. Het telt 224 pagina’s, kost 18,35 euro en is bestelbaar met het ISBN-nummer 9789492297396